Aparan yol kimi

Fuad  Mammado'
Kulturologiva cffekllvli  havat va faalivvata aparan vol
18.  Möhkəm və sağlam ailə
19.  Sağlam mikro-makro sosial mühit
20.  Sevimli peşə və iş
21.  Ətrafdakılann hörmət, məhəbbət, yardımı və səni duyması
22.  Doğmaların və dostların etimadını doğrultmaq
23.  Daxili və xarici gözəllik
24.  Həyatı sevmək və zövq almaq bacarığı
25.  İrsi mədəni keyfiyyətlər
26.  Sevinc doğuran hadisələrin çoxluğu
27.  İnsanın 
yüksək 
ruhi 
mədəniyyəti 
-  
bilik, 
bacarıq, 
mütəşəkkillik, mənəviyyatlılıq, yaradıcı fəaliyyətin vəhdəti.
Qeyd:
Ф
 
Səadət  insanın  ictimai  maraqlara  zidd  olmayan  istəklərinin 
həyata keçməsini bildirir.
Ф
 
Səadəti  anlamaq  insanın dəyərlər sistemindən,  mənəviyyatlılıq, 
xeyir  və  şər,  xarakter  və  əqidə  haqqında  təsəvvürlərindən  asılıdır 
(“İlahi üçlük "və  " Taleyin  Üçlüyü ")
Ф
 
İnsanın  istəyi onun  məqsədini motivləşdirir. 
ф  Məhəbbət  insanın  səadətə  doğru  hərəkət  eneıjisi  kimi  təqdim 
edilə bilər.
Ф
 
Enerji sağlamlıq və maddi rifahdan daha çox asılıdır.
Seminar  məşğələlərində  müqayisəli  təhlil  üçün,  hər  bir  komanda 
tərəfindən 7 prioritet seçilir.
Bu zaman  aşağıdakılar zəruri hesab edilir:
1.  Seçim məntiqini və prioritetlərin  ardıcıllığlını  əsaslandırmaq.
2.  Seçilmiş şərait və keyfiyyətlərə nail olma vasitələrini göstərmək.
3.  Həlledici şərait kimi,  seçilmiş prioritetlərin  üstünlüyünü  sübut 
etməyi bacarmaq.
HƏYATDA  PULLA  ALINMASI  MÜMKÜN  OLMAYAN  ÜÇ 
DƏYƏR
Həyatda  pulla  alınması  mümkün  olmayan  üç  dəyər  vardır:  həqiqi 
məhəbbət, həqiqi dostluq və yüksək ruhi mədəniyyət.
178
E u.»d Mamtnadov
Kulturologiva cffektivll haval va faaliv vata aparan vol
Məhəbbət və dostluq müxtəlif təbiətə malik ola bilər:
Ф
 
“İnstinktiv”  məhəbbət  -   fiziki  ehtiyacdan  yaranan  məhəbbət, 
libidoya.
Ф  “Tamah”  məhəbbəti  -   maddi  maraq  və  digər 
mənfəət 
qazanmağa  əsaslanan məhəbbət.
Ф
 
“Həqiqi” məhəbbət  -  ürəkdən  gələn,  fədakar, qəlb ehtiyacından 
doğan  məhəbbət.
•
 
"Söz dostluğu " -  dildə olan dostluq
•  "Tamah " dostu -  mənfəət məqsədli dostluq
•  "Həqiqi" dost -  qəlbdən gələn dostluq 
Ф  Həqiqi məhəbbət
©  qəlbin xüsusi mənəvi  vəziyyətini əks etdirən və pulla alınmayan 
hiss
e  Allaha,  insana,  bəşəriyyətə,  təbiətə,  heyvanlara,  həyata, 
həqiqətə, mədəniyyətə,  vətənə vəs. ola bilər.
©  insanlar arasında  mənəviyyat və  düşüncə  yaxınlığını, maraq  və 
məqsəd ümumiliyini əks etdirən  münasibətlərdə ola bilər 
©  kişinin  qadına  məhəbbət  hissi  dostluq  və  simpatiya,  meyl,  təbii 
cəletmə, birgə olmaq  ehtiyacı,  yaxınlıq  və sevimli  insana yetişmək 
hissləri ilə şərtlənir
©  qadının  həqiqi  məhəbbətini  qazanmaq  üçün  kişi  yüksək 
mədəniyyətə,  müsbət  keyfiyyətlərə, 
kişi  xasiyyətinə, 
diqqət, 
duyğu,  hörmət,  nəzakət  mədəni  uyğunluq,  sədaqət  və  fədakarlıq 
kimi keyfiyyətlərə malik olmalıdır. 
ф  Həqiqi dostluq
©  qəlbin  xüsusi  mənəvi  vəziyyətini  əks  etdirən  elə  bir hissdir ki, 
pulla alınması mümkün deyil
©  insanlararası  münasibətdə  məqsəd və maraq ümumiliyi, mənəvi 
yaxınlığı əks etdirir
©  yüksək  mənəviyyat  -  müsbət  keyfiyyətlər,  alicənablıq,  mənfəət 
güdməmək,  sədaqət, 
mədəniyyət  eyniliyi,  psixoloji  yaxınlıq, 
mərdlik,  fədakarlıq,  duyğulu  olmaq,  maraqların  eyniliyi  ilə 
qazanılır.
ф  Yüksək ruhi mədəniyyət
179

