Arif Xanlar oğlu Abasov Elçin Arif oğlu Abasov Elmira Novruz qızı Hüseynova

İslam memarlığı və inşaat

 

 

73 

 

ƏSMAÜL – HÜSNA (

) 

Allahın 99 gözəl adı 

 

“Ən gözəl adlar Allaha məxsusdur; 

Onu həmin adlarla çağırın...” 

(Ə’raf surəsi, 180) 

Ġmam Sadiq (ə) buyurmuĢdur: “Allah-təalanın 100-dən bir 

əskik (yəni 99) adı vardır; hər kim onun bu adlarına iman 

gətirərək saysa, behiştə düşər”. 

 

Həmin adlar bunlardır: 

 

1.

 

ALLAH – bütün gözəl sifətləri özündə 

ehtifa edən ad 

2.

 

ƏL-VAHĠD – yeganə 

3.

 

ƏL-ƏHƏD – bənzərsiz 

4.

 

ƏS-SAMƏD – ehtiyacsız 

5.

 

ƏL-ƏVVƏL – hər şeydən əvvəl mövcud 

olmuş 

6.

 

ƏL-AXĠR – hər şeydən sonra mövcud 

olmuş 

7.

 

ƏL-SƏMĠ – hər şeyi eşidən 

8.

 

ƏL-BƏSĠR – hər şeyi görən 

9.

 

ƏL-QƏDĠR – hər şeyə qüdrəti çatan 

10.

 

ƏL-QAHĠR – zalımları qəhr edən 

11.

 

ƏL-ƏLĠYY – yüksək, uca 

12.

 

ƏL-Ə’LA – ən yüksək, ən uca 

13.

 

ƏL-BAQĠ – əbədi, daimi, qaları 

14.

 

ƏL-BƏDĠ – həmişə ixtira edən 

15.

 

ƏL-BARĠ – yaradıcı 

16.

 

ƏL-ƏKRAM – ən kəramətli 

17.

 

ƏZ-ZAHĠR – aşkarda olan (yaxud 

aşkardakıları bilən) 

18.

 

ƏL-BATĠN – gizlində olan (yaxud 

gizlindəkiləri bilən) 

19.

 

ƏL-HƏYY – diri 

20.

 

ƏL-HƏKĠM – çox hikmətli 

21.

 

ƏL-ƏLĠM – hər şeyi bilən, çox elmli 

22.

 

ƏD-HƏLĠM – çox mülayim 

23.

 

ƏL-HƏFĠZ – ən yaxşı qoruyucu, 

mühafizəçi 

24.

 

ƏL-HƏQQ – həqiqət 

25.

 

ƏL-HƏSĠB – hər şeyi hesaba alan 

26.

 

ƏL-HƏMĠD – həmd edilən (yaxud həmdə 

layiq) 

27.

 

ƏL-HƏFĠYY – öz yaratdıqlarını çox sevən 

28.

 

ƏR-RABB – bəsləyən, pərvəriş verən 

29.

 

ƏR-RAHMƏN – çox mərhəmətli 

30.

 

ƏR-RAHĠM – həmişə mərhəmətli 

31.

 

ƏZ-ZARĠ – yaradan (yaxud bəndələrin 

aqibətini müəyyən edən) 

32.

 

ƏR-RAZZAQ (yaxud ƏR-RAZĠQ) – ruzi 

verən 

33.

 

ƏR-RAQĠB – nəzarətçi, keşikçi 

34.

 

ƏR-RAUF – mehriban, şəfqətli 

35.

 

ƏR-RAĠ – hər şeyi görən 

36.

 

ƏS-SƏLAM – əmin-amanlıq və salamatlıq 

verən 

37.

 

ƏL-MU’MĠN – iman bəxş edən (yaxud 

iman bəslənilən) 

38.

 

ƏL-MUHƏYMĠN – himayə edən 

39.

 

ƏL-ƏZĠZ – çox izzətli 

40.

 

ƏL-CABBAR – zalımlara əziyyət verən 

41.

 

ƏL-MUTƏKƏBBĠR – məqamı uca 

tutulan, böyüdülən 

42.

 

ƏS-SƏYYĠD – ağa, başçı 

43.

 

ƏS-SUBBUH – hər nöqsandan uzaq 

44.

 

Əġ-ġƏHĠD – hər şeyə şahid və nəzarətçi 

45.

 

ƏS-SADĠQ – doğrucul, sədaqətli 

46.

 

ƏS-SANE – yaradıcı 

47.

