54-Diyalektik Nedir indd

İNSANCIL VE SINIFÇIL 
Bir "Sosyal Yaratık" olan insan, Sınıfsız Toplumda bütünüyle İnsanlık 
demektir. Sınıflı Toplumda, Doğa karşısında gene bütünüyle insanlığın 
kendisi gelir; ama Toplum içinde, ister istemez bölünmeler hesaba ka-
tılır
-
. Sınıflı Toplumda sosyalce insan: Sınıf Yaratığı olarak diler, duyar ve 
düşünür. Bu ayırdı ileriye bırakalım. 
İnsan, ister tüm insanlık, ister bir bölük insanlar açısından düşü-
nüp davransın; tek başına dünyayı değiştiremez. Coğrafya ve Tek-
nik üretici güçler hep aynı kalsa bile, insan çevresini ancak dünkü 
ve bugünkü insanlarla elbirliği ederek değiştirebilir. Dünkü insanlarla 
Gelenek ve Görenek biçiminde, bugünkü insanlarla Kolektif Aksiyon 
biçiminde elbirliği yapar. Her seferinde, dünyayı; hayvanlar, bitkiler, 
şeyler ve yıldızlar için değil, sonuç bakımından hep İnsanlar için 
değiştirir. 
İnsan için değişiklik denildi mi, bu iş kendiliğinden bir çeşit insancıl 
ÖZNELLİK (Sübjektiflik) güder. İnsanın yaptığı her değişiklik, uzun 
veya kısa vadesi ile insana yaramalı ve yaramak için olmalıdır. Her ne 
olursa olsun, Olaylar, onlara dayanılarak dünyayı değiştirmek; ancak 
ve yalnız insanlar içindir, insanlara göre yapılır
-
. 
Dediklerimizin kolay anlaşılması için gene hekimlikten örnek alalım. 
Dünyayı yorumlama (izah), hastalığı teşhis etmekti. Teşhis yapılırken 
hastanın sübjektif şikâyetlerine ve hele dileklerine hiç aldanmaya gel-
mez. Hasta yaman karın ağrısıyla kıvranır. Yapılan objektif muayene-
de, hastalık karında değil, göğüs içinde akciğerde çıkabilir. Tersine, 
hasta omuz başındaki ağrılardan yakınır; objektif aramayla, karındaki 
karaciğer hastalanmış bulunur... vb. vb. Hasta başının ağrıdığını söy-
ler. Tek başına baş ağrısı hiçbir teşhise temel olamaz. Yüzlerce has-
talık, baş ağrısı yapar. Hasta; "Acep nezle mi oldum?" gibi düşünür. 
İstediği ufak bir rahatsızlıktır. Beyin uru çıkabilir. Yahut, kimisi de ikide 
bir kanser olmaktan korkar. 
Hekim, yaptığı teşhisle, illâ ki önemsiz yahut korkunç bir has-
talık bulmaya mı çalışır? Hayır. Hastalık kuşpalazı iken, nezle diye 
geçiştirilemez. Mide kanseri, basit bir hazımsızlık sayılamaz. Böyle 
"teşhis"ler, hastayı aldatmak, öldürmek olur. Olayları aydınlatırken, 

