4-iii psihologija tur indd

47
sağlık mesleki okullar için
II.
 Öğrendiğimizin ne olduğunu göz önüne alarak, öğrenme sözlü 
(verbal) ve motor (mekanik-belli aktivite için gerekli olan hareketlerin öğ-
renilmesi) olabilir.
A. SÖZLÜ 
- öğrenme mekanik (basit yazılarda tarif edilenleri ez-
bere öğrenme) ve anlayarak öğrenme şeklindedir. Anlayarak öğrenme, 
öğrenci ve insan için en önemlidir çünkü bu şekilde okunan içerikler uzun 
zaman hafızada kalır. Bu öğrenmeyle alakalı olarak, öğrenmekte olduğu-
muz veriler arasındaki karşılıklı bağlantıları aramamız, aynılarını önceki 
bilgimizle bağlamamız ve okuduklarımızın pratikte uygulanmasını araş-
tırmamız çok önemlidir. Anlayarak okumak daha ekonomiktir, daha az 
zaman ister, içerikten daha önemli bölümleri çıkartabilir ve bu şekilde 
edindiğimiz bilgileri yeni durumlarda kullanabiliriz. Sözlü malzemenin 
öğrenilmesindeki başarı: malzemenin anlamı, okuma sırasındaki angaj-
man, motivasyon, okuma organizasyonu ve diğer unsurlara bağlıdır.
Res. 9 Antropoid maymunlar da kavrama yoluyla öğrenir

---

48
Psİkolojİ
B. MOTOR (mekanik) ÖĞRENME
 - Belli bir aktivite için gerekli 
olan hareketlerin öğrenilmesine ilişkin mekanik öğrenme yöntemidir. Bu 
öğrenme şekline diğerleri arasında alışkanlıkların yaratılması, hergünlük 
aktiviteler ör: hijyen alışkanlıkları, giyim-kuşam, yemek alışkanlıkları yer 
alır ve böyle aktiviteler her gün tekrarlandığı için otomatikleşmiş olurlar. 
Mekanik ve sözlü öğrenme arasında yakın ilişki vardır. Mesela araba sür-
meyi öğreniyorsak, eğiticinin sözlü talimatları olmaksızın araba sürmeyi 
öğrenemeyiz. İyi mekanik hünerlerin edinilmesi için çok sayıda idman ve 
tekrarlama gereklidir. Mekanik öğrenme, sağlık çalışanının hastalar ile ça-
lışması sırasında uygulaması gerektiği farklı tıp tekniklerinin icra edilme-
sine ait hüner ve bilgilerin edinilmesinde büyük rol oynamaktadır. 
HATIRLAMA (BELLEK)
BELLEK NEDİR
Sinir sisteminde öğrenme yolu ile meydana gelen değişiklikleri ha-
tırlama veya bellek 
olarak işaret etmekteyiz. Hatırlama entellektüel psiko-
lojik süreçler grubuna girmektedir ve sadece öğrenmekle değil, algılarla da 
yakın alakası vardır. Hatırlama algılama esnasında, beyinde öyle denilen 
engram
 izleri meydana geldiği sırada başlamaktadır. Enagramlar algılanan 
cisimle ilgili beyinde kaydedilen izler demektir. Kaydedilenler enagramda 
kalır ve daha sonra durum icabı tekrarlanabilir veya ekfore edilebilir (bi-
linçaltından bilince çıkarma). Sinir hücrelerinde meydana gelen fizyolojik 
değişiklikler, dezoksiribonuklein ve ribonuklein asitlerinin hatırlama sü-
reçlerinde çok büyük rol oynadığını göstermektedir. Hatırlama kompleksli 
bir psikolojik süreç olmakla beraber, sayısı çok faktöre bağlıdır: okunmak-
ta olan malzemenin anlamı, okuma esnasındaki angajman, daha önceki 
bilgiler ve okuyan kişinin diğer özelliklerine bağlıdır. Reprodüksiyon 
(tekrarlama) en yüksek hatırlama şeklidir. Reprodüksiyon hafızaya kayıt 
edilenler ve hafızada kalanlara bağlıdır (Ör. 1 ve 2ye bkz).
Hatırlamanın en zayıf hali rekongasyondur ve cisimin mevcudiyeti 
sırasında gerçekleşir. Örneğin, profesör öğrenciyi uyarı olmaksızın algıla-
malarda hangi bozukluklar belirir sorar. Öğrenci cevap verecek durumda 
değildir. Profesör bu bozukluklar agnozyon, illüzyon veya halüsinasyon 
mudur sorarsa, öğrenci bunların halüsinasyon olduğunu cevaplar, ancak 
halüsinasyonlar konusunda fazla bir şey söyleyecek durumda değildir. 

