Fuad Mammadot
Kulturotogiva effektiv» havat va faallvvala aparan vol
DÖVLƏT İDARƏÇİLİYİ SİSTEMİNİN ƏSAS
SƏVİYYƏLƏRİ
ş,
Mərkəzi (sistemli)
&
Sashə (alt sistem, şəbəkə)
Ф
Regional
*
Yerli (lokal)
•
Sosial idarəetmə
VƏTƏNDAŞ
CƏMİYYƏTİNDƏ
İDARƏÇİLİYİN
ƏSAS
PRİNSİPLƏRİ
Ф
İdarəetmə sisteminin polisentrikliyi.
Ф
Sosial-mədəni fəaliyyətin forma və iqtisadi modellərinin
rəngarəngliyi.
&
Maliyyə sisteminin əksmonopolizasiya, əksmərkəzləşmə və
demokratikləşdirilməsi, onun proqram-məqsədli yanaşmaya
istiqamətlənməsi.
Ф
Dövlət və qeyri-hökumət təşkilatlan arasında müqavilə
əsasında milli maraqlann prioriteti şərti ilə əməkdaşlıq və iş
birliyinin təmin edilməsi.
VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİ İNKİŞAFININ İDARƏETMƏ
PROBLEMLƏRİ
Vətəndaş cəmiyyəti inkişafının effektiv idarə edilməsi dövlətin üç
əsas istiqamətdə məqsədyönlü fəaliyyətini tələb edir:
1.
İctimai maraqlara cavab verən,
yaradıcı fəaliyyət
həyata
keçirən və bilik, bacanq, mütəşəkkillik, mənəviyyata malik
lider və şəxsiyyətlərin inkişaf etdirilməsini nəzərdə tutan
yüksək mədəniyyətli vətəndaşlann formalaşdınlması.
2.
Milli mədəniyyətin
modernləşdirilməsi,
vətəndaşlann
intellektual və mənəvi inkişafının prioritetləri, eləcə də
məhsuldar beynəlxalq mədəni, iqtisadi və siyasi əməkdaşlığa
146
Fuad Mammadov
Kulturologiva effektivli havat ta faalivvata aparan vol
istiqamətlənmiş düzgün sosial-mədəni siyasətin
həyata
keçirilməsi.
3.
Düzgün siyasət, yüksək hüquqi və etik mədəniyyətə əsaslanan
dövlət və ictimai idarəetmənin
yüksək mədəniyyətinin
yaradılması.
Vətəndaş cəmiyyətinin inkişaf səviyyəsi aşağıdakı mühüm sosial
problemlərin həllindən asılıdır:
$ Münaqişə və terrorizmin aradan qaldmlması
Ф Yoxsulluğun aradan qaldmlması
Ф Korrupsiyanın aradan qaldmlması
Ф
Uzunömürlülüyün artırılması
& İnkişaf, rifah və tərəqqinin əldə edilməsi.
BƏLƏDİYYƏ İDARƏÇİLİYİ
Demokratik
mədəniyyətin atributlarından biri olan yerli
idarəetmələrin yaranma tarixi orta əsrlərə gedib çıxır. O, demokratik
ölkələrin konstitusiyalı quruluşunun əsaslarından biri, demokratik
dövlətin mühüm institutlarından biri xalq hakimiyyətinin ifadəsi,
vətəndaşların özünüidarə formasıdır.
Dövlətin və cəmiyyətin
demokratik idarəetmə sisteminin bir
hissəsi, vətəndaşların həyati maraqlarının reallaşdırma forması
kimi,o, yerli və dövlət maraqlarının optimal uyğunluğuna, inkişaf
məqsədli
yerli sosial-iqtisadi
potensialın nisbətən effektli
reallaşmasına yardım edir.
Bələdiyyə mülkiyyətinin idarə edilməsi , istifadəsi və sahibliyini
təmin edir. Bununla yanaşı, yerli özünüidarə orqanı dövlət
hakimiyyətini möhkəmləndirir, onun effektliyinin artmasına yardım
edir.
147
Fuad Mammadov
Kullurologiva cffcktlvli havat y» faalivvata aparan YOİ
YERLİ ÖZÜNÜİDARƏ ORQANLARINDA
İDARƏETMƏ MƏDƏNİYYƏTİNİN ƏSAS PRİNSİPLƏRİ
Əhalinin
yerli
əhəmiyyət
daşıyan
məsələlərinin
həllində
müstəqillik.
