Afaq Yusifli İshaqlı
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Afaq Yusifli İshaqlı
- M.F.Axundzadə irsinin orta məktəbdə tədrisi
Afaq Yusifli İshaqlı
10 bağlı məlumatlar şagirdlərin yaş səviyyəsini nəzərə almaq şərtilə aşağıdakı plan üzrə çatdırıla bilər:
M.F.Axundzadənin ailəsi haqqında
gələcək yazıçının uşaqlığı
M.F.Axundzadənin təhsil illəri və arzuları
M.F.Axundzadənin şeirləri
Komediyalarının xronologiyası və qısa
məzmunu
“Aldanmış kəvakib” povesti haqqında məlumat. 2-ci dərsdə “Hacı Qara” komediyasının oxusunu təşkil etməzdən öncə müəllim əsərin ümumi məzmunu haqqında qısaca məlumat verməlidir. 1852-ci ildə M.F.Axundzadə “Sərgüzəşti-mərdi- xəsis və ya Hacı Qara “ adı ilə məşhur olan komediyasını yazaraq qaçaq mal alverçiləri ilə əlaqədar olan maraqlı bir hadisədən istifadə etmişdir. F.Qasımzadə yazır: “Bir rəvayətə görə, “Sərgüzəşti-mərdi-xəsis” komediyasının mövzusunu və süjetini Axundzadəyə onun yaxın dostu Qasım bəy Zakir vermişdir”(1.305) Əsərin məzmunu ilə əlaqədar qısa söhbətdən sonra əsərin oxusu təşkil edilir. Şagirdlər əvvəlcə əsərin iştirak- çıları ilə tanış olurlar. Sonra 1-ci məclisdə Heydər bəyin monoloqu, onun Sona ilə söhbəti hissəsi şagirdlərə oxudulur. 1-ci məclisin oxusu bitdikdən sonra şagirdlərə tövsiyə olunur ki, Heydər bəyin dilindən səslənən aşağıdakı ifadələri dəftərlərinə qeyd etsinlər:
kimsənələrə bir çörək yolu göstərəsiniz.
Rus firəng çitini qadağan edibdir; heç kəs qor- xudan gedib gətirə bilmir. M.F.Axundzadə irsinin orta məktəbdə tədrisi
11
Naçalnikin arvadı da deyirlər, ərindən xəlvət həmişə firəng çiti alır, geyir.
Hacı Qara tacir kişidir, nəkarədir ki, Arazın o tayına ayaq basa bilə? Kazaklar onu didərlər. Bu qeydlərdən sonra, Heydər bəy surətinin səciyyələndirilməsi zamanı istifadə olunmalıdır, ümumiyyətlə, müəllim çalışmalıdır ki, təhlil zamanı şagirdlər hazır mətnlərdən istifadə etməsinlər, əsərin məzmunu əsasında müstəqil nəticələr çıxartsınlar. 2-ci məclisin oxusu zamanı Hacı Qaranın xarakterini müəyyənləşdirmək məqsədilə şagirdlərin dəftərində və ya yazı lövhəsində sxematik qeydiyyat aparılması məqsədəuyğundur (Sxem I). Bu zaman hər bir xarakterik hissənin oxusunu suallarla yekunlaşdırmaq olar:
Hacı Qara 2-ci məclisin əvvəlindəki monolo- qunda nədən şikayətlənirdi?
mübahisə edir?
Nə zaman Hacı Qara Heydər bəy və dostları Əsgər bəylə Səfər bəyi dükanından çıxartmaq istəyir?
Hacı Qara nəyi eşidəndə Heydər bəyi dostları ilə birgə geri qaytarır?
Hacı Qara qoçaqlıq və qorxaqlıq haqqında nə danışır?
Kərəməli nədən şikayət edir?
Tükəzin 2-ci məclisin sonunda heyfsilənməsi nə ilə əlaqədardır? 2-ci məclisin oxusu başa çatdıqdan sonra şagirdlərin qurduğu sxem gələcək dərsdə Hacı Qara surətinin səciyyəsi zamanı onun xarakterik cəhətlərini müəyyənləşdirməyə, xəsisliyi ilə yanaşı digər milli Afaq Yusifli İshaqlı
12 xüsusiyyətlərini də ortaya çıxarmağa kömək edəcəkdir. Müəllim dərsi yekunlaşdırır və 1, 2 və 3-cü məclislərin məzmununu öyrənməyi tapşırır. 3-cü dərsdə oxunan məclislərin məzmununun necə mənimsədildiyini yoxlamaq məqsədilə müəllimin müxtəsər sual-cavab aparması məsləhət görülür. Bundan sonra şagirdlərin biliyini yazılı şəkildə yoxlamaq, qruplar və ya cütlər üzrə tapşırıqlar hazırlayaraq məzmunun qavranılması və yadda saxlanılması istiqamətində işin nəticələrini yekunlaşdırmaq olar. Mətn üzərində iş davam etdirilir. Oxu zamanı müəllim lazımi izahat verməli, oxunan mətnin necə qavrandığına nəzarət etməlidir. Çalışmalıdır ki, mətn həm oxunsun, həm də hər bir şəkildə söhbətin nədən getdiyi, obrazların bir-birilə qarşılıqlı münasibəti və əsərdəki mövqeyi haqqında şagirdlərdə aydın təsəvvür oyansın. Oxu başa çatdıqdan sonra müəllim tapşırır ki, evdə əsərin məzmununu tam şəkildə öyrənib aşağıdakı suallara cavab hazırlasınlar, cavablarını təsdiqləmək üçün komediyadan müvafiq nümunələr seçib göstərsinlər. Əsərin məzmununun hərtərəfli qavranılmasına xidmət etmək məqsədilə suallar düşündürücü olmalı, şagirdin fəallığını təmin etməlidir. Suallar aşağıdakı kimi qurula bilər:
Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|