Azerb dili 6-01 Layout 1

İNAM
Bir dəfə Şüa Günəşə dedi:
– Mən 
səhər
Yerə enirəm və
canlıları isidirəm. İndi də bir in san
qəlbini isitmək istəyərdim. Baxmaq
istəyirəm, görüm həmin insanda
nə dəyişiklik baş verəcək.
– Yaxşı, sən deyən olsun, bir
damcı günəş odunu insan qəlbinə
verə bilərsən, – deyə Günəş icazə
verdi. – Amma gərək insanların ən
yaxşısını seçəsən.
Səhər
açıldı. Şüa Yerə endi və
fikirləşdi: “Bəs ən yaxşı insanın
kim olduğunu haradan bilim?”
Bu zaman o, kədərli bir səs
eşitdi:
– Məndə heç nə alınmır. Rəs -
sam olmaq istəyirdim, rəngsaz ol -
dum. 
– Axı sən gəncsən, istedadın və bacarıqlı əllərin var! – deyə Şüa
parladı və insanın qəlbinə girdi.
Günəşin odu insanın qəlbini alovlandırdı, onu gözlərini açmağa,
qəddini düzəltməyə vadar etdi. O təmir etdiyi evi elə rənglədi ki, ev sahibi
dedi: 
– Mən elə bilirdim, sən rəngsazsan, sən isə əsl rəssam imişsən.
Mənim evimi incəsənət əsərinə çevirdin. Heç bilmirəm, sənə necə
təşəkkür edim.
Sonra gənc boyalarını götürdü və gözəl bir gül dəstəsi çəkdi. Bu rəsm
əsərini tanış bir qıza hədiyyə etdi. “Bu ki lap möcüzədir!” – deyə qız
heyranlıqla dilləndi.
Gəncin xoşbəxt olduğunu görən Şüa Günəşin yanına qayıtdı və dedi:
– Mən bir insan qəlbini isitdim. Amma deyə bilmərəm ki, bu, insan la -
rın ən yaxşısı idi. Mən sənin odunu qarşıma çıxan ilk insana bəxş etdim.
– Sən insana inandın və sənin inamın onun daha yaxşı insan ol ma -
ğı na kömək etdi, – deyə Günəş gülümsəyərək cavab verdi.
İşləyəni: Gülarə Xudiyeva
149
HİKMƏT XƏZİNƏSİ
 Çap üçün deyil

---

V BÖLMƏ 
150
ÜMİD
Otaqda səssizlik olduğu üçün
şam  ların pıçıltısı aydınca eşidilirdi.
Qa  pı nın arxasında dayanan uşaq
diq   qətlə onların söhbətinə qulaq
asır dı. 
Birinci şam: 
– Mən sülhəm, ancaq heç kim
mə nim yanmağıma kömək etmək
is tə mir. Nə qədər yanmaq istəsəm
də, bilirəm ki, sönəcəyəm, – dedi və
sön dü.
İkinci şam: 
– Mən səmimiyyətəm, ancaq heç
kim bir-birinə qarşı səmimi olmur.
Mənim də yanmağımın artıq mənası
qalmadı, – deyərək söndü. 
Üçüncü şam:
– Mən sevgiyəm, ancaq son vaxtlar insanlar məni özlərindən uzaq -
laşdırırlar. Onlar artıq öz yaxınlarını da sevmirlər, – deyərək bir göz
qırpımında söndü. 
Pıçıltıların kəsildiyini eşidən uşaq içəri girdi. Sönmüş şamlara ba xa -
raq hönkür-hönkür ağlamağa başladı. Dördüncü şam uşağa təskinlik
verərək dedi:
– Qorxma, nə qədər ki mən yanıram, həyat işıqlı olacaq. 
– Bəs sən kimsən? – deyə uşaq gözünün yaşını silib soruşdu.
– Mən ümidəm.
Uşağın gözləri parladı. O, ümid şamını götürüb o biri şamları yan dırdı.
İşləyəni: Aynur Rüstəmova
Söz ehtiyatı
1. “Etibar etm k”, “etimad göst rm k”, “etimadını doğrultmaq” ifa -
d  l rinin m nalarını izah edin. Bu ifad l ri birinci m tnl   laq  -
l n dirin.
2. “İnam” v  “ümid” sözl rinin m naları arasındakı f rqli v  oxşar ça -
 larları mü yy n edin.
 Çap üçün deyil

