Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi

145 

 

15 Aprel - İtalyan rəssamı Leonardo Da Vinçinin anadan olmasının  565 illiyi, 

                  (1452-1519) 

 

 

  

Avropa  intibah  dövründə  yaşamış  ensiklopedik  alim, 

riyaziyyatçı,    mühəndis,    ixtiraçı,    rəssam,  heykəltaraş, 

memar,    musiqiçi    və    yazıçı 

  Leonardo    di    ser    Pyero    da 

Vinçi    Florensiya  Respublikasının  ərazisində,   Arno 

çayı   vadisindəki   Vinçi   şəhəri  yaxınlığında,  Ankiano 

kəndində    dünyaya    göz    açmışdır.  O,  təkcə  humanitar 

biliklərə 

yiyələnməmiş, 

həmçinin 

rəsmxət, 

kimya, 

metallurgiya,  metalla, gipslə və dəri ilə işləmə,  mexanika və 

dülgərlik kimi bəzi texniki bacarıqlar əldə etmiş, rəsm və heykəltəraşlıqla məşğul 

olmuşdur.  Leonardonun  məlum  olan  ən  erkən  işi  Arno  vadisinin  qələm  və 

mürəkkəblə  yaradılmış  təsviridir.  İş  5  avqust  1473-cü  ilə  aiddir.  Leonardo  da 

Vinçinin  rəsm  əsərlərindən  ən  məşhurları  təkrarolunmaz ―Mona  Lizanın portreti‖ 

və ―Sonuncu şam yeməyi” əsərləridir. Onun yaratdığı ―Vitruvian İnsan‖ əsəri də 

bu kateqoriyalı rəsm əsərlərinə daxil edilir. Təəsüf ki, müasir günümüzə qədər dahi 

rəssamın yalnız 15 rəsm əsəri gəlib çıxmışdır. Lakin bu azsaylı rəsm əsərləri, onun 

elmi  diaqramlar,  cizgilər  və  rəssamlığın  nəzəri  əsaslarına  aid  fikrilərinin  əks 

olunduğu  şəxsi  əlyazmaları  sonrakı  nəsillər  üçün  misilsiz  elmi  mənbə  rolunu 

oynamışdır. Mühəndis kimi isə o dövr insanlarının qavraya bilməyəcəyi, yalnız bir 

neçə əsr sonra bəşəriyyətin tam yiyələnəcəyi, olduqca mürəkkəb ixtiralar etmişdir. 

Onun  vertolyot, tank,  konsentrə  edilmiş  günəş  enerjisi,  kalkulyator,  ikikorpuslu 

gəmi  və  s.  mürrəkkəb  texnologiyaları  hələ  XVI əsrdə  konsepyalaşdırması  və 

plitələrin  tektonikası  haqqında  irəli  sürdüyü  ibtidai  fikirlər  bu  böyük  insanın 

sonsuz 

dühasından 

xəbər 

verir. 

Leonardo 

da 

Vinçi 

anatomiya, 

mühəndislik, optika və hidrodinamika elmlərini də mükəmməl səviyyədə bilmiş və 

bu sahələrin  inkişafına  da  böyük  töhfələr  vermişdir.

  O,  İtaliya  intibahının  rəmzi 

sayılan  "Universal  İnsan"  (ing. Homo  Universale)  tipinin  ən  parlaq 

nümayəndəsidir və İkinci minilliyin adamı seçilmişdir.

 

 

Leonardo da Vinçi 

2 may 1519-cu ildə Fransanın Turen şəhərində vəfat etmişdir. 

İxtiraları:  Paraşüt,  velosiped,  tank,  ordu  üçün  tez  qurulan  körpü,  projektor, 

katapult, robot, ikilinzalı teleskop. 

