1
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA‘LIM,
FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI
Iqtisodiyot va turizm fakulteti
―Iqtisodiyot‖ kafedrasi
3-4 IQTIM-21- guruhi talabasi
Naimov Mirshod Xasanovichning
Global iqtisodiy rivojlanish fanidan bajargan
MUSTAQIL ISHI
Mavzu:
Jahon iqtisodiyotida erkin savdo hududlari va bojxona ittifoqlari
Tekshirdi:
_____________________
Buxoro – 2023
2
MAVZU: ERKIN SAVDO HUDUDLARI VA BOJXONA ITTIFOQLARI.
REJA:
1.
Jahon iqtisodiyotida erkin iqtisodiy hududlarning tutgan o‘rni
2.
Erkin iqtisodiy hududlarni yaratishda jahon tajribalari
3.
Bojxona ittifoqlari
4.
Bojxona bojlarining mohiyati va ko‘rinishlari
Erkin iqtisodiy hudud xaqida tushuncha birinchi marta 1973 yil 18
maydagi
Kioto konvetsiyasida berilgan. Unga ko‘ra erkin iqtisodiy hudud deb –
mamlakatning bir qismini ya‘ni tovarlar importi va eksportini, bojxona va soliq
cheklovlarisiz olib kirish mumkin bo‘lgan hududga aytiladi. O‘zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisining 5 – sessiyasida qabul qilingan ―erkin
iqtisodiy
hudud to‘g‘risida‖gi qonunning 1 – moddasida esa quydagicha tarif berilgan: -
―Erkin iqtisodiy hududlar deb – mintaqani jadal ijtimoiy iqtisodiy rivojlantirish
uchun ichki va tashqi kapitalni, istiqbolli texnologiyalar
va boshqaruvga oid
tajribalarni jalb etish maqsadida tuziladigan, aniq belgilangan ma‘muriy
chegaralari va alohida xuquqiy tartiboti bo‘lgan maxsus ajratilgan hududga
aytiladi‖. Umuman olganda erkin iqtisodiy hududlarning 30 ga yaqin turi bo‘ladi.
Ulardan keng tarqalganlari:
erkin savdo hududlar, erkin bojxona, erkin ishlab
chiqarish, erkin ilmiy – texnik hududlardir. Bularning
xar biri erkin iqtisodiy
hudud toifasiga kirgani bilan o‘z funktsiyasiga ko‘ra bir biridan farq qiladi.
Xozirgi kunda dunyoda 400 tadan 2000 tagacha erkin iqtisodiy hudud mavjud
deb hisoblanadi. Birinchi erkin iqtisodiy hududlar AQSHda 1934 yili erkin savdo
hududi ko‘rinishida tashkil etilgan. Buyuk Britaniya qo‘shma qirolligi – hududida
tashkil etilgan kompaniyalar faoliyati va soliq
tizimi xalqaro maydonda
takomillashgan sistemalardan biri bo‘lib, bu qonun qoidalar ayniqsa offshore
zonalarning roivojlanishi uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Bu qonun 1965
yilda
Moliyaviy qonun (Finance act) asosida qabul qilingan bo‘lib, Buyuk Britaniya
iqtisodiyotida faoliyat ko‘rsatuvchi barcha kompaniyalar uchun amal qiladi.
Beliz mamlakatining janubiy qismi xisoblanmish Korsol rayonida 1994 yilda
erkin savdo zonasi tashkil etildi. Mazkur savdo zonasining asosiy maqsadi
quydagilardan iborat bo‘lib hisoblanadi: