3 I. Bob. Tarbiyachining kasbiy pedagogik tayyorgarligi

2.2.Tarbiyachining kasbiy kompensatsiyalari va kreativligi
Bugungi kunda tarbiyachi eng faol shaxs sifatida o’z kasbiga oid zamonaviy bilimlarni egallab borishi, tinimsiz izlanuvchan va fidoiy bo’lishi lozim, chunki u bolani yoshligidan ma’naviy, aqliy, axloqiy, intellektual va shu jumladan jismoniy rivojlanishida muhim ahamiyatga ega shaxs hisoblanadi. Hozirgi zamon standartlarini amalga tadbiq etish tarbiyachidan nafaqat yuqori malakani va doimiy kasbiy rivojlanishni, balki o’z ishiga ijodiy yondashishni talab etadi. Tarbiyachining kreativligi – bu uning o’z tajribasini qayta ko’rib chiqishi va yaxshilashi, hammaga ma’lum narsalarni o’zgartira olishi va ulardan ijodiy foydalana olishi, sifat jihatdan yangiliklarni yaratishi juda katta ahamiyatga ega bo’lib bormoqda va shu bilan birga tarbiyachipedagoglarning ish faoliyatini yanada yuksaltirish, kasbiy mahoratlarini va kreativligini oshirish asosiy vazifalardan biri sifatida qaralmoqda. Tarbiyalanuvchilarni bilimdon va ma’nan yetuk insonlar sifatida shakillantirishda ularning ta’lim olishga, mashg’ulot jarayoniga, bilim egallashga bo’lgan ichki psixologik yo’nalishni shakillantirishda pedagog-tarbiyachilarning tutgan o’rni alohida. Aynan tarbiyachi bolalar uchun andoza sifatida namoyon bo’ladi. Shunday ekan, tarbiyachining kreativligi, harakatchanligi, bolalarni tushuna olishi, kommunikativ va perseptiv (bolani tushuna olish) qobiliyatlari bilan bir qatorda muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki bolalarda harakatchanlik, qiziquvchanlik hamda bilishga bo’lgan ishtiyoq kuchli bo’lishi bir qator psixolog olimlar tomonidan ilmiy jihatdan isbotlangan. Faqatgina bunday qiziqish va ishtiyoqlarni ijobiy tomonga yo’naltirish talab etiladi. Buning uchun esa tarbiyachidan yanada ko’proq izlanishni, ijodkorlikni va intiluvchanlikni talab etadi. Kreativlik nima? Amerikalik psixolog Avraam Maslouning fikricha, bu har bir kishiga xos bo’lgan, lekin mavjud tarbiya, ta’lim va ijtimoiy amaliyot tizimi .Pedagogik xodimlar o'rtasida pedagogik jarayonlar samaradorligiga ta'sir ko'rsatuvchi отШаг va samaradorlikni ta'minlash yo'nalishida o'tkazilgan anketa so'rovlari natijalarining ko'rsatishicha, uzluksiz ta'lim tizimida faoliyat olib borayotgan o'qituvchilaming aksariyatio'z faoliyatida pedagogik jarayonlarning o'ziga xos xususiyatlarini inobatga olmaydi, o'z faoliyatini va ta'lim jarayonida qo'llayotgan uslublaming samaradorligini tahlil' qilmaydi. Pedagogik jarayonlarda vujudga kelayotgan o'zgarishlarga, o'quvchilaming faolligiga alohida e'tibor qaratmaydi, o'qitish texnologiyalari va metodlari, o'zaro ta'sir ko'rsatish usullari, shaxsiy refleksiv faoliyatni tashkil etish yo'nalishlarida etarli tushunchalarga ega emas. O'qituvchilaming ko'pchiligida pedagogik jarayonlami tashkil etish va boshqarish yo'nalishidagi tushunchalaming etarli darajada emasligi pedagogik jarayonlarda "o'qituvchio'quvchi" munosabatlari shaxsga yo'naltirilgan o'zaro ta'sir ko'rsatishga asoslanmasligini, balki an'anaviy o'qitish uslublari xali ham hukm surishini ko'rsatadi.

