Filozoflar
Yüklə 169,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
Filozoflar X-Robots-Tag: otherbot: noindex, nofollow almadığından kuşku duyduğum zaman kendimi delilik kuşkusu altına düşürürüm.’’ Schopenhauer’ın bu yaklaşımın ‘‘bilinçaltı’’ ve ‘‘baskı’’ kavramları ile ve ruhçözümleme kuramına götüren tarihsel olaylar süreklisi ne tarihsel ne de mantıksal bir ilgisi vardır. Freud hiç kuşkusuz böyle bir ilginin olduğunu ileri sürmez, ve kendisinin Rank’ın gözlemine dikkati çekmedeki amacı unutma (baskı) ve sinirce arasındaki ilişki olgusuna dışsal bir koşutluğun kavranışını göstermek olabilir. Schopenhauer şöyle sürdürür: ‘‘Kendi deneyimim beni deliliğin en büyük sıklıkta aktörler [oyuncular] arasında görüldüğü görüşüne götürmüştür,’’ çünkü ‘‘her gün yeni bir rolü ezberlemek ya da eskisini silmek zorundadırlar.’’ ‘‘Bu tür şeyler deliliğe götüren yolu hazırlar.’’ Bu bir ruh-çözümleme değildir. Ne de herhangi bir mantıksal çıkarsamadır. Bütünüyle dışsal bir nedensellik zinciri kurmayı amaçlayan bir yapaylıktır. Yalnızca birinin ona kişisel kanıları zemininde anlamlı görünen gözlemleri mantıksal hiçbir zemin olmaksızın felsefe diye kağıda geçirmesidir. Bu açılışı daha sonra salt düzeneksel bellek olayları üzerine gözlemler izler. Schopenhauer’in bakış açısı sıradan anlağın sıradan ‘‘unutkanlık’’ üzerine çalışıp çabalamasını anlatır, ve kendi yaşamının ‘‘baskı’’nın katıksız bir kristalleşmesi olması ölçüsünde, bilincinde ‘‘baskı’’ kavramına yer yoktur. Schopenhauer için istek ve istenç insan ruhundan çok başka yerlerdedir. Onun için özdeksel olgusallık ‘‘istenç’’tir. Schopenhauer’in ‘felsefe’sinin asıl özünü anlatan bu ilke bir eğretileme değildir. Schopenhauer’in irrasyonel bakış açısında evren, dünyalar, yıldızlar, dağlar, taşlar vb. vb. herşey ‘‘istenç’’tir. Ve bir ‘‘istenç’’ olan olgusallık karşısında olmak birey için hiç kuşkusuz yansız, nesnel, ussal bir olgusallık karşısında olmakla aynı şey değildir. Schopenhauer’i anlamak için onun mantığını izlemeli, kendimizin onda görmek istediği şeyleri ona yüklememeliyiz. Kötümser, irrasyonalist, yalnız bir insan olan Schopenhauer’in kendi olgusallığı insana sonsuza dek yabancı kalacak, düşman kalacak bir Güç ve İstençti. Ruhçözümlemeyi öncelemesi bir yana, ruhçözümlemenin onu öncelemesine çok ciddi gereksinimi vardı.] 3. Ruhçözümleme üzerine kurulu ruhbilimde başlangıç noktamız olarak almaya alıştığımız şey özgünlükleri ile çözümleme yoluyla tanıştığımız bilinçsiz ruhsal süreçlerdir. Bunları daha eski ve birincil süreçler olarak, içinde biricik ruhsal süreç türü oldukları bir gelişim evresinin kalıntıları olarak görürüz. Bu birincil süreçlerin boyun eğdikleri başlıca eğilimi tanımak kolaydır; bu haz-hazsızlık ilkesi, ya da kısaca haz ilkesi 5 olarak belirtilir. Bu süreçler haz kazanmaya doğru çabalarlar; ruhsal etkinlik hazsızlık üretebilecek her olaydan geri çekilir (baskı). Geceleri düşlerimiz ve kendimizi acı verici izlenimlerden kurtarmak için uyanma eğilimimiz bu ilkenin egemenliğinin kalıntıları ve gücünün tanıtlarıdır. 5 [‘‘Lustprinzip/haz ilkesi’’ anlatımı Freud’un çalışmalarında ilk kez burada görünür. Düşlerin Yorumu’nda yalnızca ‘‘Unlustprinzip/hazsızlık-ilkesi’’ kullanılır (örneğin P.F.L., 4, 759.] Ruhçözümlemede Başlangıç Noktamız Bilinçsiz Ruhsal Süreçlerdir; Ve Bunlar Birincil Ruhsal Süreçlerin Kalıntılarıdır. Birincil/Kökensel Ruhsal Süreçler Haz-İlkesine Altgüdümlüdürler: Haz Kazanmaya, Ve Hazsızlıktan Geri Çekilmeye (Baskı) Çabalarlar.4. Başka bir yerde, 6 ruhsal dinginlik durumunun başlangıçta iç gereksinimlerin buyurgan istemleri tarafından rahatsız edildiğini varsaydığım zaman geliştirmiş olduğum düşünce çizgilerine döneceğim. Bu olduğu zaman, düşünülen (istenilen) herşey yalın olarak sanrısal bir biçimde temsil edilirdi, tıpkı bugün bile her gece düş-düşüncelerimiz durumunda olduğu gibi. 7 28 / 36
