1-mavzu: kirish. Mexanika bo’limlari. I-mashg’ulotning maqsadi

Newton's First Law
If the total force on an object is zero, its center of mass continues in the same state of motion. ² hiziqli harakatda ikki o’zaro perpendikulyar tashqil etuvchilarga ajratish
mumkin:
tangensial tashqil etuvchi W_t va normal tashqil etuvchi W_n . Tangensial tashqil etuvchi egri chiziqqa urinma bo’ylab yo’nalgan bo’ladi va quyidagiga teng bo’ladi:
dV
W_t = , (1.4) dt
bu yerda, V— chiziqli tezlik, t— vaqt.
Tezlanishning normal tashqil etuvchisi W_n egrilik markaziga yo’nalgan bo’ladi va matematik ravishda shunday ifodalanadi:
V 2

W_n = , (1.5)

R
bunda, R — egrilik radiusi.
Agar moddiy nuqta aylana bo’ylab tekis harakat qilayotgan bo’lsa, burchak tezlik  bilan xarakterlanadi, Burchak tezlik  matematik ravishda shunday ifodalanadi:


 , (1.6)

t
bunda, - radius-vektorning burilish burchagi t - vaqt. CHiziqli tezlik V va burchak tezlik  shunday bog’langan:

V=R . (1.7)

Moddiy nuqtaning bir marta aylanishi uchun ketgan vaqtga aylanish davri deyiladi va T bilan belgilanadi. Vaqt birligidagi aylanishlar soni aylanish chastotasi deb ataladi va p bilan belgilanadi. Aylanish davri T va aylanish chastotasi p quyidagicha bog’langan:
1
T= . (1.8) n
Burchak tezlik  va aylanish davri T o’zaro quyidagicha ifodalanadi:
2
 . (1.9) T
Moddiy nuqta aylana bo’ylab notekis harakatlansa, chiziqli tezlik bilan birga burchak tezlik  ham o’zgaradi. SHu sababli burchak tezlanish  tushunchasi kiritiladi. U shunday ifodalanadi:
d
= . (1.10) dt

Burchak tezlik  va burchak tezlanish  vektor kattaliklardir. Burchak tezlik  ning yo’nalishi parma qoidasi bilan topiladi. Agar burchak tezlik  vaqt o’tishi bilan oshsa,  va  yo’nalishi bir xil,  vaqt o’tishi bilan kamaysa,  va  yo’nalishi qarama-qarshi bo’ladi.