Hazırda xəstələrə palliativ qayğı xidmətləri daha çox harada göstərilir? Say
Faiz
Bizim x
əstəxanada
həmin xidmətlər göstərilir
29
39%
Evd
ə yaxınları onlara qayğı göstərirlər
21
28%
Poliklinikada
12
16%
Palliativ qayğı xidmətləri heç yerdə mövcud deyil
12
16%
Ev
ə çağırış ediləndə Təcili Tibbi Yardım briqadasının həkimləri tərəfindən
yardım göstərilir
1
1%
Palliativ
yardıma ehtiyac duyan xəstələri müəyyən etmək üçün tibb işçilərinə müvafiq suallar
verilmişdi. Tibb işçiləri terminal xəstəliyi olanların böyük əksəriyyətinin (52%) 60 yaşdan yuxarı
olduğunu bildiriblər. Maraqlıdır ki, tibb işçilərinin 13%-i terminal xəstəliyi olanların 30-39
yaşlararası olduğunu qeyd edib.
Terminal x
əstəliyi olanlar əsasən hansı yaş qrupuna aiddirlər?
Say
Faiz
30-
39 yaş
10
13%
40-
49 yaş
6
8%
50-
59 yaş
11
15%
60 yaş və yuxarı
39
52%
Yuxarıdan göründüyü kimi tibb işçilərinin böyük bir qismi (58%) palliativ yardımın əsas
m
əqsədinin xəstə və onun ailə üzvlərinə tibbi və psixoloji yardımın göstərilməsində görür. Buna
uyğun olaraq, onlardan işlədikləri müəssisələrdə psixo-emosional problemlərin aradan
qaldırılmasına yardım edə biləcək mütəxəssisin olub-olmadığına dair sual verilmişdi.
Respondentl
ərin 64%-i (44 nəfər) belə bir mütəxəssisin olmadığını vurğulayıb.
13
Tibb işçilərinin 55%-i işlədikləri xəstəxana (39%) və ya poliklinikada (19%) palliativ yardıma
oxşar xidmətlərin göstərildiyini bildirib. Bununla yanaşı, tibb işçilərinin yalnız 45%-i bu növ
xidm
ətlərin məhz şəhər/rayonun iri xəstəxanasında (27%) və ya böyüklər üçün poliklinikalarında
(18%) t
əşkil edilməsinə tərəfdar çıxıb. 17%-i hesab edir ki, daha yaxşı palliativ xidmətlər gündəlik
tibbi qayğı göstərən xüsusiləşdirilmiş kiçik tibb müəssisələrində göstərilə bilər. Respondentlərin
38%-i xidm
ətlərin evdə göstərilməsinin və bu məqsədlə səyyar tibbi yardım briqadalarının cəlb
edilm
əsinin daha yaxşı olduğunu bildirib.
Tibb işçilərinin üstünlük verdiyi (38%) evdə palliativ yardım xidmətlərinin təşkili əslində
hazırda palliativ qayğı və hospis məsələləri ilə yaxından məşğul olan beynəlxalq təşkilatların
tövsiy
ə etdiyi modellə üst-üstə düşür. Belə ki, Dünya Palliativ Qayğı və Hospis Assosiasiyasının
(WPCHA) tövsiy
ələrinə görə xəstələrə göstərilən palliativ qayğı xidmətləri məhz əsasən evdə
göst
ərilməlidir. Stasionar qayğı isə müvəqqəti olmaqla yanaşı, yalnız ev şəraitində aradan
qaldırılması mümkün olmayan halların və ya ağırlaşmaların müalicəsi və ya tənzimlənməsi üçün
n
əzərdə tutulmalıdır.
Sizc
ə sadalananlardan hansı daha yaxşı xidmət göstərə bilər?
Say
Faiz
H
ər bir şəhərin ən iri xəstəxanasında şöbə
19
27%
Böyükl
ər üçün poliklinikaların nəzdində gündəlik palliativ yardım
kabinetl
ərinin yaradılması
13
18%
Evd
ə həmin xəstələrə qayğı və tibbi yardım göstərəcək xüsusi komandalar
v
ə ya xidmətlərin yaradılması
27
38%
Günd
əlik (ambulator) tibbi qayğı göstərən xüsusi kiçik tibbi müəssisələrin
yaradılması
12
17%
Maraqlıdır ki, tibb işçilərinin 94.7%-i tibbi yardımla yanaşı, psixoloji yardımın, 78.7%-i mənəvi
v
ə emosional dəstəyin və 60%-i maliyyə dəstəyinin göstərilməsinin vacib olduğunu vurğulamışlar.
14
Palliativ yardıma ehtiyacı olan xəstələrin böyük bir qisminin onkoloji və İİV/QİÇS
x
əstəliklərindən əziyyət çəkdiyini nəzərə alaraq, həkimlərdən daha nələrin edilməsinin tələb
olunduğu soruşulub. Mütəxəssislərin 57.3%-i həmin xəstələrin psixo-emosional dəstəyin, 46.7%-i
x
əstələrin ailə üzvlərinin maarifləndirilməsinin təşkili, 40%-i maliyyə dəstəyi göstərilməsini və
41%-i pulsuz olaraq opiat qrupundan
olan preparatlarla t
əmin edilməsinin əhəmiyyətli olduğunu
qeyd edibl
ər.
Az
ərbaycanda palliativ qayğı sisteminin inkişafı üçün görülməsi tələb olunan işlərə gəldikdə isə
müt
əxəssislərin 64%-i dövlət səviyyəsində palliativ qayğı sisteminin tanınmasının, 46.7%-i əhalinin
m
əlumatlandırılmasının, 61.3%-i palliativ yardım üzrə standartların yaradılmasının, 64%-i ölüm
ayağında olan xəstələr üçün hospislərin yaradılmasının və 50.7%-i maliyyələşdirmə mexanizminin
gücl
əndirilməsinin vacib olduğunu bildiriblər.
15
Palliativ qayğı ilə hansı əhali qruplarının əhatə edilməsinə gəlincə isə mütəxəssislərin 69.3%-i
müalic
əsi mümkün olmayan xronik xəstəliklərdən əziyyət çəkən xəstələri, 93.3%-i onkoloji
x
əstələri, 84%-i İİV/QİÇS xəstələrini və 52%-i vərəm xəstələrini vurğulayıblar. Maraqlıdır ki,
h
əkimlərin 25.3%-i və 21.3%-i müvafiq olaraq ürək və ağciyər xəstəliklərindən əziyyət çəkən
x
əstələrin də palliativ qayğı ilə əhatə olunmasının tələb olunduğunu bildiriblər.
Müalic
əsi mümkün olmayan xəstəliklər adı altında hansı xəstəliklərin başa düşüldüyünü
mü
əyyən etmək üçün verilmiş suala həkimlərin 94.7%-i onkoloji, 84%-i İİV/QİÇS və 50.7%-i
hematoloji (qan) x
əstəliklərini qeyd ediblər. Həkimlərin 1.3%-i həmçinin hepatit C, 12%-i ürək-
damar x
əstəlikləri və 1.3%-i insult xəstəliyini də bu qrupa aid ediblər. Həkimlərin 17.3%-i vərəmi
d
ə çox ağır, müalicəsi və ya sağalması mümkün olmayan xəstəliklərə aid edib.
16