Alatoran xancan kərimov varlıq və Yoxluq Arasında
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
62 bir mənada bundan ibarət idi, sadəcə həyatda qalmaq, günü yola vermək, qida və seks. Bəs indiki insan? Küçələrdə yaşa- maq? Hər şey bir kənara, onlar xoşbəxt deyildilər. Üzləri çox vaxt gərgin və kədərli, yanaqları sallaq və halsız olurdular. Heç birinin üzündə xoşbəxtlik ya dinclik yox idi. Yəni evsiz olmaq da məsələyə çarə deyildi. Onlar sadəcə bezmişdilər və görünən o idi ki, ölmək də istəmirdilər ya da ölə bilmirdilər. Sürünür- dülər. Onlara acıyırdı. Kaş edə biləcəyi bir şeylər olsaydı deyə düşünürdü. Ən kiçik şeylərə belə sevinirdilər bəzən. Bir paket siqaret. Yemək. Az miqdarda pul. Vodka. Zibillikdən tapılan eynək, bəzən işləyən qulaqlıq. Üzlərində uşaq təbəssümü ya- ranırdı. Qırx yaşlı kişi uşaq kimi tullanıb düşürdü bəzən. Yaş aralıqları geniş idi, qocası cavanı, qadını kişisi. Bəziləri keçici evsiz idilər bəziləri illərdir. Bəzisi üç dörd aylıq, müdürdən, işdən, həyatdan hər şeydən bezib evdən ayrılaraq küçələrdə yaşamağa qərar verir sonra peşman olub yenə geri qayıdırdılar köhnə həyatlarına. Bəziləri də küçələrdə qalmağa davam edir, xəstələnir, məhv olurdular. Xəstəxanalar çox vaxt onlara sa- hib çıxmayıb başlarından edirdi. Dövlətin yataqxana kimi bəzi sığınacaqları mövcud idi bu tip evsizlər üçün, ancaq çox vaxt dolu olurdu bu sığınacaqlar, yerlərin sayı az idi, evsiz çox. Ya da bəzilərinin xüsusi qaydaları var idi. Bəziləri incil oxudurdu, bəzilərinin qapıları hər axşam doqquzda bağlanırdı, bəzilərin- də hər axşam içəri girərkən alkoqol promili ölçülürdü və əgər fərd içki içibsə buraxılmırdı. Küçədə yatdığı və yarı evsiz olduğu vaxtlar olmuşdu əv- vəllər. İndi də küçədə yaşamağı da düşünmüşdü ölümə get- məkdənsə. Ancaq məsələ o idi ki küçədə yaşamaq problemi həll etmirdi, iztirabı uzadırdı. Bildiyi tək şey var idi, işləmək istəmirdi. Çox pula ehtiyacı da yox idi xoşbəxt olmaq üçün. Pul bəlkə də xoşbəxt olmasını bilməyənlər üçün alətdir deyə düşündü. İqtisadi materializm amerikalıların düşdükləri bir çuxurdur əslindəysə çox pulun olmadan da xoşbəxt ola bilər- sən, ancaq işləməməlisən və həyatda qalacaq minimum vəsa- itin olmalıdır. 63 İşsiz qaldıqdan sonra daha çox düşünməyə və dolayısilə əzab çəkməyə başlamışdı. Çünki işləmək problemi həll etmir- di. Ortada keçinə bilməmək kimi bir problem var idi. Üç ay sonra ya ölməli ya yenidən işləməliydi. Ancaq yenə də vaxtını istədiyi şeyə vicdan əzabı duymadan xərcləyirdi işsiz qaldığı dövrdə. Kapitalizmsə insanı təşvişə soxurdu, işdən sonra az qalan vaxtını nəyə xərcləməli olduğuna qərar verə bilmirsən, vaxtı özünəmi ayırasan, yoxsa daha yaxşı iş imkanı tapmağa- mı. Boş durarkən belə insan özünü rahat hiss etmirdi sanki. Həyat istəmədən oynadılmağa başladığın bir oyundur. Son- ra bir gün oyunun ortasında sənə deyirlər ki vaxtının yarısını işləməli geri qalanını oynamalısan. Kimisi bununla razılaşırdı, kimisi də oyundan ayrılmağı qərara alırdı ölümə gedərək. Sa- dəydi əslində. Nazilərin ən böyük ölüm düşərgəsi olan Auschwitz kam- pını ziyarətini və kampın girişindəki sloqanı xatırladı. “Arbeit macht frei”. Mənasını başa düşməmiş gəzinti rəhbərindən so- ruşmuşdu o da izah