Doğrudan temin yöntemiyle gerçekleşecek bir alım süreci katılıma ve rekabete açık bir süreç olmaması nedeniyle, görevli kişi veya kişilerce yapılacak piyasa araştırmasının sağlıklı ve gerçekçi tespitlere dayanması muhtemel idare zararlarının önlenmesi açısından çok önemlidir. Doğrudan temin yöntemiyle gerçekleşecek bir alım süreci katılıma ve rekabete açık bir süreç olmaması nedeniyle, görevli kişi veya kişilerce yapılacak piyasa araştırmasının sağlıklı ve gerçekçi tespitlere dayanması muhtemel idare zararlarının önlenmesi açısından çok önemlidir. Kamu alımları sisteminde idarenin sağlamaya çalıştığı en önemli sonuç uygun malın uygun zamanda ve uygun fiyatla alınmasıdır. Bu sonucun sağlanmasına ilişkin sorumluluk ise, tümüyle, idare adına bu sürece katılan kamu görevlilerine aittir. Bu nedenle piyasa fiyat araştırmasına yönelik çalışmaların somut, hesap edilebilir ve dayanaklarıyla birlikte kanıtlanabilir olması gereklidir.
Piyasa fiyat araştırmasında belli sayı veya belli yerlerden (Belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden) yazılı fiyat sorulması gibi bir zorunluluk yoktur. Bu husus fiyat araştırması yapan görevlilerinin takdirindedir. Piyasa fiyat araştırmasında belli sayı veya belli yerlerden (Belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden) yazılı fiyat sorulması gibi bir zorunluluk yoktur. Bu husus fiyat araştırması yapan görevlilerinin takdirindedir. Ancak yeterli piyasa araştırması yapıldığına yönelik ticari hayatın gereklerine de uygun olarak, alımı yapılacak malın varsa yetkili satıcı veya bayii, üretici, satıcılarından fiyat sorulmalı ve başvurulan kaynaklar piyasa fiyat araştırması tutanağına yazılmalıdır.
Görevlendirilen kişi veya kişiler piyasadan fiyat araştırması yaparak mal veya hizmeti fatura veya Fatura yerine geçen belgeler karşılığı satın alır. Görevlendirilen kişi veya kişiler piyasadan fiyat araştırması yaparak mal veya hizmeti fatura veya Fatura yerine geçen belgeler karşılığı satın alır. Görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından “Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı” düzenlenir. Piyasa fiyat araştırması tutanağının altına ihale Yetkilisi tarafından uygundur şerhi konulması zorunlu olmamakla birlikte, konulması harcama yetkilisinin yapılan araştırmayı uygun bulduğunun belirtilmesi bakımından yararlı olacaktır.
Kamu İhale Kurumunca hazırlanan ve 22/08/2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliğinde; Söz konusu hükümler uyarınca anılan maddede belirtilen nitelikteki ihtiyaçların karşılanmasında kolaylık sağlanması amaçlanmış olmakla birlikte, ihtiyacın niteliğine göre, ilan yapılması, teminat alınması, ihale komisyonu kurulması, isteklilerde belirli yeterlik kriterlerinin aranması ile şartname ve sözleşme düzenlenmesi gibi hususlar idarelerin takdirindedir. Kamu İhale Kurumunca hazırlanan ve 22/08/2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliğinde; Söz konusu hükümler uyarınca anılan maddede belirtilen nitelikteki ihtiyaçların karşılanmasında kolaylık sağlanması amaçlanmış olmakla birlikte, ihtiyacın niteliğine göre, ilan yapılması, teminat alınması, ihale komisyonu kurulması, isteklilerde belirli yeterlik kriterlerinin aranması ile şartname ve sözleşme düzenlenmesi gibi hususlar idarelerin takdirindedir.