---

HİKMƏT XƏZİNƏSİ
151
Düşün və cavab ver
3. İkinci m tnd  ümid şamının dedikl rini v  m tnin son cüml sini öz
sözl rinizl  izah edin.
4. Oxuduğunuz iki m tn arasındakı ideya v  m zmun yaxınlığını izah
edin.
Dil qaydaları
5. Birinci m tnd  göy r ngl  verilmiş sözl r  sual verin. N  üçün eyni
söz müxt lif suallara cavab verir? 
6. Altından x tt ç kilmiş sözl r  sual verin. Z rf, yoxsa isim oldu ğu nu
mü yy nl şdirin. 
1. S h r m kt b  getm liy m.
2. K ndimizin s h ri srar ngiz olur. 
3. Hadis  gec baş verdiyind n hamı bundan x b rsiz idi.
4. Aylı-ulduzlu bir gec idi.
5. Axşamın xeyrind ns , s h rin ş ri yaxşıdır.
6. Axşam hamı süfr  başına yığışdı.
7. Eyni sözl rd n hansının z rf, hansının sif t olduğunu mü y y n -
l şdirin.
1. Yaxşı  s rl ri oxuya-oxuya yaxşı danışmağı öyr nirik. 
2. Ordumuzda möhk m intizam yaratmalı, s rh dl rimizin ke şi yin -
d  möhk m dayanmalıyıq.
3. Düz adamsansa, düz davran. 
4. Pis adam başqaları haqqında pis danışar. 
5. H miş  doğru danış, yalan danışsan, doğru sözün  d  inanmazlar.
Dilimizd  el  sözl r var ki, cüml d ki yerind n asılı olaraq, h m
z rf, h m d  dig r nitq hiss si (isim, sif t v  ya say) ola bilir. 
Axşam (n ?  – isim) düşür, hamı ev  t l sir.
Axşam (n  vaxt? – z rf) maraqlı kitab oxudum.
Göz l (nec ? – sif t) m nz r  uşaqlıq ill rini onun yadına saldı. 
Ayaz göz l (nec ? – z rf) bilirdi ki, bu iş alınma yacaq. 
Az (n  q d r? – say) adam tapılar ki, bunu bilm sin.
Az (n  q d r? – z rf) danış, amma m nalı danış.
Yadda saxla!    
Z RF V  DİG R NİTQ HİSS L Rİ
 Çap üçün deyil

---

*
8. Atalar sözl rind  sif t kimi verilmiş sözl ri z rf kimi işl tm kl
cüm l l r  qurun.
1. T k ağacdan bağ olmaz.
2. Doğru söz acı olar, n tic si şirin. 
3.  yri bacadan tüstü düz çıxar.
9. Verilmiş sözl ri  vv l sif t, sonra z rf m qamında işl din. 
açıq, aydın, göz l, t miz, c ld
10. Nümun l rd  
-da
2
v  
-dan
2 
ş kilçil ri il  düz lmiş sözl r  sual
ver r k hansı nitq hiss sin  aid olduğunu mü yy nl şdirin.
ziziy m, günd  m n.
Kölg d  s n, günd  m n. 
İld  qurban bir olar,
S n  qurban günd  m n. (Bayatı)
G lirdim k ndd n,
S s g ldi b rkd n. 
Ağzı sümükd n,
Saqqalı  td n. (Tapmaca)
M n yayı çox sevir m
Göy üzü t miz olur.
Yayda çox sevdikl rim
ay olur, d niz olur. (Zeynal Cabbarzad )
11. 
Altından x tt ç kilmiş sözl rin hansının z rf, hansının say
olduğunu mü yy nl şdirin. Fikrinizi  saslandırın.
1.  alış, çox danışma, az danış, az din,
Qoy az sözl rinl  dünya b z nsin. (Nizami G nc vi)
2.  ox qarışqa bir şiri öldür r.
3. Yolun k narındakı çinar ağacının kölg sind  xeyli gözl di.
4. İç rid  xeyli adam var idi.
12. 
Nöqt l rin yerin  
-la
2
, -cıl
4
, -yana, -lı
4
ş kilçil rini qoymaqla
sif t v  z rf düz ldin.
1. Dostum çox zarafat... oğlandır.
2. Dostum çox vaxt sözünü zarafat... deyir.
3. Dün n maraq... film  baxdım.
4. Dün nki film  maraq... baxdım.
152
V BÖLMƏ 
 Çap üçün deyil

---