[]
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
372
373
374
375
376
377
Heydər Əliyevin Azə rbaycan rəhbərliyinə qayıd ışı ilə ölkənin ictima i-siyasi, sosial-iqtisadi, e lmi-mədəni həya- tında, beynəlxalq əlaqələrində dönüş yarandı, elmi əsaslara, beynəlxalq norma və prinsiplərə uyğun müstəqil dövlət quruculuğu prosesi başlandı, Azərbaycan dövlətçiliy inin varlığ ı üçün böyük təhlükə olan 1994 il oktyabr və 1995 il mart dövlət çevrilişi cəhdlərinin qarşısı alındı, dövlət müstəqilliy i qorunub saxlandı, silah lı yolla hakimiyyətə gəlmək cəhdlərinə son qoyuldu, ölkədə möhkəm ictimai-siyasi sabitlik bərqərar edild i. Heydər Əliyevin Azərbaycan rəhbərliyinə qayıdışı ilə əsas qayəsini müstəqillik, azərbaycançılıq, dövlətçilik, respublikaçılıq, ədalət, demokratiya, hüquqi dövlət quruculuğu, milli tərəqqi, dünyəvilik və s. ü mu mmilli, ü mu mbəşəri dəyərlər təşkil edən yeni bir ideologiyanın əsası qoyuldu. Dövlətin xa ric i siyasəti, o cümlədən aparıcı dövlətlə r və beynəlxa lq təşkilatla rla ə laqələri milli maraq lara və u zaqgörən siyasi perspektivlərə əsaslanan xətlə inkişaf etməyə başladı. Prezidentin xarici siyasət məsələlərinə müstəsna əhəmiyyət verməsi, beynəlxalq miqyasda, hətta bədxahlarımız tərəfindən də etiraf edilən uğurlu və cəsarətli addımlar at ması, milli məqsədlər na minə ən nüfuzlu tribunalardan bacarıq və məharətlə istifadə etməsi Azərbaycan dövlətçiliyin in bu günü və gələcəyi baxımından ço x əhəmiyyətli idi. Bu illərdə milli ordu quruculuğunda ciddi dəyişikliklərə başlandı. Təcavüzkar erməni silahlı qüvvələrinin Azərbaycan ərazisindəki azğ ınlıqla rın ın qarşısı alındı, qəddar düşmənə əks-zərbələ r endirildi və 1994 ilin may ında Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqiş əsinin həllində ilk mərhələ kimi cəbhə xəttində atəşkəs elan edilməsinə nail olundu. Bununla, xalq ımızın genefondunun məhv edilməsinin qarşısı alındı. Heydər Əliyevin fəal d iplo matiyası nəticəsində dünyanın demo kratik dövlətlərinin və aparıcı beynəlxalq təşkilatlarının A zərbaycana, onun zorla cəlb o lunduğu silahlı münaqişəyə münasibəti əsaslı surətdə dəyişdi. ATƏT-in Lissabon sammitində (1996) bu beynəlxalq təşkilatın 54 ü zvündən 53-ü (Ermənistandan başqa) Dağlıq Qarabağ proble min in h əllində Azə rbaycanın milli mənafe lərinə uyğun prinsipləri açıq şəkildə müdafiə etdi. Heydər Əliyev A zərbaycanın təbii ehtiyatlarından və ə lverişli coğrafi-strateji mövqeyindən ölkən in milli məna- felərinə uyğun olan irimiqyaslı beynəlxa lq iqtisadi saziş lərin işlənib ha zırlan ması və həyata keçirilməsi sahəsində çox gərgin fəaliyyət göstərdi. 1994 ilin sentyabrında Bakıda "Əsrin rnüqaviləsi" adın ı a lmış neft müqaviləsi bağlandı. Bundan sonra Xəzə rin karbohidrogen ehtiyatlarının işlən məsi ilə ə laqədar yeni-yeni sazişlə rin imzalan ması belə müqavilə lərin sayını 21-ə, iştirak edən dövlətlərin və iri şirkətlərin sayının isə müvafiq surətdə 15 və 33-ə çatdırılmasına imkan verdi ki, bu da yaxın illərdə A zərbaycana qoyulacaq xarici s ərmayənin 60 milyard dollardan ço x o lacağını nəzərdə tutur. Bütün bunlar ölkənin iqtisadi sistemin i canlandıracaq güclü maliyyə kana lıd ır. Bu müqavilə lər, eyni za manda, ço x mühü m siyasi məna kəsb edir və Azər-