Bu madde kapsamında alımı yapılacak malın teslimi veya hizmetin ya da yapım işinin belli bir süreyi gerektirmesi durumunda, alımın bir sözleşmeye bağlanması zorunlu olup bir defada yapılacak alımlarda sözleşme yapılması idarelerin takdirindedir. Bu madde kapsamında alımı yapılacak malın teslimi veya hizmetin ya da yapım işinin belli bir süreyi gerektirmesi durumunda, alımın bir sözleşmeye bağlanması zorunlu olup bir defada yapılacak alımlarda sözleşme yapılması idarelerin takdirindedir. Buna karşılık, 22 nci maddenin (c) bendi kapsamında yapılan alımlarda ise madde metninde belirtildiği üzere sözleşme yapılması zorunludur.” denilmektedir.
Muayene ve kabul komisyonları, yetkili makam tarafından, biri başkan olmak üzere en az üç (3) kişiden oluşturulur. İşin önemi ve özelliği dikkate alınarak komisyonun üye sayısı, toplam sayı tek olmak üzere yeteri kadar arttırılabilir. Muayene ve kabul komisyonları, yetkili makam tarafından, biri başkan olmak üzere en az üç (3) kişiden oluşturulur. İşin önemi ve özelliği dikkate alınarak komisyonun üye sayısı, toplam sayı tek olmak üzere yeteri kadar arttırılabilir. Bu komisyonlarda görevlendirilecek olanların tamamının işin uzmanı olması zorunludur. Ancak, ilgili idarede yeterli sayıda veya işin özelliğine uygun nitelikte uzman personel bulunmaması durumunda, 4734 sayılı Kanuna tabi idarelerden uzman personel görevlendirilebilir.
İşin denetiminde bulunan kontrol teşkilatı üyeleri, muayene ve kabul komisyonlarında üye olarak görev alamaz. Ancak, kontrol teşkilatı üyelerinin muayene ve kabul komisyonu ile birlikte işyerinde, işyeri öngörülmeyen işlerde ise sözleşmesinde işin kabulü için belirlenen yerde hazır bulunması zorunludur. İşin denetiminde bulunan kontrol teşkilatı üyeleri, muayene ve kabul komisyonlarında üye olarak görev alamaz. Ancak, kontrol teşkilatı üyelerinin muayene ve kabul komisyonu ile birlikte işyerinde, işyeri öngörülmeyen işlerde ise sözleşmesinde işin kabulü için belirlenen yerde hazır bulunması zorunludur. Teslim edilen mal, hizmet, yapım veya yapılan işin muayene ve kabul işlemleri, idarelerce kurulacak en az üç kişilik muayene ve kabul komisyonları tarafından yapılır. Mal veya yapılan iş yüklenici tarafından idareye teslim edilmedikçe muayene ve kabul işlemleri yapılamaz.
Ancak sözleşmesinde hüküm bulunması halinde; imalat veya üretim süreci gerektiren işler, muayene ve kabul komisyonlarının yetki ve sorumluluğunu kaldırmaması şartıyla, ihale dokümanında belirtilen kalite ve özelliklere göre yapılıp yapılmadığı hususunda, ilgili idare tarafından belirli aşamalarda ve aralıklarla denetlenebilir. Ancak sözleşmesinde hüküm bulunması halinde; imalat veya üretim süreci gerektiren işler, muayene ve kabul komisyonlarının yetki ve sorumluluğunu kaldırmaması şartıyla, ihale dokümanında belirtilen kalite ve özelliklere göre yapılıp yapılmadığı hususunda, ilgili idare tarafından belirli aşamalarda ve aralıklarla denetlenebilir. Taahhüdün tamamlanan ve müstakil kullanıma elverişli bölümleri için kısmî kabul yapılabilir.
