1 Ramiz Dəniz
Yüklə 2,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Santa-Krus”
46 Visente Pinsonun ekspedisiyasında iştirak edən Ameriqo Vespuççi 5 0 -6 0 c.en dairəsində Braziliya sahillərinə yan alır və oradan cənub istiqamətində hərəkət edir. Onun missi- yasına Braziliyanın cənub sahillərinin hara kimi uzandığını müəyyənləşdirmək idi. Lakin o, da həmin missiyanın öhdəsindən gələ bilmir. Sanki onların hər birinə ayrı- ayrılıqda xüsusi tapşırıq verilmişdi ki, oranın hər bir qarış torpağı ispanların diqqətindən yayınmasın. İspan monarxları bilmək istəyirdilər ki, Tordesilyas müqaviləsindən sonra Atlantik okeanının o biri tayındakı torpağın hansı irilikdə olan hissəsi portuqalların mülkiyyə- tinə keçir. Parallellər arasındakı məsafə hesablananda onların həddindən artıq böyük əraziyə malik olduğu üzə çıxır. Deməli, belə çıxır ki, portuqal dəniz səyyahları heç bir əziyyət çəkmədən həddindən artıq böyük əraziyə sahib çıxmışdılar. Olmaya, Tordesilyas müqaviləsi zamanı özləri- ni avam aparmağa çalışmış portuqallar ispanlara hiylə gəlmişdilər? Axı, onlar ikinci bölgü zamanı demarkasion xəttin birdən-birə 270 liq artırmağa müvəffəq olmuş və indiki Braziliya boyda iri bir ərazini ispanların əlindən ala bilmişdilər. Tordesilyas müqaviləsinə əsasən, artıq Braziliya portu- qallara məxsus olduğundan, sadəcə olaraq, bunu rəsmiləş- dirmək lazım idi. Həmin kəşf rəsmiləşdiriləndən sonra 47 həmin ərazini tədqiq etmək üçün tədqiqat ekspedisiyasının göndərilməsi planlaşdırılırdı. Bu işi yerinə yetirmək üçün krala bir neçə namizəd təqdim olunmuşdu, lakin o, Qonsalu Kuelyunun üzərində dayandı. Çox maraqlıdır ki, həmin səyahət tədqiqat baxımdan mühüm əhəmiyət kəsb etsə, həmin ekspedisiyaya başçılıq etmiş rəisin adı bir neçə əsr məxfi saxlanmışdı. Öz avantürası ilə bütün həmkarlarını geridə qoyan Ameriqo Vespuççi həmin səyahəti öz adı ilə bağlamışdı. Guya o, 1501-1502-ci illərdə həmin ekspedisiyaya rəhbərlik etmişdi. Lakin gec olsa da həqiqət üzə çıxır, ədalət isə bərpa olunur. 1501-ci ildə Portuqaliya sahillərini tərk edən Qonsalu Kuelyunu uzun müddət Vespuççinin köməkçisi kimi qələmə verirdilər. Bir çox mənbələrdə Vespuççinin guya Alonso Oxedanın ekspedisiyasında Cənubi Amerikanın şimal sahillərini tədqiq etdiyi göstərilir. Əlbəttə ki, bu yalandır. Çünki o, ilk dəfə bu materikin sahillərinə elə Kuelyunun səyahəti zamanı gəlibdir. Əslində Vespuççi Braziliya sahillərinə nəzərdə tutulan Kuelyunun ekspedisi- yasına qeyri-rəsmi naviqator kimi təhkim olunmuş və tədqiqat zamanı orada gördüyü hər bir şeyi qələmə almalı idi. Həqiqətən də həmin yazılar, XVI əsrin əvvəlində “Santa-Krus” və ya “Tutuquşular ölkəsi” adı altında Braziliyanın sahil zolağı - çaylar, buxta, körfəzlər göstəri- 48 lən tərtib edilmiş bir neçə xəritə ilə gəlib bizim günlərə çatıbdır. Maraqlıdır ki, həmin xəritələr başqa-başqa məkan- larda tapılmışdır. Görünür, həmin materialların surətləri çoxaldılaraq, naməlum insanlar arasında yayılaraq, salamat şəkildə indiki zamanda tədqiqat obyektinə çevrilibdir. Beləliklə, 10-u may 1501-ci ildə kapitan-general Qonsalu Kuelyu üç gəmidə Lissabonu tərk edir və iyunun 1-də Yaşıl Burun adalarında vətənə qayıdan Kabralın ekspedisiyası ilə rastlaşır. Onun missiyası da demək olar ki, yarımməxfi sayılırdı. Lakin buna baxmayaraq o, Kabralın Braziliya sahillərindəki səyahəti barəsində bəzi məlumatları əldə edir və başa düşür ki, Atlantikanın qərbində yerləşən əraziyə getmək nəinki Hindistana, hətta Afrikanın cənubu- na olan marşrutdan da asandır. 11 gün ərzində Bijaqoş arxipelaqında şirin su ehtiyatı əldə edən kimi, onlar beş həftəlik okean keçidindən sonra qayalıqlarla əhatə olunmuş Fernandu-di-Noronya adası ilə, avqustun 17-də isə materikin sahili ilə üzləşirlər. Elə birinci burunda portuqallar demək olar ki, istirahət etmədən bir həftə qalır və yollarını davam etdirirlər. Qəribə olsa da, yerli əhali ilə ticarət əlaqəsi qurmaq üçün sahilə iki dənizçi çıxır və geri qayıtmırlar. Buna görə Vespuççi hinduları cəzalandırmaq təklifi versə də, Kuelyu iğtişaş yaratmadan cənub istiqamətində buradan uzaqlaşır. Sahil zolağının 49 tədqiqi xüsusi əhəmiyyət kəsb etdiyindən, hər bir məntəqə dəqiqliklə qeydiyyata alınırdı. Bu isə hər məntəqəyə müqəddəslərin adı verilməklə həyata keçirilirdi. Məhz həmin adlardan bilmək olur ki, onlar ilk dəfə şimalda hansı məntəqədə olublar. Dənizçilər yanvarın 6-da Anqra-dus Reys buxtasına, 16 gündən sonra San-Visenti adasına (24 0 c.en dairəsi), yanvarın sonunda isə Kananea çayının (25 0 c.en dairəsi və 48 0 q. uzunluğu) mənsəbinə çatır. Məhz burada Kuelyu tədqiqat işlərini başa çatdırıb vətənə qayıtmağı qərara alır. Ferdinand di Noronyanın səlahiyyətli nümayədəsi olan gəminin biri donanmadan ayrılıb 24-ü iyun 1502-ci ildə Lissabona gəlir. Bu səyahətin xronologiyasına nəzər yetirəndə Vespuç- çinin çoxsaylı fantaziyası ilə üzləşirsən. Onun məlumatına əsasən, yerdə qalan iki gəmi fevralın 13-də Braziliya sahillərindən aralanaraq cənub istiqamətində səyahəti davam etdirir və təxminən 3000 km. məsafəni arxada qoyaraq aprelin 3-də 52 0 c. en dairəsində yeni bir torpaqla üzləşirlər. İ. P. Magidoviç və V. İ. Magidoviçə görə çox güman ki, bu 20 0 c.en dairəsində və 30 0 q. uzunluğunda yerləşən Trindadi adasıdır. Burada dənizçilər evə qayıtmaq üçün kapitan-generalı razı salırlar və onlar mayın 10-da Syerra-Leone sahillərinə çatır. Kuelyu orada yararsız hala Yüklə 2,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|