Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti

 

 

 Asinxron mühərriklərin quruluşu və iş prinsipi 

 

 

Asinxron  mühərriki əsas iki hissədən ibarətdir. 

 

1.Tərpənməz hissə stator 

2.Fırlanan hissə rotor 

 

Stator  gövdədən,  silindrik  perromaqnit  nüvədən  və  üç  fazalı  dobaqdan 

ibarətdir.Kiçik  güclü  mühərriklərdə  gövdə  düraliminiumdan  orta  və  böyük  güclü  

maşınlarda isə boz çuqundan hazırlanır. Nüvə silindrik formada olub polad iteiləri  

azaltmaq məqsədi ilə qalınlığı 0,5 mm olan 2411 markalı elektrotexniki vərəqlərdən 

yığılır.  Nüvənin  daxili  səthindəki  uzununa  yuvalarda  üç  fazalı  stator  dolağının 

naqilləri yerləşdrilir. 

Rotorda  silindrik  formada  olub  polad  vərəqlərdən  yığılır.Onun  xarici 

səhhindəki uzunca yuvalarda rotor dolağının naqilləri yerləşdrilir. Rotor 

dolağının konstruksiyasına görə iki çür olur. 

 

1.Qısa qapanmış 

2.Faza rotorlu (faza dalağı sleminumdan) 

 

Tökmə  üsulu  ilə  təziq  altında  hazırlanır.  Bu  zaman  rotor  çubuqlarını  hər  iki 

tərəfdən  qısa-qapayan    halqalar  və soyuducu  öərlər  alınır  . Belə  dalğa  dələ-dəfəsi 

deyilir.  Böyük  güclü  (100-200  kv  –dan  yuxarı)  asinxron  maşınlarının    rotoru 

həmçinin  fəza  rotorlu  olur.  Fəza  rotorlu  dolaqlar  ulduz  sxemi  ilə  birləşdirilir  və 

izalə  edilir.Başlanğıcları  isə  zal  üzərində  yerləşdirilmiş  və  ondan  izalə  olunmuş 

kontakt  halqalarına  birləşdirilir.Kontakt  halqaları  və  fırçalar  vasitəsilə  rotor 

dövrəsinə isə salıcı və ya təmizləyici rheostat qoşulur.Üc fazaliasinxron mühərrikin 

ümumi sxemi şəkildə göstərilib. 

 

---

 

4 

 

 

 

 

Qısa qapalı və faza rotorlu üçfazalı asinxron mühərriklərin prinsipialqoşma sxemi. 

 

Stator dolağına 3-fazalı dəyişən cərəyan verilir.Həmin cərəyanlar stator içərisində 

qiymətcə  dəyişən  fırlanan  maqnit  sahəsi  yaradır.  Stator  maqnit  sahəsinin  qüvvə 

xəttləri stator nüvəsindən, stator və rotor nüvələri aralığındakı hara aralığından və 

rotor  məftillərini  keçdiyi  üçün  onlarda    e.h.q  yaradacaq.  Rotor  dolağı  qısa-

qapanmış  olduğundan  həmin  dalaqda  cərəyan  axacaq.  Rotor  cərəyanı  ilə  fırlanan 

maqnit sahəsinin qarşılıqlı  təsirindən rotor maqnit seli istiqamətində fırlanacaqdır. 

Rotorun  fırlanma  surəti  statorun  maqnit  sahəsinin  fırlanma  surətindən  həmişə 

geriyə  qalacaqdır.Bu  mühərrikin  əsasını  təşkil  edir  və  onun  adını  müəyyən  edir. 

Asinxron sözu bir vaxtlı olmayan, eyni surətli  olmayan mənasını daşıyır. Fırlanan 

maqnit  sahəsinin  surəti  aşağıdakı  (statorun)  disturla  tapılır.Onun  qiyaməti  şəbəkə 

gərginliyinin tezliyindən və stator dolağının cüt-qütblər sayından asılıdır. 

---

 

5 

 

 

𝑛 =

60𝑓

1

𝑝

1

 

şəbəkən tezliyi           f

1

=50hs 

2p = 2    p = 1            n

1

 = 3000 dövr/dəq 

                                   n

2 

= 2920 dövr/dəq 

 

4 – qütblü maşının dövrlər sayı 

 2p = 4     p = 2            n

1

 = 1500 dövr/dəq 

                                     n

2 

= 1400 dövr/dəq 

6 – qütblü maşının dövrlər sayı 

 2p = 6     p = 3            n

1

 = 1000 dövr/dəq 

                                     n

2 

= 980 dövr/dəq 

 

8 – qütblü maşının dövrlər sayı 

 2p = 8     p = 4            n

1

 = 750 dövr/dəq 

                                     n

2 

= 730 dövr/dəq 

 

Roturun surətinə asinxron surət deyilir. 

Fırlanan maqnit sahəsinin rotora nəzərən surəti 

 

∆𝑛 =   𝑛

1 

−   𝑛

2

 

 

Rotorun sürüşməsini aşağıdakı disturla tapırıq 

𝑠 =  

𝑛

1

− 𝑛

2

𝑛

1

 100

% 

Rotatorun sürüşməsi mühərrikin balondakı  yukden asli olacaq.Yük artdıqca 

surüşmede  artacaq  normal  tipli  asinkron  müherriklerde  rotorun  sürüşmesi  2

·

8% 

nisbi qiymetce ise 2/100;8/100 olacaqdır.