Kamu İhale Genel Tebliğinin “IV- Doğrudan Temin Kayıt Formu” başlıklı bölümünde; “Doğrudan temin yoluyla yapılan alımlar için “Doğrudan Temin Kayıt Formu” temin tarihini takip eden ayın onuncu gününe kadar (Örneğin 18.10.2014’de alınan bir malın 28.11.2014 tarihine kadar) usulüne uygun olarak ilgili kısımlar doldurulduktan sonra Kamu İhale Kurumuna internet üzerinden gönderilecektir.” denilmektedir. Kamu İhale Genel Tebliğinin “IV- Doğrudan Temin Kayıt Formu” başlıklı bölümünde; “Doğrudan temin yoluyla yapılan alımlar için “Doğrudan Temin Kayıt Formu” temin tarihini takip eden ayın onuncu gününe kadar (Örneğin 18.10.2014’de alınan bir malın 28.11.2014 tarihine kadar) usulüne uygun olarak ilgili kısımlar doldurulduktan sonra Kamu İhale Kurumuna internet üzerinden gönderilecektir.” denilmektedir.
Tebliğ hükmü gereğince; Doğrudan Temin Usulüyle yapılan satın almalara ilişkin bilgiler görevli memurlar tarafından Kamu İhale Kurumunun sitesindeki “Doğrudan Temin Kayıt Formu” vasıtasıyla temin tarihini takip eden ayın onuncu gününe kadar usulüne uygun olarak ilgili kısımlar doldurulduktan sonra internet üzerinden Kamu İhale Kurumuna göndermeleri gerekmektedir. Tebliğ hükmü gereğince; Doğrudan Temin Usulüyle yapılan satın almalara ilişkin bilgiler görevli memurlar tarafından Kamu İhale Kurumunun sitesindeki “Doğrudan Temin Kayıt Formu” vasıtasıyla temin tarihini takip eden ayın onuncu gününe kadar usulüne uygun olarak ilgili kısımlar doldurulduktan sonra internet üzerinden Kamu İhale Kurumuna göndermeleri gerekmektedir.
İdarelerin 4734 sayılı K.İ.K’nun 22 nci maddesi kapsamında yapacakları alımlar nedeniyle belli parayı ihtiva eden bir sözleşmenin düzenlenmesi halinde bu sözleşmenin, idarelerce kurulacak ihale komisyonlarınca bir ihale kararının alınması halinde bu kararın, damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir. İdarelerin 4734 sayılı K.İ.K’nun 22 nci maddesi kapsamında yapacakları alımlar nedeniyle belli parayı ihtiva eden bir sözleşmenin düzenlenmesi halinde bu sözleşmenin, idarelerce kurulacak ihale komisyonlarınca bir ihale kararının alınması halinde bu kararın, damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Ancak, söz konusu alımlar nedeniyle belli parayı ihtiva eden bir sözleşmenin düzenlenmemesi ve ihale komisyonları kurularak bir ihale kararının alınmaması halinde ise damga vergisinin aranılmayacağı tabiidir.”denilmektedir. Ancak, söz konusu alımlar nedeniyle belli parayı ihtiva eden bir sözleşmenin düzenlenmemesi ve ihale komisyonları kurularak bir ihale kararının alınmaması halinde ise damga vergisinin aranılmayacağı tabiidir.”denilmektedir.
Tebliğden, binde 5,69 oranında ihale damga vergisinin doğması için doğrudan teminle yapılacak alımlarda ihale komisyonu kurulması ve kurulan komisyonca ihale kararı alınması gerektiği ifade edilmekte, ihale komisyonu kurularak bir ihale kararının alınmaması halinde ise damga vergisi aranmayacağı belirtilmektedir. Tebliğden, binde 5,69 oranında ihale damga vergisinin doğması için doğrudan teminle yapılacak alımlarda ihale komisyonu kurulması ve kurulan komisyonca ihale kararı alınması gerektiği ifade edilmekte, ihale komisyonu kurularak bir ihale kararının alınmaması halinde ise damga vergisi aranmayacağı belirtilmektedir.
