95
beli kimi pul-pul qadınlar; kərtənkələ burunlu iynəcələrlə bir-birinə birləşmiş ikibaşlı əjdahalar,
kentavrlar, fillər, mantihorlar, budaqlarda uzanmış kürəkayaqlılar, quyruqlarından oxatanlar çıxan
qrifonlar, sonsuz uzunluqda boyunları olan, cəhənnəmdən çıxmış bədheybətlər, insanabənzər heyvanlar
və heyvanabənzər insanlar cərgəsi, cırtdanlar dəstəsi - və bunlarla eyni səhifədəcə kənd təsərrüfatını əks
etdirən səhnələr elə ecazkar canlılıqla təsvir olunmuşdu ki, rəsmləri canlı sanmaq olardı: həm biçinin
qızğın çağı, həm yerin şumlanması, həm məhsulun yığılması, həm otun biçilməsi, həm yunun
qurudulması, həm toxumun səpilməsi; və bütün bunların arasında oxlarla silahlanmış tülkülər və çaqqallar
meymunların qoruduğu çoxqülləli bir şəhərin divarlarına dırmaşırdı. Hansı adınsa baş hərfi olan L
qıvrılaraq səhifənin aşağısında əjdaha quyruğu yaradırdı, “Verba” sözünün ilk hərfi olan V-nin
gövdəsindən üzüm salxımları kimi bir-birinə dolanmış minlərlə ilan çıxır, bu ilanlardan da budağın
yarpaqları kimi yeni ilanlar sallanırdı.
Məzamirin yanında, bir az əvvəl tamamlandığı açıqca bilinən, ovcumun içinə sığa biləcək qədər qcyri-
adi kiçik ölçüdə gözəl bir dua kitabı vardı. Xırda yazılar və haşiyə rəsmləri ilk baxışdan zorla ayırd edilirdi,
kitabın bütün gözəlliklərini görmək üçün gözə daha yaxın tutulması gərəkdi. Rəssamın belə kiçik təsviri
bu qədər aydınlıqla çəkə bilməsi üçün hansı fövqəladə alətdən istifadə etdiyini yalnız düşünə bilərdin.
Bütün səhifələrin kənarları qeyri-adi gözəlliklə yazılmış hərflərdən sanki onların təbii bir uzantısı olaraq
doğan kiçik rəsmlərlə dolmuşdu: su pəriləri, qaçan marallar, ağızlarından od püskürən əjdahalar, yazıların
hər yerindən soxulcan kimi çıxan əlsiz insan gövdələri. Bir yerdə üç ardıcıl sətirdə təkrarlanan üç “Pakdır,
Pakdır, Pakdır” sözlərinə birləşmiş şəkildə insan başlı üç gözəl heyvan rəsmi çəkilmişdi; bunların ikisi bir
öpüşlə birləşmək üçün biri aşağı, digəri yuxarıya doğru əyilmişdi; səhifənin bu yerində rəsmə haqq
qazandıracaq, açıq-aşkar olmasa da, gizli və dərin bir emi məzmun olduğuna inanmasaydım, heç tərəddüd
etmədən bu öpüşü ədəbsiz və utancverici deyə, tərif edərdim.
96
Bu vərəqlərə heyranlıq və gülüş içində baxırdım, çünki rəsmlər müqəddəs kəlamların yanında təsvir
olunsalar da, adamı bilaixtiyar güldürürdü. Rahib Vilhelm də onlara gülümsəyərək baxırdı: “Mənim
ölkəmdə bunlara “bcybvinlər” deyirlər”.
“Qallar isə “babucnlor” deyir, - Malaxia dilləndi. - Adelmo, doğrudan da, rəssamlığı sizin ölkənizdə
öyrənmişdir, sonra isə sənətini Fransada təkmilləşdirmişdir. Babuinlor - Afrika meymunlarıdır. Qalaların
qüllələr ucunda dayandığı, yerinsə göy üzündə olduğu, tərsinə dönmüş bir dünyanın məxluqları”.