---

gerçekten bilgili ve namuslu hekim gibi, kesince objektif ve konkret 
(somut) davranmalıdır
-
. Teşhis, her ne pahasına olursa olsun, doğru 
yapılmalıdır
-
. 
Gel[gelelim], Tedaviye girişirken, davranış ve düşünüş, tüm bir 
diyalektik oluşumla tersine döner, çelişiğine ulaşır. Her tedavi çaba-
sı insan içindir, insana yaramalıdır. Hastanın en ufak tedirginliği nasıl 
giderilmek gerekirse, tıpkı öyle, her değişiklikte, az çok insancıl iyiye, 
güzele, doğruya yönelinir. Yoksa kuru teşhisle kalıp: "Ne yapalım. Ka-
der buymuş. Çekeceksin!" diyen Fatalizm [kadercilik] dayanılmaz bir 
Dervişliktir. 
İnsanın dileği iyileşmektir. Bütün amaç, o düzelmeye ulaşmaktır. 
O nedenle, hastanın en kapris bilinen şikâyetleri de, "sübjektif şey-
lerdir" diye yabana atılamaz. İnsanı en çok ağrı, sızı üzer. O sübjektif 
yakınmaları dindirmek, hayat için tehlike getirmezse, mutlak yapılır. 
Çünkü tedavi hastadan başkası için değildir. Olayları doğru yorumla-
dıktan sonra, gerçekten bilgili ve namuslu insana, en elverişli biçimde 
değiştirmek düşer. 
Teşhis üzerine, kaçan yahut ellerini kavuşturan hekim ya bilgisizdir 
ya vicdansızdır ya canidir. Olayı açıklayıp yorumladıktan sonra; "De-
ğiştirmek bize düşmez" diyen sözde bilgin beceriksiz, vicdansız bir 
caniden başka bir şey sayılamaz. İnsan emeğinin ekmeği ile yetişip, 
olayları aydınlatma olanağına kavuştuktan sonra, yorumdan kaçın-
mak ve insana yararlı işi göze almamak, en büyük nankörlük, namus 
yitikliği olur. 

---

TEORİ - PRATİK - TARAF 
Buraya dek gelişen Diyalektiğin özü kavranıldı mı, uygulamanın 
sonuçları kendiliğinden anlaşılır. Artık, Bilim adına konuşulan yerde; 
"Teori ile Pratik bir kişide birleşmeli mi?" yahut "Bilgin adam etliye 
sütlüye karışmalı mı?" gibi yâveler dinlenmez olur. Doktor teşhis ettiği 
hastayla ilgilenemez, demek kadar gülünç düşülür. 
Bilginin insandan ayrı bir yaratık olduğu söylenemez. Bilgin aynı 
zamanda hem teorici, hem pratikçidir. Yerine göre hem tarafsızdır, 
hem taraf tutmayı bilendir. Burada ne korku, ne hoşgörü, hiçbir şey 
sağlayamaz. Kalıbının adamı olmadan yaşamanın mutsuzluğu ve al-
çaltıcılığı, ölümden çok yaman soysuzlaşma olur. 
Teori ile Pratik birbiriyle çelişik (zıt) mıdır? Evet. Taraflılık ile Ta-
rafsızlık birbirine karşıt mıdır? Gene evet. Bu karşıt çelişkiler bir arada 
bulunamazlar mı? Antika mantığa göre, Skolâstik ve Metafizik düşünce 
metoduna kalırsa, bulunamazlar. Diyalektik metot ve mantık için ise, 
o karşıtlıklı çelişkiler, gerçekseler, ancak bir arada bulunabilirler. Her 
sahici bilim adamı, yalnız aynı zamanda hem teorisyen, hem pratisyen 
olmayı; hem tarafsız, hem taraflı davranmayı başaran adamdır
-
. 
Bu çelişkinin gerçekliği ve gerçekleştirilişi ise bir sır olmaktan çok 
uzaktır
-
. 
a) Gerçek Bilgin Hem Teorici, Hem Pratikçidir 
Teori (Bakınç: Nazariye), yukarıda değinildiği gibi, "YORUM-
LAMA" (Aydınlatıp açıklama) demektir. Pratik (Yapınç: Ameliye) ise 
"DEĞİŞTİRME"den başka bir şey değildir. Bu iki işi birden yerine ge-
tirmek Diyalektik Maddeci olmanın alfabesidir. Diyalektik Maddecilik, 
üzerinde istihareye (uykuda fal bakmaya) yatılıp mürakabeye (içine 
kapalı dalgınlığa) dalınacak yahut acı, tatlı gösterilerle, kürsüde, sah-
nede gevezelik etmeye, paradokslar çatlatmaya yarayacak bir kapris-
ler tarikatı değildir. Sözde "Teori" üzerine usturuplu yorum taslayacak 
ham Sofizm değildir. 
Diyalektik, yaşama savaşının ta kendisidir. Düşünce ile Varlığın çe-
lişkili ilişkilerini Doğa'da ve Toplum'da arayıp bulma tutumudur. İnsa-
nın maddecil ve anlamcıl bütün işlerinde bilerek uygulanıp kullanıla-

---