EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

364

gerektirip gerektirmediğiyle alakalıdır. Konuyla ilgili Kutsal 

Metinler’de geçen ifadelere aşağıdaki pasajlar örnektir:

Ve Rab Allah yerin toprağından Âdem’i yaptı ve onun bur-

nuna hayat nefesini üfledi ve Âdem yaşayan can oldu.

Tevrat, Tekvin, 2, 7

28- Rabbin meleklere demişti ki: “Ben, kuru bir çamurdan, 

şekillenmiş bir balçıktan bir beşer yaratacağım.”

29- “Ona bir biçim verdiğimde ve ona ruhumdan üflediğimde 

hemen ona secde ederek kapanın.”

Kur’an-ı Kerim, Hicr Suresi, 15/28-29

Kutsal Metinler’de bahsedilen ‘ruh üflenmesi’ ifadelerinden; 

Tanrı’nın ilmi ile maddi bedene canlılık özelliklerinin veril-

mesini anlayanlar olduğu gibi, ‘ruh’ ile maddi bedenden ayrı 

bir cevher kastedildiğini ve bu ayrı cevherin maddi beden ile 

birleştirildiğini savunanlar da olmuştur. Felsefi terminolojide 

kullanılan ‘cevher’ kavramının Kutsal Metinler’de var olma-

dığı; kimi zaman bazı kimselerin felsefe alanındaki terminoloji 

ile Kutsal Metinler’i düşünmeye çalıştığına özellikle dikkat et-

memiz gerekmektedir. Ayetlerde geçen ‘ruhum’ ifadesini özel-

likle tasavvufçuların büyük bir kısmı Allah’ın kendinden bir 

parça veya özelliği insana vermesi şeklinde yorumlamış olma-

larına karşın; Kur’an’da, Kâbe’den de ‘evim’

650

 diye bahsedil-

mesi, insanlara hitapların ‘kullarım’

651

 diye gerçekleştirilmesi, 

‘ruhum’ ifadesinden ‘sahip olma’yı anlayabileceğimizi göster-

mektedir. O zaman ‘ruh’un, Tanrısal bir öz olduğunu savunup, 

‘ruh’un mutlaka ayrı bir cevher olduğunu söylemek mümkün 

gözükmemektedir. Bazı araştırmacılar, Eski Yunan felsefe-

sinden gelen etki ve terminolojinin Ehli Sünnet âlimlerinden 

Gazzali ve Rağıb el-Isfehani, Mutezile âlimlerinden Ma’mer 

650  Kur’an-ı Kerim, Bakara Suresi, 2/125.

651  Kur’an-ı Kerim, İbrahim Suresi, 14/31.

---

Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi

365

bin Abbad es-Sülemi, Şia âlimlerinden Nevbahti, Basenci ve 

Muhammed bin Numan’ın ‘ruh’u ayrı bir cevher olarak değer-

lendirmelerine yol açtığını söylemektedirler.

652

 Kur’an’ın ahi-

ret tanımlarından soyut bir cevher olan ruhun bedene iadesi 

değil, insani varlığın iadesi anlaşılmaktadır. Kur’an, ahirette 

bedensiz ruhlardan hiç bahsetmez, çünkü Kur’an ruh ve be-

den ikiciliğini ileri süren bir insan tasviri yapmaz, bedenden 

ayrı bir ruhun var olduğunu ve ölümden sonra onun varlığı-

nın bedensiz de olsa devam edeceğini söylemez.

653

Görüldüğü gibi ‘ruh’un, maddi bedenden ayrı soyut bir 

cevher oluşunun Kutsal Metinler açısından bile temellendiril-

mesi tartışmalıdır. İnsanın Tanrı katında sorumlu bir canlı ol-

duğunu temellendirmek için, onun hayvanlardan derece değil 

mahiyet açısından farklı olduğunu söylemek zorunda olduğu-

muza dair yargı doğru değildir. Ruhu soyut bir cevher olarak 

kabul edenler, bebeklerin ruh sahibi olduğunu kabul ederler, 

yani bebekler mahiyet açısından değil derece açısından in-

sandan farklıdır. Fakat hiç kimse derece açısından farklı gö-

züken bebeklerin sorumlu varlıklar olmamasında bir gariplik 

görmez. Sonuç olarak şunları söyleyebilirim:

1.  Dinlere göre insanlarla diğer canlılar arasında, ayrı bir 

cevhere sahip olmak anlamında mahiyet farkı olması 

gerektiği iddiası doğru değildir.

2.  Kutsal Metinler’den ruhun ayrı bir cevher olduğuna dair 

bir sonuç çıkarılıp çıkarılamayacağı tartışmalıdır.

3.  İnsan ile hayvanlar arasındaki mahiyet ve derece far-

kıyla ilgili bir tartışma, dinler ve Evrim Teorisi ara-

sında bir gerileme dönüştürülemez. Beklenenden çok 

farklı bir şekilde, dinlerin içinde insanın diğer canlılar-

dan mahiyet farkı olmadığını savunanlar olduğu gibi; 

652  Erkan Yar, Ruh-Beden İlişkisi Açısından İnsanın Bütünlüğü Sorunu, s. 49-50.

653  Erkan Yar, Ruh-Beden İlişkisi Açısından İnsanın Bütünlüğü Sorunu, s. 207.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

366

Evrim Teorisi’ni savunan ve ortaya koyan isimlerden, 

insanlarla hayvanlar arasında mahiyet farkı olduğunu 

savunanlar olmuştur.

‘İLK GÜNAH’IN HIRİSTİYAN 

TEOLOJİSİNDEKİ YERİ VE EVRİM TEORİSİ

İslam ve Yahudi teolojilerinden farklı bir anlayışla, Hıris-

tiyan teolojisinde Âdem’in ‘ilk günah’ının önemli bir yeri var-

dır. Hıristiyan düşüncesinin oluşumuna yol açan Tevrat’taki 

ve Yeni Ahid’teki ifadeler şunlardır:

3- Fakat bahçenin ortasında olan ağacın meyvesi hakkında Al-

lah: “Ondan yemeyin ve ona dokunmayın ki ölmeyesiniz” dedi.

4- Ve yılan, kadına “Katiyen ölmezsiniz” dedi.

5- “Çünkü Allah bilir ki, ondan yediğiniz gün, o vakit gözleri-

niz açılacak ve iyiyi ve kötüyü bilerek Allah gibi olacaksınız.”

Tevrat, Tekvin, 3, 3-5

17- Ve Âdem’e dedi: “Karının sözünü dinlediğin ve ‘ondan ye-

meyeceksin’ diye sana emrettiğim ağaçtan yediğin için top-

rak, senin yüzünden lanetli oldu; ömrünün bütün günlerinde 

zahmetle ondan yiyeceksin.

18- Ve sana diken ve çalı bitirecek ve kır otunu yiyeceksin.

19- Toprağa dönünceye kadar alnının teri ile ekmek yiyeceksin, 

çünkü ondan alındın, çünkü topraksın ve toprağa döneceksin.”

Tevrat, Tekvin, 3, 17-19

23- Böylece Rab Allah onu Aden bahçesinden, kendisinin için-

den alındığı toprağı işlemek için çıkardı.

Tevrat, Tekvin, 3, 23

---