İnternetdə: 

www.az.wikipedia.orq

 

 

 

 

---

146 

 

18 Aprel - Xalq artisti, opera müğənnisi Şövkət Məmmədovanın anadan 

                  olmasının 120 illiyi, (1897-1981) 

 

Şövkət Həsən qızı Məmmədova 

 

Tiflis şəhərində, kasıb 

pinəçi  ailəsində  anadan  olmuşdur.  Atası  Şövkətin  musiqiyə 

olan həvəsini hiss etmiş, milyonçu H.Z.Tağıyevin köməkliyi 

ilə 1910-cu  ildə  onu  Bakıya  göndərmişdir.  1911-ci 

ildə   Zeynalabdin    Tağıyev və  həyat  yodaşı  Sona  xanımın 

köməyi  ilə   İtaliyanın   Milan şəhərində  musiqi  məktəbinə 

daxil olmuşdur. Lakin 1912-ci ildə ona olan kömək kəsilmiş 

və  Şövkət  Məmmədova Rusiyaya qayıtmışdır.  O,  təhsilini 

Tiflis  Musiqi  Məktəbində  davam  etdirir.  1915-ci  ildə  Ş. 

Məmmədova Kiyev Konservatoriyasına (indiki Kiyev Musiqi Akademiyası) daxil 

olmuşdur.  Tiflis  Musiqi  Məktəbini  bitirdikdən  (1910)  sonra  təhsilini  davam 

etdirmək üçün 1911-ci ildə Milana getmiş, orada məşhur müğənni D.Ambroziodan 

dərs almışdır (ikinci dəfə Milanda 1927-29 illərdə olmuşdur). 1917-1921-ci illərdə 

Kiyev  Konservatoriyasında  oxumuş,  burada  R.  Qlierlə  birgə  verdikləri 

konsertlərdə  Azərbaycan  musiqisini  təbliğ  etmişdir.  Azərbaycan  Opera  və  Balet 

Teatrının  səhnəsində  ilk  dəfə  1921-ci  ildə  Violetta  ("Traviata",  C.Verdi) 

partiyasında çıxış etmiş, 1948-ci ilədək teatrın solisti olmuşdur. Azərbaycan opera 

səhnəsində  rus  və  dünya  vokal  sənətinin  ən  yaxşı  ənənələrini  milli  musiqi 

xüsusiyyətləri ilə əlaqələndirmişdir.  1923-cü ildə Ş.Məmmədovanın təşəbbüsü ilə 

Bakı Teatr Texnikumu açılmış və o, 1923-1925-ci illərdə onun direktoru, həm də 

not nəşriyyatının müdiri vəzifəsində çalışmışdır.  

Şövkət  Məmmədova  SSRİ  Xalq  artisti  (1938)  adına  layiq  görülmüş, 

Azərbaycan  SSR  Ali  Sovetinin deputatı  seçilmiş,  2 dəfə  Lenin ordeni, 2  Qırmızı 

Əmək Bayrağı və "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif edilmişdir. 

Şövkət Məmmədova 1981-ci il iyunun 8-də vəfat etmişdir.  

Əsas  partiyaları:  Rozina  ("Sevilya  bərbəri",  C.Rossini),  Lakme  ("Lakme", 

L.Delib),  Cilda  ("Riqoletto",  C.Verdi),  Olimpiya  ("Hofmanın  nağılları", 

J.Offenbax),  Marqarita  Valua  ("Hugenotlar",  C.Meyerber),  Qar  qız  ("Qar  qız", 

N.Rimski-Korsakov),  Antonida  ("İvan  Susanin",  M.Qlinka),  və  s.  Yaradıcılığında 

Şahsənəm  ("Şahsənəm",  R.Qlier),  Nərgiz,  Gülzar  ("Nərgiz",  "Şah  İsmayıl", 

M.Maqomayev),  Gülçöhrə  ("Arşın  mal  alan",  Ü.Hacıbəyli)  partiyaları  xüsusi  yer 

tutmuşdur.  Repertuarına  Azərbaycan  xalq  mahnıları,  rus  və  Qərb  bəstəkarlarının 

kamera-vokal əsərləri daxil idi.  

 

 

İnternetdə: 

www.az.wikipedia.orq

 

 

 

 

 

 

 

---