Tebliğ ve Kanun hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, Kanunun 6 ncı maddesine uygun bir ihale komisyonun kurulduğu ve bu komisyonunun yaptığı piyasa araştırması sonucunda uygun gördüğü kişiden alım yapılmasına yönelik bir karar aldığı ve bu kararın ihale yetkilisince onaylandığı durumlarda binde 5,69 oranında damga vergisinin doğduğu şeklinde bir sonuç ortaya çıkmaktadır. Tebliğ ve Kanun hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, Kanunun 6 ncı maddesine uygun bir ihale komisyonun kurulduğu ve bu komisyonunun yaptığı piyasa araştırması sonucunda uygun gördüğü kişiden alım yapılmasına yönelik bir karar aldığı ve bu kararın ihale yetkilisince onaylandığı durumlarda binde 5,69 oranında damga vergisinin doğduğu şeklinde bir sonuç ortaya çıkmaktadır.
Kanunun 6 ncı maddesine uygun bir ihale komisyonunun kurulmadığı, bir veya birden fazla kişi görevlendirilerek yapılan piyasa araştırması sonucunda düzenlenen ve ihale yetkilisince onaylanan piyasa fiyat araştırma tutanağına dayalı olarak yapılan alımlarda ise, binde 5,69 oranında damga vergisi hesaplanmasına gerek bulunmadığı anlaşılmaktadır. Kanunun 6 ncı maddesine uygun bir ihale komisyonunun kurulmadığı, bir veya birden fazla kişi görevlendirilerek yapılan piyasa araştırması sonucunda düzenlenen ve ihale yetkilisince onaylanan piyasa fiyat araştırma tutanağına dayalı olarak yapılan alımlarda ise, binde 5,69 oranında damga vergisi hesaplanmasına gerek bulunmadığı anlaşılmaktadır.
4734 sayılı K.İ.K’nun 22 nci maddesinde 4964 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu doğrudan temin uygulamasında sözleşme yapma zorunluluğu ortadan kaldırılmış (malın teslimi veya hizmetin ya da yapım işinin belli bir süreyi gerektirmesi durumu ile 22/c kapsamındaki işlerde, alımın bir sözleşmeye bağlanması zorunlu olup) ve bu husus tümüyle idarelerin takdirine bırakılmıştır. İdare, isterse sözleşme düzenleyebilecek veya düzenlemeyebilecektir.
Doğrudan temin sürecinde, format veya içeriğine bakılmaksızın, tarafların imzasını taşıyan bir sözleşme düzenlendiğinde, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I-1/a fıkrasına göre sözleşme bedeli üzerinde (KDV hariç) binde 9,48 oranında damga vergisi tahsil edilmesi gerekmektedir. Doğrudan temin sürecinde, format veya içeriğine bakılmaksızın, tarafların imzasını taşıyan bir sözleşme düzenlendiğinde, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I-1/a fıkrasına göre sözleşme bedeli üzerinde (KDV hariç) binde 9,48 oranında damga vergisi tahsil edilmesi gerekmektedir. Sözleşme düzenlenmeyen durumlarda ise, sözleşme damga vergisi doğmayacağından, binde 9,48 oranında damga vergisi tahsil edilmesi söz konusu olmayacaktır.
Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 49 uncu maddesinde; “4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesinin (d) bendine göre doğrudan temin usulüyle yaptırılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işi bedellerinin ödemelerinde; Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 49 uncu maddesinde; “4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesinin (d) bendine göre doğrudan temin usulüyle yaptırılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işi bedellerinin ödemelerinde; Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı veya ihale komisyonu kararı, Düzenlenmesi gerekli görülmüş ise sözleşme,
Fatura, Fatura, Muayene ve kabul komisyonu tutanağı, kabul işleminin idarece yapılması halinde ise idarece düzenlenmiş belge, Mal ve malzeme alımlarında, taşınır işlem fişi, ödeme belgesine eklenir.Söz konusu alım bedellerinin ödenmesinde aranılacak belgelere ilişkin diğer hükümler ise şöyledir; Yurtdışından yapılacak tüketim malı, malzeme, demirbaş, makine, teçhizat ve taşıt alımlarına ilişkin giderlerin ödenmesinde birinci fıkrada belirtilen belgelere ilaveten;
Dövizin bankaca yurt dışına transfer edildiğine ilişkin belge, Taşıma senedi (konşimento), ödeme belgesine bağlanır. Yurtdışından yapılan satın almalarda ödenen vergilerin idarece geri alınması halinde, fatura aslı yerine onaylı örneği aranır. Alımı bir merkezden yapılan ancak alım yapılan merkez dışındaki birimlere teslim edilen mal ve malzemeler için, birimlerin teslim aldıklarına ilişkin belgelere dayanılarak alımı yapan merkezce düzenlenen taşınır işlem fişi ödeme belgesine bağlanır.