 

ƏT-TAHĠR – pak, saf 

48.

 

ƏL-ƏDL – ədalətli (yaxud ədalətin özü) 

49.

 

ƏL-ƏFUVV – əfv edən, bağışlayan 

50.

 

ƏL-ĞƏFUR – günahları bağışlayan 

51.

 

ƏL-ĞƏNĠYY – ehtiyatsız, varlı 

52.

 

ƏL-ĞĠYAS – köməkçi, dada yetişən 

53.

 

ƏL-FATĠR – yaradan, vücuda gətirən 

54.

 

ƏL-FƏRD – tək, yeganə 

55.

 

ƏL-FƏTTAH – çətinlikləri həll edən 

56.

 

ƏL-FALĠQ – dan yerini yaran, parçalayan 

57.

 

ƏL-QƏDĠM – əzəli olmadığı zaman 

təsəvvürə gəlməyən 

58.

 

ƏL-MƏLĠK – mülk sahibi 

59.

 

ƏL-QUDDUS – müqəddəs 

60.

 

ƏL-QƏVĠYY – çox qüvvətli 

61.

 

ƏL-QƏRĠB – çox yaxın 

---

İslam memarlığı və inşaat

 

 

62.

 

ƏL-QƏYYUM – dayanıqlı, sarsılmaz, sabit 

63.

 

ƏL-QABĠZ – sıxan (və ya canları alan, qəbz 

edən) 

64.

 

ƏL-BASĠT – açıb-sərən (və ya səxavətli) 

65.

 

QAZĠYUL-HACAT – hökm verən, 

ehtiyacları həll edən 

66.

 

ƏL-MƏCĠD – şan-şöhrətli, əzəmətli, ulu 

67.

 

ƏL-VƏLĠYY (yaxud ƏL-MÖVLA) – dost 

(yaxud ağa, sərvər) 

68.

 

ƏL-MƏNNAN – bəndələrinə çox ehsan 

edən 

69.

 

ƏL-MUHĠT – hər şeyi əhatə edən 

70.

 

ƏL-MUBĠN – hər şeyi bəyan edib 

aşkarlayan 

71.

 

ƏL-MUQĠT (yaxud ƏL-MUĞĠS) – ruzi 

verən (yaxud yardımçı, dada yetişən) 

72.

 

ƏL-MUSƏVVĠR – hər şeyi formaya salan 

73.

 

ƏL-KƏRĠM – çox kəramətli 

74.

 

ƏL-KƏBĠR – çox böyük 

75.

 

ƏL-KAFĠ – kifayət edən, hər şeyə bəs edən 

76.

 

KAġĠFUZ-ZURR – zərərin üstünü açıb ifşa 

edən 

77.

 

ƏL-VĠTR – tək-tənha 

78.

 

ƏN-NUR – nur 

79.

 

ƏL-VƏHHAB – nemət bağışlayan 

80.

 

ƏN-NASĠR – köməkçi, yardımçı 

81.

 

ƏL-VASE – çox əhatəli, geniş 

82.

 

ƏL-VƏDUD – bəndələri çox sevən 

83.

 

ƏD-HADĠ – hidayət edən, doğru yol 

göstərən 

84.

 

ƏL-VƏFĠYY – vəfalı, sadiq 

85.

 

ƏL-VƏKĠL – himayəçi, pənahkar 

86.

 

ƏL-VARĠS – qiyamətdə hər şey məhv 

olduqdan sonra tənha qalacaq vücud 

87.

 

ƏL-BĠRR – yaxşı sifətlərin sahibi 

88.

 

ƏL-BAĠS – qiyamətdə ölüləri dirildəcək zat 

89.

 

ƏT-TƏVVAB – tövbələri qəbul edən 

90.

 

ƏL-CƏLĠL – cəlallı 

91.

 

ƏL-CƏVAD – səxavətli 

92.

 

ƏL-XƏBĠR – hər şeydən xəbərdar olan 

93.

 

ƏL-XALĠQ – yaradan, xəlq edən 

94.

 

XEYRĠN-NASĠRĠN – ən yaxşı yardımçı 

95.

 

ƏD-DƏYYAN – hesabat gününün sahibi, 

hakim 

96.

 

Əġ-ġƏKUR – şükr edilən (yaxud şükrə 

layiq) 

97.

 

ƏD-ƏZĠM – əzəmətli 

98.

 

ƏL-LƏTĠF – lütf edən 

99.

 

Əġ-ġAFĠ – şəfa verən, sağaldan

 

 

 

 

 

 

---