1. Markaziy Osiyoda ibtidoiy jamoa davridagi bola tarbiyasi. Islom ma'rifat sivilizatsiyasining ta'lim-tarbiyaga ta'siri

Forobiy bilishning ikki shakli, boskichini - xissiy va xayoliy, akliy bilishni bir-biridan farklaydi. U sezgi roliga tuxtalib, besh turga buladi:
O’rta asrlarda O’rta Osiyoda qator-qator olimlar, mutafakkirlar yashab ijod etgan. Ular faqat dinga talluqli fanlardangina rivojlanib qolmasdan, ilm-fanning shunday sohalari: riyoziyot, falsafa, astranomiya, meditsina, pedagogika, anatomiya, etika-estetika, psixologiya va hakazo fanlar bo’yicha butun jahon tan oladigan darajada ilmiy asarlar yaratgan. Bu asarlarni faqat O’rta Osiyo kitobxonlari o’qib qolmasdan, balki butun jahondagi taraqqiyparvar mutafakkirlar ham o’quv risolasi sifatida foydalangan, ana shunday olimlardan biri Abu Nosir Muhammad Ibn Tarxan (Al Farobiy)-870-950 yillarda Farob shahrida tug’ilgan. Farobiy Aristotel’ va Platonning ishlarini O’rta Osiyoda keng ommalashtirgan, shuning uchun g’arbda ikkinchi muallim degan nom olgan
Qomusiy olim Abu Nasr Farobiy "Baxt
saodatga erishuv haqida" risolasida inson
kamolotida jamoatning roli katta ekanligini
ta'kidlab shunday deydi: "Kamolatga bir
kishining o'zi yolg'iz (biroyning yoki
ko' pchilikning yördamisiz) erishuvi mumkin
emas, har bir insonning tug'ma tabiatida va unga
lozim bo'lan har qanday ish va harkat jarayonida
boshqa bir inson yoki ko' pchilik bilan
munosabatda bo'lish, o`zaro aloqa qilish
hissiyoti bor, odamzod jinsidan bo'lgan har
qanday insonning ahvoli shu:`u har qanda y
kamolotga erishuvida boshqalarning
ko'maklashuvlariga va ular bilan birlashishga
muhtoj yoki majburdir"
Al Xorazmiyning psixologik qarashlari
Abu Abdullox al Xorazmiy 997 yil vafot etgan. Abu Abdullox al Xorazmiyning dunyokarashining muxim tomoni, uning keng bilimi, ilmning kup jabxalari masalalarini tushunishga ob’ektiv yondoshishga karatilgan. Xususan. Uning tib, odam anatomiyasi va fiziologiyasi soxasidagi bilimi xissiy sezgining moddiy asoslarini kidirishga yordam beradi. «SHaxsiy rux - u miyada bulib, undan badan a’zolariga asab orkali tarkaladi» deydi. Urta asr shark peripatetiklari uchun akl bilimning yana bir manbaidir. Ular aklni ikki turga - tugma va orttirilgan aklga ajratishadi. Xorazmiy aklni odam nafslarining kuchlaridan biri deb xisoblab, yukorida kayd etilgan uch turga buladi.Umuman olganda, Abu Abdullox al Xorazmiyning psixologik falsafiy qarashlari o’z davri ilmiy dunyoqarashining rivojiga katta xissa qo’shgan.