Azəәrbaycan Respublikası Dövləәt Neft Fondu
Konsolidasiya edilmiş maliyyəә hesabatları üzrəә qeydləәr
12
•
qarşı təәrəәfin müflisləәşməәsi vəә ya onun maliyyəә strukturunun yenidəәn təәşkil edilməәsi riskinəә məәruz
qalması;
•
qarşı təәrəәfəә təәsir göstəәrəәn milli vəә ya yerli iqtisadi şəәraitin dəәyişməәsi nəәticəәsindəә onun ödəәniş
statusunda məәnfi dəәyişiklikləәrin baş verməәsi; vəә ya
•
girovun dəәyəәrinin bazar şəәrtləәrinin pisləәşməәsi nəәticəәsindəә əәhəәmiyyəәtli dəәrəәcəәdəә aşağı düşməәsi.
Amortizasiya olunmuş dəәyəәrləә uçota alınan dəәyəәrsizləәşmiş maliyyəә aktivi iləә bağlı şəәrtləәrəә yenidəәn baxılarsa
vəә ya bu şəәrtləәr qarşı təәrəәfin maliyyəә vəәziyyəәtindəәki çəәtinlikləәrəә görəә dəәyişəәrsəә, dəәyəәrsizləәşməәnin uçotu
şəәrtləәrin dəәyişməәsindəәn əәvvəәlki effektiv faiz dəәrəәcəәsinəә əәsaslanır. Şəәrtləәrinəә yenidəәn baxılmış aktivin
tanınmasının dayandırılması zamanı risk vəә faydalar əәhəәmiyyəәtli dəәrəәcəәdəә dəәyişəәrsəә, yeni aktiv əәdaləәtli
dəәyəәrləә tanınır. Bu, adəәtəәn ilkin vəә yeni gözləәniləәn nağd pul axınlarının cari dəәyəәrləәri arasındakı fəәrq
əәhəәmiyyəәtli olduqda müşahidəә olunur.
Dəәyəәrsizləәşməә zəәrəәrləәri aktivin balans dəәyəәrini effektiv faiz dəәrəәcəәsi iləә diskont edilmiş gəәləәcəәk pul vəәsaitləәri
həәrəәkəәtinin cari dəәyəәrinəә (kreditləәr üzrəә baş verməәmiş gəәləәcəәk zəәrəәrləәr istisna olmaqla) bəәrabəәrləәşdirməәk
üçün ehtiyat hesablarında qeydəә alınır. Girov qoyulmuş maliyyəә aktivi üzrəә təәxmin ediləәn gəәləәcəәk pul
vəәsaitləәri həәrəәkəәtinin cari dəәyəәrinin hesablanması girovun əәldəә edilməәsi vəә satılması xəәrcləәri çıxılmaqla, girov
nəәticəәsindəә yarana biləәn (girovun olub-olmaması ehtimal edildikdəә) pul vəәsaitləәrinin həәrəәkəәtini əәks etdirir.
Dəәyəәrsizləәşməә üzrəә zəәrəәrin məәbləәği sonrakı dövrdəә baş vermiş hadisəәyəә görəә azalarsa vəә həәmin azalma
obyektiv olaraq zəәrəәrin qeydəә alınmasından sonra baş vermiş hadisəәyəә (məәsəәləәn, borcalanın kredit
reytinqinin artması kimi) aid ediləәrsəә, əәvvəәl qeydəә alınmış dəәyəәrsizləәşməә zəәrəәri il üzrəә məәnfəәəәt vəә zəәrəәr
hesabına yaradılmış ehtiyata düzəәliş etməәkləә qaytarılır.
Aktivləәr qaytarıla bilməәdikdəә onlar, aktivin vəә ya onun hissəәsinin bəәrpa olunması üçün bütün zəәruri
prosedurların tamamlanmasından vəә zəәrəәrin məәbləәğinin müəәyyəәn edilməәsindəәn sonra müvafiq zəәrəәr
ehtiyatından silinir. ƏӘvvəәlləәr silinmiş məәbləәğləәrin bəәrpa edilməәsi il üzrəә məәnfəәəәt vəә ya zəәrəәrdəә dəәyəәrsizləәşməә
üzrəә zəәrəәrin azaldılması kimi uçota alınır.
Borclar. Borclar ilkin olaraq əәməәliyyat xəәrcləәri çıxılmaqla əәdaləәtli dəәyəәrdəә, sonradan isəә effektiv faiz
metoduna əәsasəәn amortizasiya edilmiş dəәyəәrdəә tanınır.
Məәnfəәəәt vergisi. Hazırkı konsolidasiya edilmiş maliyyəә hesabatlarında məәnfəәəәt vergisi qüvvəәdəә olan vəә ya
hesabat dövrünün sonuna qüvvəәyəә minmiş qanunvericiliyin təәləәbləәrinəә uyğun olaraq əәks etdirilir. Məәnfəәəәt
vergisi xəәrci cari vəә təәxirəә salınmış məәnfəәəәt vergisindəәn ibarəәt olub, il üzrəә məәnfəәəәt vəә ya zəәrəәrdəә tanınır.
Lakin, həәmin vəә ya başqa dövrdəә sair məәcmu gəәlirdəә vəә ya birbaşa kapitalda tanınan əәməәliyyatlara aid olan
vergiləәr sair məәcmu gəәlirdəә vəә ya birbaşa kapitalda tanınır.
Cari vergiləәr cari vəә əәvvəәlki dövrləәr üzrəә vergiyəә cəәlb ediləәn məәnfəәəәt vəә ya zəәrəәr iləә əәlaqəәdar vergi
orqanlarına ödəәniləәcəәk vəә ya vergi orqanları təәrəәfindəәn geri qaytarılacaq məәbləәği təәşkil edir. Vergiyəә cəәlb
ediləәn məәnfəәəәt vəә ya zəәrəәr maliyyəә hesabatlarının müvafiq vergi bəәyannaməәləәrinin təәqdim olunmasından
əәvvəәl təәsdiqləәndiyi halda təәxmini göstəәriciləәrəә əәsasəәn hesablanır. Məәnfəәəәt vergisindəәn başqa vergiləәr
əәməәliyyat xəәrcləәri kimi qeydəә alınır.
Təәxirəә salınmış məәnfəәəәt vergisi öhdəәlik metodundan istifadəә etməәkləә, aktiv vəә öhdəәlikləәrin vergi bazası vəә
maliyyəә hesabatlarının hazırlanması məәqsəәdləәri üçün onların balans dəәyəәri arasında yaranan keçmiş illəәrin
vergi zəәrəәri vəә bütün müvəәqqəәti fəәrqləәr üçün hesablanır. İlkin uçot zamanı istisna hal olaraq, əәgəәr əәməәliyyat
maliyyəә məәnfəәəәti vəә vergiyəә cəәlb ediləәn məәnfəәəәtəә təәsir göstəәrmirsəә, aktiv vəә öhdəәliyin ilkin qeydəә alınması
nəәticəәsindəә yaranan müvəәqqəәti fəәrqləәr üzrəә təәxirəә salınmış vergi hesablanmır (müəәssisəәləәrin birləәşməәsi
halları istisna olmaqla). Təәxirəә salınmış vergi qalıqları qüvvəәdəә olan vəә ya hesabat dövrünün sonunda
qüvvəәyəә minmiş vergi dəәrəәcəәləәrinəә əәsasəәn müvəәqqəәti fəәrqləәrin qaytarılacağı vəә ya keçmiş illəәrdəәn yığılmış
vergi zəәrəәrləәrinin istifadəә ediləәcəәyi dövrdəә təәtbiq edilməәli vergi dəәrəәcəәləәrindəәn istifadəә etməәkləә hesablanır.
Gəәlirdəәn çıxılan müvəәqqəәti fəәrqləәr üzrəә təәxirəә salınmış vergi aktivləәri vəә keçmiş illəәrin vergi zəәrəәrləәri
müvəәqqəәti fəәrqləәrin geri qaytarılması, kifayəәt qəәdəәr vergi tutulan gəәləәcəәk gəәlirləәrin yaranması vəә bu gəәlirləәr
üzrəә çıxılmaların istifadəә edilməәsi ehtimalını nəәzəәrəә alaraq tanınır.
Təәxirəә salınmış vergi aktiv vəә öhdəәlikləәri cari vergi aktivləәri vəә vergi öhdəәlikləәrinin əәvəәzləәşdirilməәsi üçün
qanunvericilikdəә nəәzəәrdəә tutulan hüquq mövcud olduqda, eləәcəә dəә təәxirəә salınmış vergi aktiv vəә öhdəәlikləәri
vergiyəә cəәlb ediləәn eyni vəә ayrı-ayrı şəәxsləәr təәrəәfindəәn eyni vergi orqanına ödəәnilmiş vergiyəә aid olduqda vəә
bu zaman hesablaşmaları əәvəәzləәşdirməә yolu iləә aparmaq niyyəәti mövcud olduğu halda əәvəәzləәşdiirləә biləәr.
Təәxirəә salınmış vergi aktiv vəә öhdəәlikləәri yalnız Fondun ayrı-ayrı müəәssisəәləәri arasında əәvəәzləәşdirilir.
Fond törəәməә müəәssisəәləәrin dividendləәri vəә ya onların satışından əәldəә ediləәn gəәlirləәrəә təәtbiq ediləәn vergiləәr
üzrəә müvəәqqəәti fəәrqləәrin qaytarılmasına nəәzarəәt edir. Rəәhbəәrliyin yaxın gəәləәcəәkdəә müvəәqqəәti fəәrqləәrin