1. Urf-odat va mavsum-marosimlar bilan bog’liq asarlar

) O’rim qo’shig’i. O’roq va o’roqchilar guruhi tomonidan o’rim paytida aytiladigan o’rim qo’shiqlarida dehqonning umidi ro’yobga chiqayotgani, ko’tarinki ruh bilan ishga kirishayotgani bayon etiladi. Dehqonning yuragida kuch-g’ayrat jo’sh uradi. U g’allani tezroq o’rib, g’aram qilish niyatida:

• ) O’rim qo’shig’i. O’roq va o’roqchilar guruhi tomonidan o’rim paytida aytiladigan o’rim qo’shiqlarida dehqonning umidi ro’yobga chiqayotgani, ko’tarinki ruh bilan ishga kirishayotgani bayon etiladi. Dehqonning yuragida kuch-g’ayrat jo’sh uradi. U g’allani tezroq o’rib, g’aram qilish niyatida:
• O’rog’im olmos,
• O’rishdan qolmas,
• Sira ham tolmas,
• O’rmasa bo’lmas.

Sog’im qo’shig’i. Sigir, qo’y, echki, biya, tuyalarni sog’ishda erkalash ohangida aytiladigan qo’shiqlarni sog’im qo’shiqlari deyiladi. Sigir sog’ish bilan bog’liq qo’shiqlar – «ho’sh-ho’sh» yoki «ho’shim» deyiladi. Ular ham boshdan-oyoq govmish sigirga murojaat shaklida to’qilgan bo’lib, sutli sigir mehnat ahli ro’zg’orini to’kin qiladigan xazina deb ardoqlanadi, sog’ish paytida silab-siypab aytilgan qo’shiq govmishni iydiradi:

• Sog’im qo’shig’i. Sigir, qo’y, echki, biya, tuyalarni sog’ishda erkalash ohangida aytiladigan qo’shiqlarni sog’im qo’shiqlari deyiladi. Sigir sog’ish bilan bog’liq qo’shiqlar – «ho’sh-ho’sh» yoki «ho’shim» deyiladi. Ular ham boshdan-oyoq govmish sigirga murojaat shaklida to’qilgan bo’lib, sutli sigir mehnat ahli ro’zg’orini to’kin qiladigan xazina deb ardoqlanadi, sog’ish paytida silab-siypab aytilgan qo’shiq govmishni iydiradi:
• Saralab eding o’tingni, ho’sh-ho’sh,
• Iyib bergin sutingni, ho’sh-ho’sh,
• Olmazor buloq o’ting bor, ho’sh-ho’sh,
• Oqar buloq suting bor, ho’sh-ho’sh.
• e) Hunarmandchilik qo’shiqlari. O’zbek xalq qo’shiqlari orasida hunarmandchilik qo’shiqlari anchagina salmoqli o’rin egallaydi. Bunday qo’shiqlarda hunarmand yoki kosibning uzoq tarixiy sharoitlardagi moddiy va ma`naviy hayoti, ichki ruhiy kayfiyati ibtidoiy ish qurollari tufayli tug’ilgan mehnat mashaqqati bilan qo’shilib tasvirlanadi:
• Bo’z to’qiymiz qirog’ini o’xshatib,
• Moki otaman dastginamni qaqshatib,
• Bozordagi shoyilardan yaxshi etib,
• Nafisdan o’xshagan bo’zim yaxshidir.