Filozoflar X-Robots-Tag: otherbot: noindex, nofollow Yalnızca beklenen doyumun yer almaması, yaşanan düşkırıklığı idi ki bu sanrı aracılığıyla doyum girişiminden vazgeçmeye götürüyordu. Onun yerine, ruhsal aygıtın dışsal dünyadaki olgusal durumların bir tasarımını oluşturmaya karar vermesi ve olgusal bir değişim yapmaya çabalaması gerekli oldu. Böylece ruhsal etkinliğin yeni bir ilkesi getirildi; tasarımlanan şey artık hoş olan değil ama olgusal olandı, üstelik nahoş olması gerekse bile. 8 Olgusallık ilkesinin bu kuruluşu çok önemli bir adım olduğunu tanıtladı. 6[ Düşlerin Yorumu’nun Genel Kesiminde, Bölüm VII. Bkz. özellikle P.F.L., 4, 718-21 ve 757 ss.] 7 Uyku durumu ruhsal yaşamın olgusallığın kabul edilmesinden önceki biçimini yeniden getirebilir, çünkü uyku durumu olgusallığın amaçlı olarak reddedilişini (uyku-dileği) bir öngerek olarak alır. 8 Yukardaki şematik açımlamayı daha öte birkaç ayrıntı ile tamamlamaya çalışacağım. Haklı olarak karşı çıkılacaktır ki, haz ilkesine köle olmuş ve dışsal dünyanın olgusallığını gözardı etmiş olan bir örgütleniş diriliğini en kısa bir zaman için bile sürdüremez, öyle ki, herhangi bir biçimde varoluş kazanması bile söz konusu olamazdı. Gene de eğer bebeğin — annesinden gördüğü ilgiyi de katma koşuluyla — bu tür bir ruhsal dizgeyi hemen hemen gerçekleştirdiği düşünülecek olursa, böyle bir kurgunun kullanılışı aklanabilir. Bebek büyük bir olasılıkla içsel gereksinimlerinin yerine getirildiğini sanrılar; bir uyarı artımı ve doyum yokluğu durumunda, bağırma ve tepinme gibi motor boşalım yoluyla hazsızlığını ele verir, ve o zaman sanrılamış olduğu doyumu yaşar. Daha sonra, büyük bir çocuk olarak, bu boşalma anlatımlarını amaçlı anlatım araçları olarak kullanmayı öğrenir. Çocukların daha sonraki bakımları bebeklerin bakımları üzerine modellendiği için, haz ilkesinin egemenliği gerçekte ancak büyüklerden tam ruhsal kopuş yerine getirildiği zaman sona erebilir. — Dışsal dünyanın uyarılarına kapatılmış ve beslenme gereksinimlerini bile (Bleuler’in terimi ile [1912]) autistik/içeyönelik olarak doyurmaya yetenekli tam bir ruhsal dizge örneği kabuğu içindeki yiyecek donatımı ile bir kuş yumurtası tarafından sunulur; onun için annesi tarafından sağlanan bakım sıcaklığın sürdürülmesi ile sınırlıdır. — Bunu tartıştığımız şematik tablonun bir düzeltilmesi olarak değil, ama bir genişletilmesi olarak göreceğim, eğer haz ilkesine göre yaşayan bir dizgenin onu olgusallığın uyarılarından geri çekmeye yetenekli kılacak düzenlemelerininı olması gerektiğinde diretilirse. Böyle düzenlemeler ancak ‘‘baskı’’nın bağlılaşığıdırlar — baskı ki, acılı içsel uyarıları sanki dışardan geliyorlarmış gibi karşılar, ve buna göre onları dışsal dünyaya iter. Doyum Yoksunluğu (Hazsızlık) Olguları Değiştirmenin Güdüsü Olur. Olgusallık İlkesi Doyumsuzluğun/Hazsızlığın Kabul Edilebilmesini Sağlar. 5. (1) İlk olarak, yeni istemler ruhsal aygıtta bir dizi uyarlamayı zorunlu kıldı ki, yetersiz ya da sağlam olmayan bilgimizden ötürü, bunları ancak yaklaşık olarak belirleyebiliriz. Ansal Aygıtın Olgusallık İlkesine Uyarlanması 6. Dışsal olgusallığın artan önemi o aynı dışsal dünyaya yönelik duyu-örgenlerinin, ve bunlara bağlı bilincin de önemini arttırdı, ve bilinç şimdi ona o güne dek ilgi çekici gelmiş tek yan olarak haz ve hazsızlık niteliklerinin yanısıra duyusal nitelikleri de kavramayı öğrendi. Özel bir işlev gelişti ki görevi dışsal dünyayı dönemsel olarak araştırmaktı, öyle ki ivedi bir içsel gereksinim doğacak olursa bu dünyanın bilgisi önceden tanıdık olabilsin — dikkat işlevi. Bu etkinlik duyu-izlenimlerinin ortaya çıkışını beklemektense onları yarı yolda karşılamaktan oluşur. Aynı zamanda, büyük bir olasılıkla, görevi bilincin bu dönemsel etkinliğinin sonuçlarını biriktirmek 29 / 36
Yüklə 169,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|