Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Akad. Z. M. Bünyadov adına ġərqĢünaslıq Ġnstitutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məsələmə ibn Əbdülməlikin kafirlərlə cihada yola düĢməsi və onlarla döyüĢləri haqqında hekayət
34 [Müəllif] deyir: Əl-HərəĢi xəlifə HiĢamın hüzuruna gələndə HiĢam ona yaxınlaĢıb çiyninə fəxri libas saldı və onu mükafatlandırdı. Sonra xəlifə ona və qohum-əqrabasına iqta torpaqlarından pay verdi. 72 Bu, elə bir gün idi ki, onun bənzəri heç keçmiĢlərdə də olmamıĢdı. Məsələmə ibn Əbdülməlikin kafirlərlə cihada yola düĢməsi və onlarla döyüĢləri haqqında hekayət [Müəllif] deyir: Məsləmə müsəlmanlarla birlikdə yürüĢə çıxaraq, nəhayət, ġirvan torpağında yerləĢən Hayzan qalasına 73 çatdı (səh.61). О buranın əhalisini tabe olmağa çağırdı, lakin onlar bundan imtina etdilər. О bir neçə gün onlarla döyüĢdü, lakin onlara qarĢı heç bir tədbir görə bilməyib döyüĢü dayandırdı, mühasirəni isə davam etdirdi. Çox çəkmədən qaladakılar ərzaq qıtlığı ilə üzləĢdilər, dəhĢətli aclıq baĢlandı. Onlar Məsləmənin yanına adam göndərib heç kəsi öldürməyəcəyi Ģərti ilə ondan aman istədilər. Məsləmə and içdi ki, onların nə bir kiĢisini, nə bir itini öldürməyəcək. Onlar buna razı olsalar da, öz həyatları üçün tam əmin deyildilər. Yalnız bundan sonra onlar qaladan çıxdılar. Onlar min nəfər idi. Məsləmə onlardan 999 nəfərini öldürüb, yalnız bir nəfərini sağ saxladı. О əmr etdi ki, qalada olan bütün itləri də öldürüb, birini sağ saxlasınlar. Sonra о əmr etdi ki, bu qalanı dağıtsınlar. Qalanı dağıdıb, yerlə-yeksan etdilər. Sonra Məsləmə əmr etdi ki, onların arvad-uĢaqlarını Hayzan ərazisinin müxtəlif yerlərinə köçürtsünlər. Məsləmə buradan Bab əl-Əbvab (Dərbənd) Ģəhərinə yollandı. ġəhər əhalisi onu salamlamağa, Ģəhərin sahibi isə öz atlı və piyadaları ilə piĢvazına çıxmayana qədər o, Ģəhərə daxil olmadı. [Müəllif] deyir: Dağların bütün hökmdarları onun hüzuruna gəlib, xərac vergisini təqdim etdilər. Onlar Məsləmə ilə birgə yola düĢüb, Dərbənd Ģəhərinə çatdılar. Bu vaxt Ģəhərin qalasında min nəfər xəzər tarxanı var idi. Onları burada xəzərlərin padĢahı yerləĢdirmiĢdi. Məsləmə onların Dərbənd Ģəhərindən getməsinə mane olmadı. Özü isə о aralarda olan baĢqa iki qalaya getdi, lakin orada heç kəsə rast gəlmədi. Sonra o, Bələncərə getdi və orada da heç kəsi tapmadı. Xəzərlərin padĢahı xaqan xəbər tutdu ki, Məsləmə ibn Əbdülməlik onun (səh. 62) ölkəsinə soxulub. O, xəzər torpağının hər yerindən qoĢun toplayaraq, çox keçmədən nəhəng bir ordu ilə hərəkətə keçdi. [Müəllif] deyir: Məsləmə öz ordusu ilə Vəbəndərə, sonra da Səməndərə çatdı, lakin oralarda da heç kəsə rast gəlmədi. Buna görə o, xəzərlərin padĢahı xaqanı axtarmağa baĢladı. [Müəllif] deyir: Elə bu vaxt kafirlərin nəhəng ordusu Məsləməyə hücum etdi. Onların sayı о qədər çox idi ki, nə Məsləmə, nə də onun əsgərlərinin bu orduya qarĢı müqavimət göstərməyə halları yox idi. [Müəllif] deyir: Bundan xəbər tutan Məsləmə öz əsgərlərinə əmr etdi