Yerli özünüidarə orqanları və vəzifəli adamlarının əhali qarşısında
məsuliyyəti.
İnsanın və vətəndaşın hüquq və azadlıqlarının nəzərə alınması.
Yerli özünüidarənin təşkil və fəaliyyətində qanunilik.
Yerli özünüidarə fəaliyyətində kollegiallıq və təkbaşınalıq.
Yerli özünüidarənin təşkilati müstəqilliyi və praktik məsələlərin
həllində onun dövlət hakimiyyəti orqanlan ilə ahəngdar qarşılıqlı
əlaqəsi.
7.
Yerli özünüidarənin maddi və maliyyə resurslarının onun
səlahiyyətlərinə uyğunluğu.
8. Yerli özünüidarənin həyata keçirilən təşkilati formalarının
rəngarəngliyi.
9. Yerli özünüidarənin fəaliyyətində şəffaflıq və aşkarlıq.
10. Yerli özünüidarəyə dövlət təminatı.
■
Demokratik ölkələrdə
yerli özünüidarə prinsipləri
yerli
özünüidarə haqqında
Avropa Xartiyasında
öz hüquqi təsdiqini
tapmış və o, Avropa Şurası üzvü ölkələrinin bələdiyyə qanunvericiliyi
üçün hüquqi əsas rolunu oynayır.
•
Yerli özünüidarə prinsiplərinin reallaşdırılması onun qanun
məcəlləsində hüquqi təsdiq olunması ilə, bələdiyyə nizamnamələrində
, bələdiyyə işinin təşkilati forma və metodlarının bu prinsiplərə uyğun
sistemi ilə təmin olunur.
■
Bələdiyyə
özünüidarəsinin
prinsipləri
obyektiv
qanunauyğunluqlar, məntiq və yerli hakimiyyətin inkişaf tendensiyası
əsasında formalaşır.
■
Onlar bələdiyyə yaqradıcılığının ideya-nəzəri əsası kimi çıxış
edərək, bələdiyyə hakimiyyətinin qurulması və fəaliyyətini təmin edir,
bələdiyyə özünüidarəsi sisteminin effektliyinin qiymətləndirmə meyarı
kimi çıxış edir.
148
Fuad Mammadov
Kulturologiva effektivli havat va faalivvata aparan vol
BƏLƏDİYYƏ İDARƏÇİLİYİNİN
FUNKSİYA, FORMA, RESURS VƏ MODELLƏRİ
Yerli özünüidarənin əsas funksiyaları
Yerli özünüidarənin funksiyaları onun təbiəti, xalq hakimiyyəti
sistemində yeri, bələdiyyə fəaliyyətinin məqsəd və vəzifələri ilə
şərtlənir. Bura daxildir:
1. Yerli
əhəmiyyət
daşıyan
ictimai-mədəni
və
iqtisadi
problemlərin həllində əhalinin iştirakının təmin edilməsi.
2. Bələdiyyə mülkiyyəti və yerli özünüidarənin maliyyə
resurslarının idarə edilməsi.
3. Bələdiyyə ərazisinin
kompleks sosial-iqtisadi
inkişafının
təmin edilməsi.
4. Əhalinin sosial-mədəni, kommunal-məişət
və digər həyat
əhəmiyyətli xidmətlər üzrə ehtiyaclarının ödənməsinin təmin edilməsi.
5. İctimai asayişin mühafizəsi.
6. Yerli idarəetmənin maraq və hüquqlarının
konstitusiya və
qüvvədə olan qanunvericiliyin təmin edilən müdafiəsi.
Yerli özünüidarənin təşkilat formaları
1. Öz iradəsini müxtəlif formalarlafseçki, referendum, yığıncaq
və s.) ifadə edən vasitəsiz demokratiya.
2. Gündəlik nizamnamə fəaliyyətini həyata keçirən
yerli
idarəetmənin seçkili orqanı.
3. Yaşayış yeri üzrə sahə ictimai özünüidarəsi ( bələdiyyənin
yarandığı ərazi hissələrində icma, şura, komutə və s.)
Bələdiyyə idarəçiliyinin resursları
© Mədəniyyətin insan kapitalı ( bilik, bacanq, mütəşəkkillik,
mənəviyyat, kadrlann yaradıcı fəaliyyəti)
© Maddi resurslar
© Maliyyə resursları
© Texnoloji resurslar
© Təşkilati resurslar
© Hüquqi resurslar
© Bələdiyyə resursları
149
Dostları ilə paylaş: |