Azərbaycan dünya əDƏbiyyatinda beynəlxalq Simpoziumun materialları

AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 

28 

 

Calhanacag el öyüne-öyüne,  

Sen çatınca gözlediyim o güne 

Menim ömrüm yetecek mi,  bilmem ki, 

dizeleri  ile  vatanın  kurtulduğunda 

düğün  derneğin  olacağını,  bağımsızlığın  gerçekleşeceğinden  ve  gençlerin  bunu 

göreceğinden  emin  olduğunu  ancak  yine  de  kavuşmanın  veya  özgürlüğün  kendi 

sağlığında  olup  olmayacağından  şüphesi  bulunduğunu  şiirin  sorundaki  menim 

ömrüm yetecek mi, bilmem ki, 

üzüntülü ve özlem dolu dizesinden anlaşılmaktadır.  

Almas  Yıldırımın  vatan  hasretini  en  belirgin  şekilde  motiflerle  yoğunlaş-

tırdığı Gözel Yurd (Güzel Yurt) adlı şiiri çok etkileyicidir.  

Gafgaz, 

o yaşlı yurd,  

Gafgaz, onu men görmeden ölsem, ona dair 

Gebrimde yazılsın iki mısra şu kitabe: 

“Aşigdi güzel yurduna gurbetde de şair,  

Hayyam nece aşıgdise gül renli şeraba. ” 

Yukarıdaki  mısralarda  şairin  vatanına  ölme  ihtimali  ile  kavuşma  hususun-

daki  şüphelerini  vurguladıktan  sonra,  son  iki  mısradaki“Aşigdi  güzel  yurduna 

gurbetde de şair, Hayyam nece aşıgdise gül renkli şeraba. ” şeklinde mezar taşına 

yazdırma isteğini belirtir. Şair, burada Hayyam’ın içkiye olan bağımlılığını kendi 

vatan hasreti ile denk tutarak vermesi, 

vatan  sevgisi  ve  özleminin  onda  aşırı  bir 

bağımlılık, zapt edilemez bir istek ve özlem olduğunu tekrar eder. Yazarın bağım-

lılık motifini vatan için kullanması onun içinde bulunduğu ruh halini ve sanatsal 

ince

liğini de göstermektedir.  

Yaban Sergisi 

şiirinde şair, aynı duygularını aktarmak için kumru kuşu ile 

vatan özlemi çeken kendisini karşılaştırmaktadır. Şiirde, Kumru kuşu yazar tarafın-

dan belki de yurdunun istilasından etkilenmeyen, günlük hayatına devam edenler 

için seçilmiş bir hayvan türü olabilir. Artık üzüntü ve beklemekten saçlarının ağar-

dığını, ancak hala davasında dağlar kadar dik, güçlü olduğunu pes etmediğini de 

vurgular ve ayrılığı da uğursuz, kötü, dayanılmaz anlamına gelen mel’un kelimesi 

ile eşleştirir.  

Yıldırımın  vatan  hasreti  motifini  çok  belirgin  şekilde  ön  plana  çıkardığı 

şiirlerinden  birisi  de  Gurbet  Mektupları  adlı  şiiridir.  Şair,  buradaki dizelerinde 

gurbette  yaşamanın  zorluğunu  ve  dostsuz  güzelliklerin  gurbette  yaşayan  için  bir 

an

lam ifade etmediğini içli şekilde anlatmaktadır. Bu ifadeleri ile şair, hem gurbeti 

hem de özlemini çektiği memleketinin doğasını karşılaştırmaktadır.  

Gurbet dedikleri ıssız bir ada,    

Burda ne ana sesi,  

Dört terefi ucsuz-

bucaksız deniz,   

Ne de senin sesin var.  

Sahillerinde yalnız  

 

 

Eşg ne, sevgi ne,  

Gayalara çarpan suların sesi,    

Bilmez bu dağlar 

Bir de garip martilerin şergisi.    

Bir garibin üzüne 

Bahıp gülmez bu dağlar.  