378
baycanın beynəlxalq aləmdə rolunu gücləndirən amil funksiyası daşıyır. Heydər Əliyevin yeritdiyi müdrik siyas ət nəticəsində Azərbaycan neftinin dünya baza rla rına nəqli sahəsində də uğurlu addımlar atılmış, " Bakı-Supsa" boru kə məri tikilib istifadəyə verilmişdir. Heydər Əliyevin müdrik u zaqgörənliyi və siyasi iradəsi sayəsində "Bakı-Tbilisi-Ceyhan" əsas ixrac boru kə mərinin inşa olunması haqqında müqavilə imza lan mış və onun həyata keçirilməsi rea llaşmaq ü zrədir. Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə tarixi Böyük İpək Yo lunun bərpasına yönəlmiş beynəlxalq proqra mın həyata keçi- rilməsində Azərbaycan aparıcı rol oyna mış, 1998 ilin sentyabrında 32 ölkənin və 14 beynəlxa lq təşkilatın yüksək səviyyəli nümayəndələrin in Bakıda konfransı keçirilmiş, konfrans proqramın icraçı katib liy inin Bakıda yerləş məsi haqqında qərar qəbul etmişdir. Gü rcüstan, Ukrayna, Özbəkistan, Azərbaycan və Moldovanın daxil olduğu GUÖAM birliyinin yaradılmasında və beləliklə, böyük b ir coğrafi məkanda region qüvvələrinin birləş məsində də Heydər Əliyevin böyük xid mət i o lmuşdur. 1999 ilin apre lində GUÖAM ölkələ ri başçılarının Vaşinqton görüşündə Heydər Əliyev təşkilatın ilk sədri seçilmişdir. Heydər Əliyevin ço xşa xə li və geniş miqyaslı fəa liyyətində iqtisadi islahatla r, ba zar iqtisadiyyatının bərqərar o lması, iqtisadi böhranın aradan qald ırılması və tərəqqinin təmin edilməsi, A zərbaycanın dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyası, ölkə iqtisadiyyatında ilk artım mey llərinin başlan ması, ö zəlləşdirmə proqramının, aqrar islahatların həyata keçirilməsi və inflyasiyanın qarşısının alın ması, manatın alıcılıq qabiliyyətinin davamlı surətdə sabit saxlan ması p rioritet sahələrdir. Heydər Əliyev de mokrat ik, hüquqi və dünyəvi dövlət quruculuğu sahəsində ardıcıl siyasət yeridərək, ölkədə insan hüquq və azad lıq larının başlıca prinsiplərinin bərqərar olması üçün əsaslı zəmin yaratmışdır. 1995 ilin noyabrında ümu mxalq səsverməsi yolu ilə ü mu mbəşəri demokratik dəyərləri özündə əks etdirən Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının qəbul edilməsi, 1995 və 2000 illərdə ço xpartiyalılıq əsasında demokratik parlament seçkilərinin keçirilməsi, Konstitusiya məhkəməsinin fəaliyyətə başlaması, ölü m cəzasının ləğv olunması, "Bələdiyyə seçkiləri haqqında qanun"un və bir sıra digər qanunların qəbulu və əmə li surətdə həyata keçirilməsi məhz Heydər Əliyevin adı ilə bağhdır. Azərbaycan dövləti insan hüquq və azadlıqla rı sahəsində, demək olar ki, bütün beynəlxa lq konvensiya və sazişlərə qoşulmuşdur. Heydər Əliyevin "İnsan hüquq və azadhqlarmm tə min edihnəsi haqqmda" 1998 il 22 fevra l tarixli fə rmanı Azə r- baycan Respublikasının dünyaya və Avropaya inteqrasiyası prosesinin sürətləndirilməsinə geniş imkanlar yaratmış, insan hüquq və azadlıqların ın təmin edilməsin i dövlət siyasəti səviyyəsinə qaldırmış, 1995 ilin mayında əfvetmə təsisatı bərpa edilmiş, 1995-2003 illərdə əfv fərmanlarına və amn istiya akt larına əsasən min lərlə məhbus cəzaçəkmədən tam və ya qis mən azad edilmiş, Azərbaycan 1996 ilin
Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|