155
tarafından birleştirildi. M.ö 650 yıllarında artık şehir
Dor medeniyetini temsil
etmekte idi. Daha sonra Pers egemenliğine giren Bodrum M.Ö 334 tarihinde
İskender tarafından ele geçirildi.
869
Ünlü tarihçi Herodotos’un da yetiştiği antik şehir
Roma çağında canlı bir yerleşim yeri olmuş, anıtmezar Mausoleum’u şöhret
kazanmıştı. Ancak Bizans döneminde değişen coğrafya şartları çerçevesinde
gerilemeye başladı. Müslüman denizcilerin Akdeniz faaliyetleri sırasında
iyice söndü
Türklerin bölgede göründükleri devirde ıssız terk edilmiş bir yer haline geldi.
870
XV. yüzyıl başlarında Osmanlılar'ın hayli sıkışık dönemlerinde Timur
tarafından yıkılan İzmir Kalesi'ni yeniden inşa etmeye başlayan Rodos şövalyelerine
engel olmak isteyen Çelebi Mehmed onlara Menteşe kıyılarında yer gösterdi. Bunun
üzerine şövalyeler 1415'ten itibaren, eski harabeler önünde karaya bitişik gibi duran
ada üzerinde bir kale inşasına giriştiler. İnşasında harabelerin ve Mausoleum'un
taşlarının da kullanıldığı kale Haçlı ileri karakolu rolünü oynamış
ve hatta bu sebeple
yörede XIV. yüzyılda başlamış olan Türk iskânının zarar görmesine yol açmıştır.
Nihayet Bodrum, Kanunînin Rodos seferi sırasında İstanköy ile birlikte Kaptanıderyâ
Palak Mustafa Paşa tarafından 1522'de Osmanlı hâkimiyeti altına alındı. Kaptanpaşa
eyaletinin İstanköy sancağına bağlı bir kale olarak XVI. yüzyıl boyunca önemini ko-
rudu. Yüzyılın sonlarında burada görev yapan bir dizdar ve kırk bir kale muhafızı
bulunuyordu. XVII. yüzyılda bu sayı seksene çıktıysa da XVIII. yüzyıl sonlarında
elli ikiye indi.
871
a- Kale
Evliya Çelebi Bodrum Kalesi ile ilgili şu bilgileri biz ulaştırmaktadır. “
İç
Kale kapısının solunda deniz kıyısında olup Menteşe Oğullarının yaptırdığı
mahzenler var. Kral Bodrine bir mahzenlik yer isteyip çalılar arasına senelerce bu
kaleyi hile ile inşa etmişler. Daha sonra çalıları ateşe verip kaleyi ortaya çıkarmıştır.
Bunun için Bodrum Kalesi derler.
872
Kale deniz kenarında bir burun üzerinde gayet
sağlam ve büyük bir binadır. Anadolu topraklarında bu kadar sağlam ve müstahkem
869
Uykucu,
a.g.e, s.152-153
870
Baykara, “Bodrum”,
DİA, .248
871
Baykara,
a.g.m, s.248
872
Seyahatname, s.110
157
geçilir. Kuzey tarafındaki büyük liman iskelesi bu iç ve dış kuzey kapıları arasında
yer alır”.
878
“
Büyük Liman altı rüzgârdan korunmaktadır. Ama lodos ve keşişleme
rüzgârlarından etkilenir. Fakat birkaç demir atılınca gayet iyi yataktır. İki yüz parça
gemi alır. Evliya Çelebi burada bir de olaydan bahseder. Hatta (…) sene tarihinde
Venedik Donanma’sı on yedi parça Cezayir kalyonları bu limanda sıkıştırmış, yedi
gün yedi gece büyük bir savaş olmuştur. Kaleye binlerce gülle atılmış, kaleden kafire
birkaç balyemez vurup küffarın birkaç paturuna kalyonu batınca, Cezayir kalyonları
serbest kalmışlar. Bu savaşta sadece bir Cezayir kaptanı şehit olmuştur. Kale sağlam
ve hakim bir yerde olduğu için küffar başarılı olamadı ve kaçtı. Yoksa bütün Cezayir
kalyonları kafir alırdı. Hüda hıfzetti.
879
Anadolu’nun bütün deniz kenarlarında bu
Bodrum kalesi gibi sağlam sedd-i İskender yoktur. Bütün kafiristanda Bodrine ve
Rodos Kale’leri meşhurdur. Allah korusun”.
880
b- Mahalleler
Evliya’nın kale içindeki yerleşim hakkında şunları ihade eder. “
Yerleşim İç
Kalededir, ama burada mahalle bulunmaz. Ana kapıdan içeride hisar içi meydanı
oldukça büyüktür. Burayı geçince bir kat daha kapı vardır. Bunun çevresinde çeşitli
tasvirler bulunur. İç Kalenin iki büyük kulesi var, Dizdar burada olup cephane ile
karşı karşıyadır.
881
Kalede görevli askerler yüz toprak örtülü evlerde kalırlar. Evler
bahçesiz, avlusuz ve dardır. Kale içinde bağ, bahçe, çarşı, Pazar, han yada hamam
yoktur.
882
Kale içinde camii ve kale kapısı arasında yedi küçük dükkân vardır. Birde
askerlerin oturduğu kahvehane bulunur.
883
Kalenin taşrasında ev yoktur. Han, camii,
878
Seyahatname, s.111
879
Seyahatname, s.111
880
Seyahatname, s.111
881
Seyahatname, s.111
882
Seyahatname, s.111
883
Seyahatname, s.111