Tercüme ücreti ödemeleri ile elektrik, su, doğalgaz ve ulaştırma, haberleşme giderlerinin ödenmesinde muayene ve kabul işleminin yapıldığına ilişkin belge aranmaz. Tercüme ücreti ödemeleri ile elektrik, su, doğalgaz ve ulaştırma, haberleşme giderlerinin ödenmesinde muayene ve kabul işleminin yapıldığına ilişkin belge aranmaz. Yurtdışından yaptırılacak taşıma işlerine ait giderlerin ödenmesinde, birinci fıkrada belirtilen belgelere ilaveten; Taşıma senedinin (konşimento) aslı, Bilgisayar sistemi bulunmayan idarelerce yürütülen işlemlerde teslim kağıdının (ordino) onaylı bir örneği, ödeme belgesine bağlanır.
Bilgisayar sistemi bulunan idarelerde taşıma senedinin alıcı nüshasının aslı teslim kağıdı hükmündedir. Bilgisayar sistemi bulunan idarelerde taşıma senedinin alıcı nüshasının aslı teslim kağıdı hükmündedir. Mal ve hizmet alım bedelleri ile yapım işi bedellerinin bir defadan fazla tahakkuk ettirilmesi halinde, diğer ödemelerde onay belgesi, piyasa fiyat araştırması tutanağı veya ihale komisyonu kararı ile düzenlenmiş ise sözleşme dışındaki belgeler aranır.
5766 Sayılı Kanunun 2 inci maddesi ile 6183 sayılı Kanuna 22/A maddesi eklenmiştir. Bu maddeyle kamu kurumlarının hak sahiplerine yapacakları ödemelerde “Vadesi Geçmiş Borcu Yoktur” belgesini aramaları zorunluluğu getirilmiştir. 5766 Sayılı Kanunun 2 inci maddesi ile 6183 sayılı Kanuna 22/A maddesi eklenmiştir. Bu maddeyle kamu kurumlarının hak sahiplerine yapacakları ödemelerde “Vadesi Geçmiş Borcu Yoktur” belgesini aramaları zorunluluğu getirilmiştir. Vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge vergi dairelerinden alınarak belediyeye ibraz edilecektir. Doğrudan Temin Ödemeleri de 4734 sayılı Kanun Kapsamında yapıldığı için, Ödeme tutarının 2.000.- TL’yi aşması durumunda vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge istenecektir.
4734 Sayılı Kanun Kapsamındaki ödemeler için vergi dairelerinden istenecek vadesi geçmiş borcu bulunmadığına dair belgenin geçerlilik süresi tanzim tarihinden itibaren 15 gündür. 4734 Sayılı Kanun Kapsamındaki ödemeler için vergi dairelerinden istenecek vadesi geçmiş borcu bulunmadığına dair belgenin geçerlilik süresi tanzim tarihinden itibaren 15 gündür. Vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgenin muhasebe birimlerince aranılması gerekmektedir. Harcama Yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin herhangi bir yetki ve sorumluluğu yoktur. Belgeyi ödeme sırasında isteyecek ve arayacak sorumlu Muhasebe Yetkilisidir
Dostları ilə paylaş: |