---

Kuad  Mammadov
Kulluroloeiva effektjvli  haval va faalivvata aparan  vnl
©  bilik  və  əxlaqın 
harmoniyasından  yaranan 
ibarət  insan 
keyfiyyəti
©  irsi keyfiyyətlər, təhsil və tərbiyə ilə şərtlənir 
©  dostluq,  məhəbbət  qazanmaq  və  insan  problemlərindən  bir 
çoxunun  həlli üçün açardır.
• 
Mədəniyyətin inkişaf amilləri
MƏDƏNİYYƏTİN İNKİŞAFININ 
OBYEKTİV-TARİXİ  AMİLLƏRİ
1.  Təbii-coğrafi şərait
2.  Genetik kod ^irsi mədəni keyfiyyətlər)
3.  Sosial mühit
4.  Tarixi şərait
5.  Mədəni mübadilə
* 
Sosial mühit üç səviyyədə formalaşır:
o  Ailə 
°  Kollektiv 
°  Cəmiyyət
Asılıdır :
°  Dövlətin siyasi sistemindən 
°  Sosial-mədəni siyasətin düzgünlüyündən 
°  Elm, təhsil və tərbiyənin inkişaf səviyyəsindən
Demokratik  quruluş  insan  və  cəmiyyətin  sosial-mədəni  inkişafı 
üçün  ən  əlverşli  şərait yaradaraq,  şəxsiyyətin  formalaşması məqsədi 
ilə  bərabər hüquq və imkanlar  yaradır.
CƏMİYYƏTİN  SOSİAL-MƏDƏNİ TƏRƏQQİSİNİ 
TƏMİN  EDƏN AMİLLƏR
t,  Mədəniyyət  sahəsində  intellektual,  etik,  idarəetmə,  hüquqi  və 
bədii mədəniyyəti  təmin edən dövlət siyasəti
180
F.4»d M ammadov
Kullurologjya effektitli havat ta faalivvaıa aparan yol
Ф  “Ruhi  istehsal”-ı  həyata  keçirən 
yaradıcı  şəxsiyyətlərin 
fəaliyyəti
Ф  Elm,  təhsil,  tərbiyə,  maarif 
və  informasiya  sistemlərinin 
effektivliyi
Ф  Kütlələrin  mədəni  nailiyyətləri  qavraması  və  mənimsəməsi 
səviyyəsi.
MƏDƏNİ MÜXTƏLİFLİK
Ф  insanın
>  müxtəlif  həyat  fəaliyyəti  sahələrində  mütəşəkkillik,  bacarıq, 
bilik,  vənəviyyət  səviyyəsi  ilə  bağlı  sosial  ölçülərif  təhsil,  elm, 
incəsənət, sənətkarlıq, etika, dilləri bilmək və s.)
Ф  Ölkələrin
*-  kənd,  region,  şəhər  və  fərdlərin  inkişafının 
sosial-mədəni 
səviyyəsinin  müxtəlifliyi ilə əlaqədar sosial-coğrafi ölçülər
Ф  Dünya birliyinin
> 
qitə,  region,  ölkə,  xalq,  millət  və  etnosların  sosial-mədəni 
inkişaf səviyyəsinin  müxtəlifliyi ilə əlaqədar  sosio-coğrafi ölçülər.
• 
İnsan fəaliyyətinin effektivliyi
İSTEHSALIN EFFEKTİVLİK FORMULU
Maddi  istehsalın  effektivliyinə  nail  olmaq  üçün  ruhi  mədəniyyət 
həlledici əhəmiyyət  daşıyır
İstehsalın  effektivliyinin  hansı  amillərlə  şərtləndiyini  anlamaq 
üçün, kulturoloji formula müraciət edək:
İstehsalın effektivliyi = 
^
xdrcldr
Ф  İstehsalın  keyfiyyətinin  artırılaraq  xərclərinin  azaldırlması 
aşağıdakıların hesabına əldə edilir:
181

---