ki, məĢəllər yandırsınlar. Əmr yerinə 35 yetirildi. AxĢam düĢəndə isə əsgərlər burada qurduqları çadırları qoyub axĢam namazından sonra düĢərgələrini tərk edib getdilər. Məsləmə yola çıxıb iki mərhələni bir edirdi: zəiflər qabaqda, güclülər, mətinlər və cəsurlar isə axırda gedirdi. Beləliklə, gəlib Dərbənd Ģəhərinə çatdılar. Bir azdan onlar yenə də yürüĢə çıxıb, qumlar arasında yerləĢən Bab Vaqa 74 və onun civarlarına gəldilər. Burada o, tikan basmıĢ istehkam (xəndək) taparaq, öz əsgərləri ilə orada möhkəmlənir. [Müəllif] deyir: Tezliklə bu yerlərə о qədər xəzər gəldi ki, onların sayını heç kəs bilmirdi. Bunu görən Məsləmə yanındakı dağlar hökmdarlarından olan silahdaĢlarını çağırıb onlardan soruĢdu: «Bu düĢmən haqqında fikriniz nədir?» Onlar cavab verdilər «Bizi ox atanların məĢəlləri ilə təmin et və qoĢunun qabağına sal. Biz hər yana dağılanda, sən onda hər Ģeyi görərsən! Əgər biz həlak olsaq - bu Allah və Cənnət eĢqinədir. Əgər biz qələbə qazansaq (səh. 63), bu elə bizim istədiyimizdir!» Məsləmə dedi: «Sizin öz Ģuranızda etdiyiniz bu məsləhət islamda mükafata layiqdir». [Müəllif] deyir: Bundan sonra Məsləmə ayağa qalxıb ordusunun sağ və sol cinahlarını, mərkəz və arxa hissələrini nizamladı. Qabaqda ox atanların məĢəlləri ilə dağların hökmdarları irəliləyirdilər. Sonra Məsləmə əmr etdi ki, bölmə baĢçıları da qabağa düĢsünlər. [Müəllif] deyir: Xəzərlərin padĢahı xaqan öz ordusunu seyr edərək tarxanlarına və güc sahiblərinə belə dedi: «Bilin və agah olun ki, son on ildə bu gün gördüyünüz kimi nəhəng ordu heç görünməyib. Onlara hücum edin və diqqətli olun ki, sizlərdən heç biriniz aradan çıxmasın. Yalnız tərifə layiq qəhrəmanlıq göstərdikdən sonra meydanı tərk etmək olar» [Müəllif] deyir: Müsəlmanlara qarĢı ilk hücuma xəzər tarxanlarından birinin baĢçılıq etdiyi süvari dəstəsi (kurdusa) baĢladı. Mərvan ibn Məhəmməd ibn Mərvan 75 öz atını qamçılayıb qoĢununun qabağına düĢdü. O, əyninə sarı ipək kaftan geymiĢ, baĢına qotazları düĢmüĢ beret (barrayta) qoymuĢdu. О ucadan səsləndi: «Ey müsəlmanlar! Qoy mənim ata-anam sizin girovunuz olsun! Mən sizi bir saatlıq səbirli olmağa çağırıram! BaĢlarınızı yəhərlərinizin qaĢına əyib az danıĢın! Əgər sizlərdən kiməsə uğursuzluq üz versə, о yalnız sifətindən və ya əlindən qılınc zərbəsinə məruz qalar!» [Müəllif] deyir: Müsəlmanlar da ona ən xoĢ sözlərlə cavab verdilər. Bundan sonra Mərvan ibn Məhəmməd ibn Mərvan irəliyə atıldı, əsgərləri də xəzərlərin üzərinə hücuma keçdilər. Müəllif deyir: Bu vaxt elə bir tozanaq qopdu ki, heç kəs beləsini indiyə qədər görməmiĢdi. Müəllif deyir: Süleyman ibn HiĢam 76 əmisi Məsləməyə yaxınlaĢıb dedi: «Ya Əmir! Allaha and olsun ki, Mərvan öldürülüb!» Məsləmə dedi: «O öldürülməyib! Sən isə sus!» Bundan sonra Süleyman ibn HiĢam səsini kəsdi. Toz yatdı, Məsləmə Mərvan ibn Məhəmmədin əsgərlərini gözdən keçirəndə gördü ki, Mərvan xəzərlərin atlı dəstələrinin içindədir (səh. 64). Onun Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|