Yıldırım’ın  diğer  şiirlerinde  doğayı  tasvir  ederken,  dağlar,  sular,  denizler, 

ovalar vs. 

için daha önce kullandığı ve kendisi ile özleşen sıcaklık çağrıştıran dize-

ler  bu  şiirinde  görülmez.  Bu  iki  farklı  doğa  yansıtma  biçimi  şairin  ruh  hali  ile 

ilişkilidir.  Dağ,  taş,  ova,  nehir,  deniz  gibi  doğa  unsurları  ancak  mutlu,  özgür, 

sağlıklı ve dostlarla birlikte olunduğu an mükemmeldir aksi takdirde yalnızca bir 

görüntüden ibaret olduğu mesajı verilmektedir. Ayrıca, bu tasvir şekli bize yazarın 

---

AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 

29 

 

kendi  memleketinin  doğasını  hiçbir  yerde  bulunmadığını  ve  hissedemediğinden 

dolayı özlem içinde olduğunun mesajı verilmektedir.  

Menim İncim, şiirinde de şair vatan hasretini çok içli ve anlamlı bir biçimde 

yansıtmaktadır. Şair burada vatanı inci, vatan hasretini ise incisini kaybeden kişinin 

haykırışı olarak ön plana çıkarmaktadır.  

Ne İran’dan ne Hind’den 

Ne Efgan’dan, ne Çin’den 

Men bir inci bulmuşdum,  

Gafgazların içinden.  

O günden ki, 

o menim öz incimi çaldılar.  

Sanasan ki, 

eşgimi, sevincimi çaldılar.  

Tale guşum başımdan enib düşdü düzağa,  

Duymadım, uçub getdi o menden çoh uzağa.  

Diğer şiirlerindeki vatan, vatandan ayrılık, hasret gibi duygularını burada da 

şair vatanını diğer ülkelerle kıyasladıktan sonra, vatanının işgal edildiğini böylece 

hem varlık olarak ondan uzaklaştığını hem de rejim tercihi yüzünden ayrı düştük-

lerini üzüntü ve özlem

le anlatmaktadır.  

Şairin, vatan ve vatan özlemi motifini mısralarına döktüğü şiirlerinden bir-

çok örnekler verilebilir. 

Genel olarak bütün şiirlerindeki özlem vurgusu, hasreti de-

ğişik tarzda ve karşılaştırmalarla ifade edilse bile aynı acıklı, yılmayan insanın ba-

zen yalvarışı bazen bıkkınlığı, umudu, umutsuzluğu bazen de gürleyişi anlatılır. Bu 

şiirlerin bazılarında, ön plana çıkan hasret motif vurgusu içeren mısraları aşağıdaki 

biçimde görülebilir:  

Men sene yad deyil, 

düz bir oğuldum,  

Öz ganından gül yahanda doğuldum,  

Günahım can dedim sana, govuldum,  

Acımadın bu gurbana, eveda! (Elveda Baki) 

   

 

Yoh men ölmek istemem görmeden  

   

 

 

Doğma yurdu,  

   

Men orda ağlamışan, men orda güleceyem 

   

Söyle, 

gov sevinmesin Şimal’ın 

   

 

 

vahşi gurdu,  

   

Men tufanla d

oğmuşam, tufanla öleceyem! (…. . ?) Nebiyev : 169) 

Yurdunda nedendir ocaglar tutmaz,  

O viran bağlarda bülbüller ötmez ? 

Pozulmuş her yanı, laleler bitmez,  

 

Mel’lül, 

mehzün çağlar anar, ağlaram! (Ağlaram) 

…Guzgunlarla eşlendi izlerin,  

Çıhsan üze çihacagdı gözlerin,  

Üreyimi parçalayır sözlerin,  

“Azerbaycan, menim yag anam oy,  

Neçe ildir hasretinle yanam oy!” (Oy) 

 

Bes necin garibem bu doğma elde,  

Mahbesmi dört yanım, men ki, boğuldum….  

---