1 Ramiz Dəniz
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
271 - Təəssüflər olsun ki, əminamanlıq olan dövrdə bizim rayonda olmamısınız. – deyə həkim nostalji əhval ilə dillən- di. - Sizə meşəlikdə elə kabab çəkərdim ki, dadı indi də damağınızdan getməzdi. Hayıf ki, həmin ərazilər qara qarğaların əlinə keçibdir. Ermənilər iyirmi ilə yaxındır oranı viran qoyurlar. - Mən, 80-ci illərdə Cəbrayıl rayonunda olanda oranın təbiətinə heyran qalmışdım, lakin bu dəfə gördüklərimə inanmadım. – deyə rus ziyalısı məyus halda dilləndi. - Arazın sol sahilində olan Cəbrayılın nə vaxtsa çiçəklənən kəndlərindən əsər-əlamət belə qalmayıbdır. Yaşıllıqlara qərq olan kəndlər xarabalığa bənzəyir. Rayon mərkəzində tikilmiş görkəmli inzibati binalar, salınmış park və meydan- lar, yaşıllıq sahələri büsbütün dağıdılıbdır. Sanki həmin yerdə böyük bir rayon mərkəzi yerləşməmişdir.
-
edilibdir. – deyə Füzuli hiddətlə dilləndi. - Onlar bütünlüklə bizimkilərin orada yaşamasının izini itirməyə çalışırlar.
-
Sergey təəssüflə dilləndi. – Gördüklərimdən və eşitdik- lərimdən sonra onlara insan deməyə adamın dili gəlmir. Maddi-mədəni irsi də yer üzündən silmək olar?
- Hörmətli qonaq, Cəbrayıl-Zəngilan ərazisində ötən əsrlərdən bu günümüzədək salamat qalıb yaşaya bilən nəhəng
272 çinar ağaclarını bir necə gündə məhv etmək, onu adi mebel parçasına çevirmək ən böyük ekoloji cinayətdir. – deyə Heydər ürəkyanğısı ilə dilləndi. - Erməni işğalı altında olan bu çinarlar fəlakətlə üz-üzə dayanıb, erməni vəhşiliyi bütün sərhədləri aşıb keçibdir. Hətta faşistlər Belorusu işğal edən zaman, meşələrdə gizlənən partizanların müqavimətilə üzləşəndə belə, onlar oradakı ağacları yandırmamışdılar.
-
diyarın demək olar ki, hər bir yerinə, o cümlədən, Cəbrayıl və Zəngilana ezam olunurdum. – deyə peşəkar həkim həqarətlə dilləndi. - Cəbrayılda olarkən, mən yaşı 800 il olan çinar ağacının möhtəşəm duruşuna vurulmuşdum. Həmin rayona da əsasən, təbiət abidəsi olan qocaman ağaca tamaşa etmək üçün getmişdim. İşğalçılar “uf” etmədən həmin təbiət abidəsini kökündən kəsiblər.
- Əvəz qardaş, inana bilməzdim ki, sən belə detallara fikir verirsən? – deyə Heydər təəccüblə dilləndi. - Erməni- lər ağacı kəsəndən sonra həmin sahədə yerləşən sərin sulu kəhriz də məhv oldu. Cəbrayıl rayonunda çoxyaşlı qoz bağları, həmçinin ayrı-ayrı kəndlərdə meyvəsinə görə becərilmiş iri diametrli qoz ağacları material kimi doğrana- raq Ermənistana daşınır. Rayonun meşə örtüyü amansız- casına məhv edilibdir.
273 -
Kamil bu məsələ ilə öz fikrini bildirməyə başladı. – uzun- ömürlü ağaclar qırılaraq Ermənistana daşınır, dünya əhə- miyyətli təbii və yeraltı sərvətlərə ziyan vurulur. Bununla
da təbiətin fauna və florası məhv edilir. - Hələ bu harasıdır? – deyə Vahid başladığı fikri başa çatdırmağa çalışdı. - Diridağın özünəməxsus ekosisteminin işğaladək qoruyub saxladığı əsrarəngiz təbiət güşələri, mineral maddələrlə zəngin əvəzedilməz içməli su mənbə- ləri erməni işğalçıları tərəfindən tamamilə məhv edilib. Araz çayının sol sahilində, Diridağın üzərində tikilmiş “Qız qalası” və 500 kvadratmetri əhatə edən Sirik qalası da mənfur erməni siyasətinin qurbanı olmuş, darmadağın edil- mişdir. Bu barədə rəsmi Bakı dəfələrlə BMT-yə və digər aidiyyəti beynəlxalq qurumlara müraciət etsə də, onlar isə susur.
- Vəziyyət bu şəkildə davam etdikcə də işğal olunmuş torpaqlarımızda biomüxtəlifliklər sürətlə tükənir. – deyə söhbətdən həvəslənən Heydər heç kimə imkan vermədən ciddi halda əlavə etdi. - Ümumdünya Mədəni və Təbii İrsin mühaifzəsi haqqında Konvesiyaya üzv olan Ermənistan Azərbaycanın işğal etdiyi ərazilərdə olmazın vəhşiliklər törədir, bəşəri əhəmiyyət daşıyan nadir təbiət və mədəniy- yət incilərini dağıdır.
274 Daşaltı Dövlət Yasaqlığının və “Topxana” meşəsinin əsrarəngiz təbiəti var. – deyə Əvəz rus ziyalısının badəsinə araq süzüb aludəliklə dilləndi. - Tərifi sözə gəlməyən yasaqlıq elə Topxanadakı dövlət meşə fondunu qorumaq məqsədilə yaradılmışdı. Burada ağacların, bitkilərin, heyvanların, quşların sayı-hesabı olmazdı. İşğal olunmuş ərazilərdə endemik və nəsli kəsilməkdə olan fauna növləri- nin çoxu hələ keçmiş ittifaq dövründə Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının siyahısına və Azərbaycanın “Qırmızı kitab”ına düşmüşdü. - Zəngilan rayonunda yerləşən Bəsitçay Dövlət Təbiət Qoruğu torpaq və iqlim xüsusiyyətinə görə zəngin təbiətə malik idi. - Rus ziyalısının diqqətini özünə cəlb edən Hey- dər əlindəki boş armudu stəkanını nəlbəkiyə qoyub səbir- sizliklə dilləndi. - 117 hektar sahəni əhatə edən bu qoruğun ərazisində 1500 il yaşı, 4 metr diametri olan nəhəng çinar ağacları qorunurdu. Bu ağaclar əsrlərdən yadigar olaraq ata- babalarımız tərəfindən qorunub saxlanmışdı, dünyanın hər tərəfindən bu qoruğu görməyə turistlər gələrdi. 1993-cü ildən işğalçılar bu tarixi qoruğu məhv edir. Qarabağda gedən müharibənin ağrı-acısını dadan Əvəz dədə ocağından didərgin düşən bir adam kimi istəyirdi ki, illər boyu qulağı yalan məlumatlarla doldurulan rus alimi, burada söylənilənlərə xüsusi diqqət yetirsin və alim kimi
Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|