etmişdi; “İşləmək insanı azad edər”. Ka- pitalizmlə sloqan arasındakı bənzərliyi düşündü. Digər kamp- larda da bənzər bir sloqan var idi. “Jedem das Seine” – hərə özü üçün, ya da hər kəs haqq etdiyini, layiq olduğunu tapar. Kapitalizmlə üst-üstə düşürdü mahiyyətləri. Hərə özü üçün idi və azad olmaq üçün işləməliydin. Amerikada yaşadıqdan sonra daha da yaxşı başa düşürdü kapitalizmi. Əvvəllər sosializmə meyli olmuşdu və protestlərə qatılmışdı ancaq indi başa düşürdü ki sosializm bəlkə də doğru- dan da utopiya idi. Amerikada, ən zəngin insanların ölkəsində küçədə evsizlər və yoxsullar gəzirdi. Çünki insanın təbiəti bu idi. Bu bir həyatda qalma savaşı idi. Təkamül idi. “Survival of the fittest” deyirdi Darwinin təkamül nəzəriyyəsi, yəni ən uyğunun həyatda qalması. Sosial darvinizm də eyni şeyi de- yirdi. Fərdi orqanizmlər arasındakı rəqabətdən ətraf mühitə ən uyğunlarının həyatda qalıb artması kimi, sosial olaraq da situa- siyaya ən uyğun olanlar zəncirin yuxarı başına qalxırdı. Təbiə- ti və genetikası işləməyə ən uyğun olanlar kapitalist sistemdə 64 yüksəlirdi ya da sağ qalırdı. Olmayanlar isə ya evsiz və pulsuz qalır, küçələrdə yaşayır ya da ölürdü. O başa düşürdü ki möv- cud rejimə uyğun deyil, işləmə istəyinin olmaması onu zəncirin aşağılarına itələyirdi. İşləmədiyi ya da işləyə bilmədiyi üçün sıradan çıxanlar, belə çıxır ki, təkamülün qurbanlarıdır və təka- mülün indiki mexanizması işləməkdi. Sosializm zəiflərin təsəl- lisidir. Təbii olmadığı üçün də totalitarianizmə məhkumdur. İşləmək insanların beyninə o qədər yeridilib ki, onlar iş- siz dayanmağı düşünə bilmirlər. Daha çox işləsələr hər şeyin daha yaxşı olacağını düşünürlər, ya da bəlkə də işləməkdən bir diqqət dağıtma mexanizmi kimi istifadə edərək öz faciələ- rindən uzaqlaşmağa çalışırlar. Səbəb hər nə idisə də, işləmək, insanları yadlaşdırırdı və onlar yavaş-yavaş özlərindən çıxıb işlərinə çevrilirdilər. İşləmiş olduğu işləri düşündü, mağaza kassiri, satıcı, barmen, ofisiant, poçtalyon, taksi şoferi və digər bütün keçici işlər. Keçici işlərdə işləmişdi çünki onlara girmək və çıxmaq daha asan idi. Ciddi işlərin iş görüşmələrini sevmir, hətta onlara nifrət edirdi. Onun üçün uğurlu bir iş görüşməsi özünü daha yaxşı sata bilmə və yalan danışma qabiliyyətiydi. Məsuliyyəti daha artıq olan işlərdən də qaçırdı, ümumiyyətlə məsuliyyətdən qaçırdı. Həmişə keçici işlərlə yaşaya biləcəyini düşünmüşdü an- caq bir gün hamısından bezəcəyini düşünməmişdi. Həyatına digər bütün insanlar kimi həmişə deus ex machina gözüylə baxmışdı, göydən tanrının əli enəcək və onu xilas edəcək. Ya da Godot gələcəkdi. Təkamüli açıqlaması optimizm idi, insa- nı pis günlərdə motivasiyalı saxlayan hisslər bütünü: bir gün birdən-birə hə şey yaxşı olacaq. Olmadı. Heç kim gəlmədi və onun artıq gözləmək kimi bir fikri yox idi. Acgöz olmasaydı əgər bəlkə küçələrdə yaşamaqla razılaşa bilərdi həyatının qalanını. Ancaq azgöz idi və çox şey istəyir- di, istədiklərini edəcək gücü özündə tapa bilmədiyi və bununla razılaşa bilmədiyi üçün də ölümə qaçırdı. Nə qədər qəribə bir hal içində olmalıdı ki insan, həm dün- yadakı hər şeyi acgözcəsinə istəyir həm də onları əldə etmək Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|