Fan nomi: tovarlar kimyosi

Fan nomi: Tovarlar kimyosi

21-49 Xakimova Feruza

Mavzu: Tovarlarni kimyoviy tarkibi asosida sinflash va sertifikatlash fanning ilmiy va amaliy ahamiyati

Tovarlar kimyosi fanining asosiy tadqiqot elementlari “tovarlar “ va “nomenklatura” xisoblanadi.
TOVARLAR – bu oldi sotdi yoki ayirboshlash obektlari bo’lgan har qanday ko’char mulk shu jumladan valyuta va valyuta boyliklari elektr barcha energiya turlari transport vositalaridir.
Nomenklatura lotincha “ nomenclatura “ so’zidan olingan bo’lib fan va texnikaning biron bir soxasida ishlatiladigan malum qonuniyatlar asosida tuzilgan qonuniyatlar.
Tovarlar nomenklaturasi bu inson xayoti davomida ishlatiladigan tovarlarning malum tizimiga solingan Tovar nomlarining ro’yxatidir.
Tasniflash - deganda turli xil tovarlarning ularning bajaradigan vazifalariga tarkibiga qiymati va tovarga xos xususiyatlariga ko’ra guruxlarga bo’lish tushuniladi.
Shunday qilib , tovarlar nomenklaturasi bo’yicha tovarlarni tasniflashda quyidagi vazifalar bajariladi:
Tovarlarga TIFTN ga xos kod raqamlari beriladi
Tovarlarning TIFTN bo’yicha kod raqami orqali tovarlardan boj to’lovlari to’g’ri va to’liq undiriladi, mamlakatning iqtisodiy xavfsizligi taminlanadi.
TIFTN kod raqamlari bilan bojxona va davlat statistikasi yuritiladi hamda tashqi savdo jarayonida tovarlar xarakati taxlil qilinib o’rganiladi.1913 yil 31 dekabrda BRYUSELDA 29 ta davlat vakillari ishtrokida BRYUSELL Tovar nomenklaturasi tasdiqlangan .

Uyg’unlashgan tizim va TIFTN da Tovar pozitsiyalarining tuzilishi.

Mavzu: Tovarlar kimyosi faniga oid Respublika xalqaro konferensiya tezis malumotlarini taxlil qilish.

• Organik birikmalar asosida olingan tovarlarni kimyoviy tarkibi asosida sinflash va sertifikatlash.
• Karbamat va bis karbamatlar xosilasi sinteziga yo’naltirilgan ilmiy izlanishlar , uning tarkibiga kiruvchi biologic faol moddalarni meditsina hamda qishloq xo’jaligida qo’llash bo’yicha keng doirada ilmiy izlanishlar olib borilgan.

Jumladan O’zbekistonlik olimlar Maxsumov A.G , Abdug’afforov , I.A .Asqarov , Ismoilov B.M va boshqalar dizotsianatlar asosida yangi alifatik, aromatic, geterosiklik , karbamat, mochevina xosilalarini geterosiklik birikmalari , sulfonil mochevinalar, hamda dori vositalari yaratish sanoatda ishlab chiqarishga salmoqli xissa qo’shganlar.
Bis karbamatlar va ularning xosilalari sintezi bo’yicha bosqichma – bosqich tadqiqotlarni davom ettirgan holda geksometilendiizotsianat va kislorod tutganbirikmalar bilan karbamatlarni chiqindisiz sintez qilishda xalqaro va Respublika adabiyotlariga tayanib reaksiyalarni dizotsianatlar bilan olib borishga qaror qilinadi. Sababi izotsianat –N=C=O guruxi electron buluti yuqori zichligi oson harakatlanuvchanligi bo’lib

U bis-karbamatlarni yuqori unum bilan chiqishini taminlaydi hamda izotsianat guruhidagi uglerod atomini musbat zaryadini ortishiga olib keladi bu esa atomni nukleofill agentlariga hujumini osonlashtiradi shu bilan bir qatorda sterik to’siqlar ham bo’lmaydi.

• U bis-karbamatlarni yuqori unum bilan chiqishini taminlaydi hamda izotsianat guruhidagi uglerod atomini musbat zaryadini ortishiga olib keladi bu esa atomni nukleofill agentlariga hujumini osonlashtiradi shu bilan bir qatorda sterik to’siqlar ham bo’lmaydi.

Yuqoridagi reaksiya mexanizmida asosan polyar mexanizm bilan boradigan reaksiyalarida qo’llaniladigan aproton erituvchi dimetilformamid qo’llaniladi. Katalizator sifatida kuchli asoslik xossasiga ega bo’lgan trietil amin foydalanilgan chunki azot atomining umumlashmagan erkin electron jufti hisobiga ortokrezoldagi protonni tortib oladi va ion hossali ionga aylantiradi hamda kuchsiz kislota hossali geksametilendiizotsianat bilan tasirlashuvchini taminlab beradi. Bu yerda N=C=O guruhidagi azot va kislorod atomlari asosan manfiy zaryadlanganligi uchun electron donor hamda elektrofil hujumga moyil.

Mavzu: Tovarlarni kimyoviy tarkibiga asosan xalqaro kod raqamlarini aniqlash va sinflashning asosiy va yordamchi qoidalari.

• Uyg’unlashgan tizimning xar bir bo’lim va guruxlarida berilgan izoxlar to’g’ri o’qilishi va talqin etilishi lozim , izoxlarda ushbu bo’lim , gurux va Tovar pozitsiyalariga kiradigan yoki boshqa Tovar pozitsiyalarida tavsiflanadigan tovarlar aniq ko’rsatilib qo’yilgan bo’ladi.
• Uyg’unlashgan tizimning 5 tomli izoxli lug’atlari nashr etilgan , bu nashrlarda xar bir bo’lim va gurux tovarlari uchun batafsil izoxlar berilgan ushbu izoxlardan foydalanish talab etiladi.

Uyg’unlashgan tizimning alfavit katalogi nashr etilgan , bu kitobdan alfavit bo’yicha tovarlarni joylashuvini toppish mumkin bo’ladi.
Uyg’unlashgan tizimning bo’yicha tovarlarni tasniflashni 6 ta qoidasi bor.
Uyg’unlashgan tizim tovarlarni tasniflashning asosiy qoidalarini belgilaydi.
Uyg’unlashgan tizim azo davlatlar tomonidan ushbu qoidalarning bir xilda talqin etilishi talab etiladi.
Uyg’unlashgan tizim TIFTN ning asosini tashkil etadi.
1 – 5 qoidalar bilan tovarlar 4 xonali raqamgacha yani Tovar pozitsiyasigacha tasniflanadi.

Mavzu: Gazlamalarni TIFTN asosida tasniflash.

• TIFTN qoidalariga binoan gazlamalarni tasniflashda ularning tarkibini o’rganish asosiy vazifalardan xisoblanadi . Ularning tarkibi turli xil bo’lganda , TIFTN bo,yicha tasniflanishi quyidagi ko’rinishlarga ega bo’ladi.
• Paxta tolasi 85%
• Suniy tola 15% (5208)

2.Paxta tolasi 85%
Jun 15% (5208)
3.Suniy tola 65%
Paxta tolasi 35% (5407)
4.Paxta tolasi 30%
Suniy tola 70%
5. Paxta tolasi 20%
Suniy tola 15%
6.Suniy tola 60%
Paxta tolasi 25%
Jun 15% (5111)
7. Viskoza 25%
Paxta tolasi 60%

E'tiboringiz uchun rahmat😊