5-bob. Hujjatlashtirish va inventarizatsiya

5.1-jadval
Kamomad (o‘g‘irlik) yoki materiallar buzilishi sodir bo‘lganda
ularni hisobdan chiqarish 
(aybdorlar aniqlanganda)
T/r
M uom alalar mazmuni
Debet
Kredit
1
M a te ria lla m in g haq iq iy qiym atini h isobdan chiqarish
5910
1000
2
A y b d o r 
shaxslardan 
undirilishi 
lozim
b o 'lg a n
m a te ria lla m in g b o z o r q iym ati aks ettiriladi
4730
5910
3
A y b d o r 
shax slard an
undirilishi 
lozim
b o ‘lgan 
y etish m ay o tg an m ateriallam in g b o zo r bahosi v a haq iq iy
q iy m ati o ‘rtasid ag i farq aks ettiriladi (b o zo r q iy m ati haq iq iy
q iy m atid an yuq o ri)
4 7 3 0 ”
9320
4
A y b d o r 
shax slard an
undirilishi 
lozim
b o ‘lgan 
y e tish m a y o tg a n m ateriallam in g b o zo r bahosi v a h aqiqiy 
q iy m ati o ‘rtasidagi farq aks ettiriladi (b o zo r qiym ati h aqiqiy 
q iy m atid an past)
9430
5910
Kam om ad (o ‘g ‘ir!ik) yoki m ateriallar buzilishi sodir bo‘lganda ularni
hisobdan chiqarish 
(ay b d o rlar an iq lan m ag an d a)
1
M a te ria lla m in g h aqiqiy qiym atini h isobdan ch iq arish
5910
1000
2
Y etish m ay o tg an
m ateriallam i 
h isobdan 
c h iq arish d a n
k o ‘rilgan z a ra r aks ettiriladi
9430
5910
110

---

5.2-jadval
Inventarlash natijalariga ko‘ra kamomadi aniqlangan asosiy
vositalam i hisobdan chiqarish
T/r
M uom alalar
mazmuni
Debet
Kredit
1
A sosiy v o sitalam in g
bo sh Ian g ‘ich 
(tik lash ) 
qiym atini 
hisobdan chiqarish
9 2 1 0 -“A so siy
v o sita la m in g chiqib 
k e tish i”
0 10 0 -“A sosiy v o sitalar”
2
H isoblangan 
eskirishni hisobdan 
chiqarish
0 2 0 0 -“A so siy
v o sita la m in g esk irish i”
9 2 1 0 -“A sosiy 
v o sitalam in g chiqib 
k etish i”
3
A sosiy 
v o sitalam i 
hisobdan
c h iq arish d a 
qayta 
b aholash 
saldosi 
h isobdan chiqariladi
8 5 1 0 -“M u lk n i qayta 
b ah o lash b o ‘y ic h a
tu z a tis h la r”
92 1 0 -“A sosiy 
v o sitalam in g chiqib 
k e tish i”
4
K am chiqqan asosiy 
v o sitalar
o b y ek tin in g
chiqib 
k etishidan k o ‘rilgan 
z arar sum m asi aks 
ettiriladi
5 9 1 0 -“ K a m o m a d la r va 
q iy m a tlik la m in g
b u zilish id an y o 'q o tis h la r”
92 1 0 -“A sosiy 
v o sitalam in g chiqib 
k e tish i”
5
D arom adni 
aks 
ettirish
(u ndiriladigan 
sum m a 
asosiy 
v o sitaning 
chiqib 
k etish id an k o ‘rilgan 
z arar 
sum m asidan 
y u q o ri) - aybdorlar 
aniqlangan holda
4 7 3 0 -“M o d d iy zaram i 
q o p lash b o ‘y ic h a
x o d im la m in g q a rz i” - 
ay b d o r yo k i m oddiy 
ja v o b g a r shaxsdan 
u n d irilish i lo zim b o ig a n
kam ch iq q an asosiy 
v o sitan in g b o zo r 
q iy m a tig a
59 1 0 -“ K am o m ad lar va 
qiy m atlik lam in g
buzilishidan y o 'q o tish la r” 
- kam chiqqan asosiy 
vositaning chiqib 
ketishidan k o ‘rilgan zarar 
sum m asiga, 
9 3 1 0 -“A sosiy 
v o sitalam in g chiqib 
ketishidan foyda” - aybdor 
shaxs yoki m oddiy 
ja v o b g a r shaxsdan 
undirilishi lozim b o 'lg a n
111

---

kam chiqqan asosiy 
v o sitaning b o zo r qiym ati 
bilan uning chiqib 
ketishidan k o ‘rilg an zarar 
sum m asi o ‘rtasidagi 
farq q a
6
Z aram i aks ettirish
(kam chiqqan asosiy 
v o sitan in g
b o zo r 
q iym ati 
asosiy 
v o sitan in g
ch iq ib
k etishidan k o 'rilg a n
zarar 
su m m asid an
p ast) 
- 
ay b d o rla r 
aniq lan g an h o ld a
4 7 3 0 -“M o d d iy zaram i 
q oplash b o ‘yicha 
x o d im lam in g q arzi” - 
ay b d o r yo k i m oddiy 
ja v o b g a r shaxsdan 
u n d irilish i lozim b o 'lg a n
kam ch iq q an asosiy 
v o sitan in g bozor 
qiym atiga; 
9 4 3 0 -“B o sh q a operatsion 
x a ra ja tla r” - ay b d o r yoki 
m oddiy ja v o b g a r 
sh ax sd an undirilishi 
lozim b o 'lg a n kam 
ch iq q an asosiy vositaning 
b o z o r qiym ati bilan uning 
c h iq ib ketishidan 
k o 'rilg a n z arar sum m asi 
o ‘rtasidagi farqqa
5 91 0 -“ K am o m ad lar va 
q iy m atlik lam in g
b u zilish id an y o ‘q o tish la r” 
k am chiqqan asosiy 
v o sitan in g ch iq ib
k etishidan k o ‘rilg an zarar 
su m m asig a
7
K am ch iq q an asosiy 
v o sitan in g
ch iq ib
k etishidan k o ‘ri!gan 
z aram i aks ettirish - 
ay b d o r 
sh ax s 
a n iq lan m ag an h o ld a
9 4 3 0 -“ B o sh q a operatsion 
x arajatlar”
5 9 1 0 -“ K am o m a d la r va 
q iy m atlik lam in g
b u zilish id an y o 'q o tis h la r”
Inventarizatsiyalash 
xatlovlari 
va 
inventarizatsiyalash 
dalolatnomalari barcha inventarizatsiyalanadigan mol-mulkka kamida 2 
nusxada 
tuziladi. 
Agar 
inventarizatsiyalash 
m a’lumotlari 
bilan 
buxgalteriya hisobi m a’lumotlari o ‘rtasida nomuvofiqlik aniqlansa, 
komissiya solishtirma qaydnoma tuzadi. Ortiqcha va kamomad
112

---

narsalaming summalari ushbu qaydnomada buxgalteriya hisobida 
baholanishiga muvofiq ko‘rsatiladi.
Hisobot 
yilida 
o ‘tkazilgan 
inventarizatsiyalashlar 
natijalari 
“Inventarizatsiyalashda 
aniqlangan 
natijalar 
qaydnomasi”da 
umumlashtiriladi.