Fanidan kurs ishi mavzu: bolalar nutqini o'stirishda ko'rgazmalilikni o'rni

2.2. Maktabgacha ta’lim muassasalarida multimedia texnologiyalarini joriy etish
«Multimedia - bir vaqtning o‘zida turli ko‘rinishdagi axborotlardan: matn, grafika, tovush va boshqalardan foydalanishni ko‘zda tutgan foydalanuvchi interfeysining konsepsiyasi», «Multimedia bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida axborotning an ’ anaviy va original turlari asosida о ‘ quv materiallarini о ‘ quvchilarga yetkazib berishning mujassamlashgan holdagi ko‘rinishidir». Multimedia bu maxsus texnologiya bo‘lib, dasturiy va texnik moddiy ta’minot asosida kompyuterda bir vaqtning o‘zida matnli, tasviriy axborotni tovushli va harakatli holda ifodalash imkoniyatidir. Multimedia - tasvirli ma’lumot bilan ishlashga qodir bo‘lgan vosita hisoblanadi. Odatda, multimedia deganda. turli shakldagi ma’lumotlami qayta ishlovchi vositalar majmuasi tushuniladi. Multimedia - kompyuter tizimida matn, tovush, vidcolasvir va turli animatsiyalami mujassamlashtirish imkonini beruvchi zamonaviy axborotlar texnologiyasidir.
Multimedia - bir nechta axborot turlarning kompyuterda ishlov berish natijasida hosl qilingan va bitta diskka jamlangan axborot yig‘indisidir. Multimedianing shakllanish bosqicblari uning asosiy texnik ta’minoti bo‘lgan kompyuterning rivojlanishi bilan bogiiq. Multimediani tashkil etuvcKi va ulaming rivojlanish bosqichlari quyidagilardir: Matn shaklidagi tashkil etuvchisi. Dastlab odamlar yozuvlami toshga o‘yib yozganlar, qog‘oz ixtiro qilingach parranda pati, qalam va ruchkalardan foydalanib yozuv ishlarini amalga oshirganlar. Keyinchalik yozuv mashinasi ixtiro etilgach, uzoq yillar mobaynida ulardan foydalanib kelindi. Nihoyat, kompyuterlarda «Matn muharriri» dasturi o‘matilgach, yozuv ishlari kompyuterda bajariladigan bo‘ldi. 1980-yildan boshlab esa kompakt disklarga yozish va undan foydalanish yo‘lga qo‘yildi, jumladan, 1982-yilda Polygram kompaniyasi Audio CD ni ishlab chiqdi, SONY kompaniyasi esa, o‘sha yili standart yozuvlami CD disklarga yozishni tavsiya etdi. Natijada, SD disklarda yozish texnologiyasi rivojlanib ketdi. Ayni bir paytda mikrofon yordamida nutq va musiqa yozish ham shakllandi.
Video shaklidagi tashkil etuvchilarga videotasvirlar, grafikli tasvirlar, ma’lumot grafiklari va hokazolar kiradi. Videotasvirlar dastlab magnit lentalarida yozilib, videomagnitofonlarda namoyish etila boshlandi, so‘ngra videotasvirlami yozish kompakt disklarda amalga oshirildi. Multimedianing animatsiya samarasi. Multimediani tashkil etuchi axborot turlaridan biri - axborotlarga animatsiya samarasini berishdir. Bu multiplikatsion filmlarda rassomning chizgan qator chizmalari va rasmlarini tez (bir daqiqada 24 kadr tezlikda) namoyish etilishi asosida sodir bo‘Iadi. hozirgi kunda multiplikatsion filmlar kompyuterda 3D. Flash dasturi asosida yaratilmoqda. Multimediada esa maxsus dasturlar (Power Point, Makromedia Flash, Swish, Adobe Prmiere, Media Player, CD Player) orqali amalga oshiriladi. 1986-yilda Amida kompyuterida birinchi marta maxsus rolikda tovush bilan birgalikdagi animatsiya effekti namoyish qilinib, multimedianing shakllanishi nihoyasiga yetkazildi va bu yig‘ilishda to‘laqonli multimedia texnologiyasi yaratilgani e’tirof etildi. Shunday qilib, multimedia 1986-yil rasrr iy ravishda yaratilgan deb hisoblanadi. Multimedia texnologiyisi. Dastlab ma’lum bir sohadagi texnologik jarayon mazmunini ko‘rib chiqamiz. Texnologik jarayon deganda biror bir xomashyo, material yoki axborotni ma’lum bir asbob-uskuna, vosita, qurilmalardan foydalanib, ularga ishlov berish, xossalami o‘zgartirish va qayta ishlash natijasida yaagi, sifatli mahsulot olish jarayoni tushuniladi. Demak, axborot texnologiyasi moddiy mahsulotlar ishlab chiqarish texnologiyasiga o‘xshash ma’lumotlar yoki boshlang‘ich axborotni yig‘ish, maTumotlarni qayta ishlash, axborot olish, bu axborot asosida qarorlar qabul qilish uchun foydalanuvchiga uzatish jarayonidan iborat. Yakka tartibdagi axborotlar - nutq, matn, tasvir, grafika, musiqa va animatsiya samarali kompyuterda ishlov berilishi natijasida bitta diska joylashtiriladi va ushbu texnologik jarayon natijasida multimediali axborot texnologiyasi shakllanadi.
Xulosa:
Shunday qilib, maktabgacha tayyorlov guruhlari bolalarini savodga o‘rgatishda multimedia texnologiyasidan foydalanish mashg‘ulotlarning samaradorligini oshirish bilan bir qatorda, bolaning xotiraga olish qobiliyatini rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Shunday qilib, maktabgacha tayyorlov guruhlari bolalarini savodga o‘rgatishda multimedia texnologiyasidan foydalanish mashg‘ulotlaming samaradorligini oshirish bilan bir qatorda, bolaning xotiraga olish qobiliyatini rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Bolalarga ona tilini o‘qitishga doir :mashg‘ulotlar har bir guruhda bolalarning yosh imkoniyatlarini va har bir bolaning nutqiy rivojlanganlik darajasini hisobga olgan holda Amalga oshirilishi lozim. Chunki bilimlar mazmuni, ulaming tarkibi, metod va usullami tanlash, haftasiga o‘tkaziladigan mashg‘ulotlar soni, har bir mashg‘ulotning davomiyligi shunga bog‘liq bo‘ladi.
Nutqning grammatik tizimini o‘zlashtirish ustidagi ishlar jarayonida nutqning turli qismlarida so‘z hosil qilish usullarini o'rganish, til umumlashmalarini shakllantirish, shuningdek, sintaktik tuzilmalar qurish (oddiy va qo‘shma gaplar) vazifalari bosh vazifa sifatida namoyon bo‘ladi. Nutqning tovush madaniyatini tarbiyalashda intonatsion ifodalilik, temp, talaffuz va fikmi bayon qilishning ravonligi ustida ishlashga ko‘proq ahamiyat berish darkor, zero, ravon nutqning shakllanishi ushbu ko‘nikmalarga asoslanadi.