Mənə doğma olan yerlərin dilində eşitdiyim şeir parçasını xatırladım və onu söyləməkdən özümü
saxlaya bilmədim:
Alter Wundcr si geswigen, das Herde Himel hat uberstigen, das suit is ver ein Wunder
wigcn
73
Malaxia həmin sətirdən davam etdi:
Erd ob un Himel unter
das sult ir hen besunder
Ver aller Wundcr cin Wunder
74
“Afərin, - kitabxanaçı məni təriflədi, - Adso, doğrudan da, bu rəsmlər göy qazın üstündə gedilən
yerlərdən, qartalların çayda balıq ovladıqları, ayıların səmada şahinləri qovduqları, xərçənglərin
göyərçinlər üstündə uçduqları, üç divin siçan tələsinə düşdükləri və xoruz tərəfindən dimdiklondikləri
yerlərdən bəhs edir”.
73
Başqa möcüzələr anılmasın,
Göy üzünə hakim oldu yer üzü,
Tək möcüzə budur (əski almanca)
74
Buludlar ayaqlar altında,
Yer buludların üzərində,
Möcüzələr bir-birinin ardınca (əski almanca)
97
Onun dodaqlarına solğun təbəssüm çökdü. Söhbətə çəkinə-çəkinə qulaq asan digər rahiblər,
kitabxanaçının iznini gözləyirlərmiş kimi, zavallı Adelmonu tərifləyib, onun ən məzəli rəsmlərini bir-
birinə göstərərək, gülməkdən uğunub getdilər. Arxamızdan sərt və ciddi bir səs eşidiləndə qəhqəhələr hələ
kəsilməmişdi:
“Boş və gülməli sözlər danışmaq sizə yaraşmaz!”
Döndük. Danışan, illərin ağırlığı altında beli bükülmüş, yalnız saçları deyil, dərisi və göz bəbəkləri də
qar kimi bəmbəyaz olan qoca bir rahib idi. Kor olduğunu anladım. Amma səsində amiranəlik vardı,
qocalıqdan beli bükülsə də, əlləri və ayaqları güclü idi. Bizi görürmüş kimi dayanmışdı, sonralar da onun
sanki görmə qabiliyyətini itirməmişcəsinə hərəkət etdiyini və danışdığını gördüın. Nitqindən elə
görünürdü ki, o, həm də peyğəmbərlik lütfünə sahibdir.
“Gördüyünüz bu yaşı və biliyi ilə şərəflənmiş insan, - Malaxia Vilhelmə dedi. - Burqoslu Xorxedir.
Qrottaferratlı Alinardodan sonra o, monastırda yaşca hamıdan böyükdür, başqa rahiblər tövbə edərkən
gizli saxladıqları günahlarını ona açırlar. - Sonra üzünü qocaya çevirib davam etdi, - Sizin qarşınızda
qonağımız Baskervilli rahib Vilhelmdir”.
“İnanıram ki, mənim iradımdan acıqlanmadınız, - qoca qırıq-qırıq dedi. - Qardaşlarımın gülünc şeylərə
necə güldüklərini eşitdim və onlara qaydalarımızdan birini xatırlatmaq istədim. Zira susqunluq andına
görə rahib hətta gözəl sözlər danışmaqdan çəkinməlidirsə pis sözlərdən çəkinməsi daha çox lazımdır.
Məzamir yazarı da belə deyir. Pis sözlər kimi, pis surətlər də var. Bunlar Yaradana iftira atan, onun
dünyanı necə xəlq etdiyini təhrif edən, dünyanın indiyə qədər necə olduğunu və sonsuzadək necə olacağını
tamamilə tərsinə göstərən surətlərdir. Amma dediklərim sizə aid deyil, siz başqa ordendən gəlirsiniz; eşit-
diyimə görə o ordendə ən yersiz əyləncə də xoş qarşılanır”. O, benediktinlər arasında Assizli Müqəddəs
Fransiskin qəribəlikləri haqqında yayılmış şayiələrə, bəlkə də fransiskan şəcərəsinin ən qəribə zoğları olan
yarıqardaşların və spiritualların davranış-
Dostları ilə paylaş: |