AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları
32
me yöntemini seçmiştir. İmgeler, ağırlıklı olarak milli mücadele, vatan, vatan has-
reti, vatan sevgisi, Türklük, özgürlük, anne, sevgili, gurbet,
gurbet acısı çeken kişi-
ler biçiminde sınıflandırılabilir.
Yıldırım’ın şiirlerindeki mısralar, imge özelliği bakımından, imgelerin iç içe
geçiş ve birbirlerini tamamlamaları, böylece anlam boyutunun tek veya dar anlam
biçimliliğinden çok ya da geniş anlamlılık biçimliliğine geçmesi, üslupsal ölçütler
çerçe
vesinde sanatkârane bir uygulamadır.
Şairin kullandığı dil ve motifler genellikle kökenlerini halk kültürünün un-
sur
ları olan, ağıt, türkü, masal, efsane ve yer, gök, dağ, taş, şehir vb. adlarından
alır. Şiirlerdeki halka dayalı özelliklerin yansıma biçimi, yerel olandan genel olana
ge
çiş, anlam yüklü mısralar aracılığı ile sağlama ve şiirin insanlar üzerindeki etki
alanın genişlemesine ve Almas’ın kendi sanatsal özgünlüğünü oluşturduğunun bir
göstergesidir.
Şairin, ilk gençlik yıllarında ve geçirdiği sürgün bölgelerinde yazmış olduğu
şiirler, daha ziyade doğa olayları, bunların unsurlarını tasvir etme, özgürlük, vata-
nın kutsallığı ve sembolleştirme biçiminde olmuştur. Türkiye’ye kaçtıktan sonra,
Türkiye onun için adeta bir kurtarıcı ve özgürlük sembolü olmuş ve bu duygu şiir-
le
rine yansımıştır. Ancak yıllar geçtikçe özgürlüğü ve ülkesinin bağımsızlığı yö-
nün
de istediği olumlu gelişmeler gerçekleşmeyince giderek isyan derecesine varan
ölçüde haykırış, efkârlanma ve ruh hallerin dışa vurumu olan “oy, vah, ah, ey” gibi
ünlemleri kullanması, umutsuzluk, vatan hasreti gibi motifleri seçmesi sebebiyle,
şiirleri genel anlamda tematik özellik bakımından, “bir devrin, duruşun ve kendi-
sinin ruh halini yansıtma özelliği” taşır.
Azeri,
Türklerinin ve Almas’ın yaşadığı ağır hayat şartları, vatan hasreti,
özgürlük, umutsuz hayat,
özlem motifleri şiirsel kurallar çerçevesinde Almas’ın
şiirinde adeta odak noktasını oluşturan bir üsluptadır. Ancak, zaman geçtikçe ağır
hayat şartlarının devamı, umudun gittikçe azalması, ruhsal çalkantılar, ülkesinin ve
kendisinin hürriyete kavuşamaması, arkadaşlarının vefasızlığı ve ülkesinde önemli
bir kesimin yeni rejime yeterince direnç göstermemesi, çoc
uklarından bazılarının
ölmesi,
Türkiye ve Türk dünyasından beklenenlerin gerçekleşememesi vb. çeşitli
olumsuzluklar,
bu “zor hayat”ın esas temaları olarak onun şiirinde olguları kavrayı-
cı bir yaklaşımla önemli bir yere sahiptir.
Şiirlerindeki geçişlerde ve değinmelerde, şair taraf tutuma üslubunu yani
savunduğu fikirlerinden ve dik duruşundan vazgeçmez aksine daha da keskin
çizgilerle sabitliğini korur. Dik ve Hoyrat duruşu sebebiyle şiirleri yalnızca kendine
has epik özellik taşımaz aynı zamanda yeni biçimde oluşmuştur. Epik ve lirik ifade
üslubunu diyalektik olarak sade fakat derin anlamları olan dizelerle ifade eder. Di-
zeler ve şiirlerin içeriğinin yukarıda zikredilen temalar ve motiflerin haricinde daha
değişik üslupta olanları var olduğundan, genelleme yapmanın yerinde olmayacağı
söylenilebilir.