---

49
sağlık mesleki okullar için
Öğrenci algı bozuklukları dersini okurken onun sinir sisteminde meydana 
gelen fizyolojik değişikliklerin çok zayıf olduğunu ve çok az iz bıraktığını 
göstermektedir. Bununla ilgili olarak, öğrenciler bir dersi okudukları za-
man onu çok iyi bildiklerini sanırlar, ancak bu bir yanılgıdır, çünkü sadece 
bir rekognasyondur. Kitabı kapadıkları anda bunun bir yanılgı olduğu ve 
reprodüksiyonun imkânsız olduğu anlaşılmaktadır. Bir ders sadece kapalı 
kitapla anlatılabildiği zaman iyi öğrenilmiş olduğu demektir.
BELLEK TÜRLERİ
1. DUYUSAL BELLEK 
- Bu hatırlama sürecinde uyarıların duyu 
organlarına kadar ulaşır, duyu belleğinde kısa bir süre kalır ve sonra yok 
olurlar. Böyle hatırlamanın 700 milsaniye sürdüğü sanılmaktadır. Bu uya-
rılar genelde işitsel ya da görsel tiptendir. Örnek: koşuyorsunuz, yana bir 
göz atıyorsunuz, orada bir grup insan var, ama siz koşmaya devam ediyor-
sunuz. Sizi biri, 2. bir gurup insan gördünüz mü sorarsa, evet dersiniz ama 
onların kim ya da kaç kişi olduklarını bilemezsiniz.
2. KISA SÜRELI BELLEK 
- Bu bellek yaklaşık 15 saniye sürer ve 
hafıza kavşağı
 olarak adlandırılır, çünkü bazı bilgiler tekrar edilmekle 
uzun süreli belleğe geçebilirler, bazıları ise kaybolabilirler. Kısa süreli bel-
lekle ilgili en iyi örnek santraldan bir telefon numarası istememizdir. Bu 
numarayı çevirdikçe ve tekrar ettikçe hatırlarız. Bir yere not etmediğimiz 
halde unuturuz.
3. UZUN SÜRELİ BELLEK 
- İnsanın en çok kullandığı bellek türü-
dür, yani onun kapasitesi sınırsız ve uzun süreli belleğidir. Bu bellek sayı-
sı çok mekanik tekrarlama ve raporlama sayesinde sağlanır. Raporlama 
bilgilerin bellek sistemine daha kolay oturtulması için yapılan bilgi işle-
midir. Raporlama sırasında başarılı hatırlama tekniklerinin uygulanması 
büyük yardımdandır. Ör: Malzemelerin bloklar dahilinde gruplaştırılma-
sı, (Müllerin sihirli 7 rakkamı, yani aralarında hiçbir ilintisi olmayan sa-
dece yedi mesele aynı anda bellekte kalabilir, ancak bilgilerin sayısı daha 
büyük ise, organizasyon gereği ortaya çıkmaktadır) öznel açıdan elverişli 
çağrışımların bulunması (örneğin Pavlovu komşumuz Pavleye göre hatır-
lar), malzeme anlamlarının artırılması (mesela akılda tutulması gereken 
kavramları kısa ve ilginç bir hikayenin içine sığdırmak) görsel ve işitsel 
düşüncenin kullanımı (temsil, resim, ses, koku, kasetofon, şema, tabela ve 
benzer gereçlerin kullanımı). Uzun süreli bellek esnasında sinir hücreleri 

---