Xulosa
Zamonaviy ta'lim jarayonida bolaning shaxsiy o'sishini rivojlantirish uchun shart-sharoitlarni ta'minlash masalasi birinchi o'ringa chiqadi. Bu shaxsni ma'naviy qadriyatlarni o'zlashtirishga qodir, sub'ektiv ma'nolarning kengayishi bilan bog'liq bo'lgan o'ziga xos tanlangan yo'nalishni shakllantirishga qodir bo'lgan ijodiy individuallik sifatida jamiyatga integratsiyalashuv zarurati bilan bog'liq. Maktabgacha yoshdagi bolalik davrida bolaning shaxsiyatini rivojlantirishning asosiy "mualliflaridan" biri tarbiyachi hisoblanadi.Bola bilan doimiy muloqot qilish tarbiyachining eng muhim xizmat vazifasidir. Pedagog yoshni hisobga olgan holda ko‘p savollarga javob bera olishi kerak. O'qituvchining har bir bolaga qanchalik to'g'ri va qanchalik tez yondashishi, tashkil eta olishi, maktabgacha ta'lim tashkilotida bolalarning hayoti bolalarning xotirjam, mehribon va xushmuomala bo'lishi yoki bezovta bo'lib o'sishiga bog'liq. , ehtiyotkor, orqaga tortilgan.Tarbiyachining kreativligi – bu uning o’z tajribasini qayta ko’rib chiqishi va yaxshilashi, hammaga ma’lum narsalarni o’zgartira olishi va ulardan ijodiy foydalana olishi, sifat jihatdan yangiliklarni yaratishi juda katta ahamiyatga ega bo’lib bormoqda va shu bilan birga tarbiyachipedagoglarning ish faoliyatini yanada yuksaltirish, kasbiy mahoratlarini va kreativligini oshirish asosiy vazifalardan biri sifatida qaralmoqda. Tarbiyalanuvchilarni bilimdon va ma’nan yetuk insonlar sifatida shakillantirishda ularning ta’lim olishga, mashg’ulot jarayoniga, bilim egallashga bo’lgan ichki psixologik yo’nalishni shakillantirishda pedagog-tarbiyachilarning tutgan o’rni alohida. Aynan tarbiyachi bolalar uchun andoza sifatida namoyon bo’ladi. Shunday ekan, tarbiyachining kreativligi, harakatchanligi, bolalarni tushuna olishi, kommunikativ va perseptiv (bolani tushuna olish) qobiliyatlari bilan bir qatorda muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki bolalarda harakatchanlik, qiziquvchanlik hamda bilishga bo’lgan ishtiyoq kuchli bo’lishi bir qator psixolog olimlar tomonidan ilmiy jihatdan isbotlangan. Faqatgina bunday qiziqish va ishtiyoqlarni ijobiy tomonga yo’naltirish talab etiladi..O'zaro ta'sir madaniyatining an'anaviyligi milliy tarixiy ijtimoiy madaniyat bilan pedagogikaning o'zaro bog'liqligiga asoslanuvchi umumtaraqqiy va milliy ta'lim-tarbiya madaniyatining pedagogik tizimda barqaror namoyonbo'lishi, uning dolzarbligi ta'limiy muhitda qulay vaziyatlaming vujudga kelishi sifatida va ijtimoiy ehtiyojlarga mos kelishi bilan belgilanadi.Ta'limiy muhitning sifati uning holatining milliymadaniy namunalar bilan mos kelishini hamda pedagogik jarayonning samaradorlik darajasi va subyektlar (o'qituvchi va ta'lim oluvchilar)ning imkoniyat darajasini belgilaydi. Ya'ni, vujudga kelayotgan vaziyatlami ta'limiy muhitning asosiy tashkil etuvchi elementlari bilan muvofiqlashtirish o'zaro ta'sir madaniyatining asosiy ko'rsatkich .Yuqorida keltirilgan o'zaro ta'sir madaniyatining barcha xususiyatlari pedagogik jarayonning rivojlanish darajasini ko'rsatadi va pedagogik jarayon subyektlarininginnovatsiyalarga tayyorgarligi ko'rsatkichi sifatida xizmat qiladi.