Mısraların tekrarı, genel olarak dörtlüğün veya diğer ölçülü kıtaların
son mısralarında kendini gösterir. Şair ile halkının sıkıntı ve dertlerinden ilhamını
almış olan bu mısraları veya dörtlükleri oluşturan anlam, sembol ve imge yüklü
kelimeler,
kaynağını oluşturan kişilerin yaralarını sarmak için tekrar onların da tes-
kinini amaçlar.
Kelimeleri çok anlamlı ve insanların çözebileceği imgeler yumağı
haline koyarken,
şair, aynı şiir içinde her biri farklı çağrışımları oluşturan yeni bir
anlayışı da yansıtmıştır.
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları
33
Şairin genel olarak imgelerinin açıklık özelliği ile düşünceye sevk eden
şiirinin bir ayağı derin acılarda, bir ayağı da umutları ile yaşadığı gurbet eldedir.
Bir tarafta ‘istilacı işgal kuvveti Rusya” diğer tarafta “vişne bahçeleri, nar ağaçları,
engin baharı gelen dağlar, neft kokan Azerbaycan, nazlı Kafkas, güzel memleket”
imgelerinde ki bu incelikli denge,
‘sitem’ ile ‘umut’ arasında gidip gelen duygula-
rını, acı çekmek ve ümitsizliğe düşmek ile karşı karşıya getiren bir dengedir. Bu gi-
dip gelmenin canlı tutulması, anlatımı daha da zenginleştirmek için Almas’ın özel-
lik
le göçmen olarak yaşadığı Türkiye’deyken şiir dilinde kullandığı tekniklerin en
önemlilerinden olan
zıtlık ve karşılaştırmaları imge, sembol ve
mecaz ile ifade et-
mesi ile bağlantılıdır.
KAYNAKÇA :
AKSAN,
Doğan:Şiir Dili Türk Şiir Dili, Be-Ta Basım-Yayım A. Ş. İstanbul 1993
ARAS,
Enver: Şair Elmas Yıldırım’ın Çileli Hayatı. Kardeş KalemlerDergisi, Nisan 2007,
S. . 49-56
CABBARLI, Nikpur. TEYMUR, Maarif : (
Yayına Haz.) Almas İldırım), Seçilmiş Eserleri.
Önder Neşriyat Bakü, 2004
ÇETİN Nurullah: Şiir çözümleme Yöntemi, Öncü Kitap, 4. Baskı Ankara 2006.
HASANOĞLU, Aygün: Almas Yıldırım Poeziyasında Qafqaz Motivleri: “ 2. Dünya Genç
Türk Yazarlar Birliyi, Türkün Sesi (Maqaleler Toplusu) Vektor, Bakü 2008 S:3-14
NEBİYEV, Bekir : Didergin Şair (Almas Yıldırım’ın Yaratıcılık Yolu), (Türkiye
Türkçesine Aktaran: Aljira Topalova).
Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Ankara 1999
RASULZADA, M.
Ə. : Cağdaş Azərbaycan Tarixi, Gənclik, , Bakü, 1991
TARANCI Cahit Sıtkı: Otuz Beş Yaş, Bütün Şiirleri, Can Yayınları 37. Basım, İstanbul
2009
ŞİMŞİR, Nahide: Almas Yıldırım
'ın Şiir Dünyası Üzerine Bir İnceleme.
www. turan. org.
tr/dosya/fihrist/dergi/arastirma. doc
TOMAŞEVSKİ Boris, Tema Örgüsü: Yazın Kuramı, (Derleyen Tzvetan Todorov),
(Çeviren: Mehmet Rifat, Sema Rifat),
Yapı Kredi Yayınları, I. Baskı, İstanbul 1995
YILDIRIM, A.
Ə. :Qara dastan, Bakı, Azərnəşr, 1994.
YURTSEVER, A. Vahap : Elma
s Yıldırım’ın Edebî Şahsiyeti ve Şiir San’atı, Elmas
Yıldırım’ın Seçilmiş Şiirleri, AKD. Yay. Ankara
ZEYREK, Yunus : Bu Yolda,
Şiirler, Millî Eğitim Bakanlığı Türk Edebiyatı Dizisi.
Ankara, 1998
http:
http://www. aserbaidschanische-kultur. de/aktuelles. html
http://www. uzaysel.com/showthread
, ww.toplumvesiyaset.com/uploads/dokuman/
http://www. siirbahcesi. net/azeri-siirleri. html, http://www. dgtyb. org/pdf/turkunsesi8. pdf