nın ikinci və hal-hazırda qüvvədə olan Nizamnaməsi qəbul
olunmuşdur. Bu Nizamnamə 18 fəsildə 39 maddə birləşdirir.
[111] İKT Nizamnaməsinin 1 fəslin 1 maddəsinin 4-cü bəndin
də, Azərbaycanın səyləri nəticəsində işğal altında olan dövlət
lərin öz ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi hüququnun üzv dövlət
lər tərəfindən birmənalı dəstəklənməsi barədə müddəa təsbit
edildi. Bu isə, öz növbəsində, ölkəmiz üçün gələcək xarici siya
sət kursunun istiqamətləndirilməsinin hüquqi bazasının möh
kəmləndirilməsində müstəsna əhəmiyyət kəsb etməsinə xidmət
edir.
Onu da əlavə etmək lazımdır ki, Azərbaycan İKT-nın növ
bəti dövlət və hökumət başçılarının ХШ-cü zirvə görüşünün
(sammitinin) 2014-cü ildə Bakıda keçirilməsi təklifini irəli sür
dü. Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri Elmar Məm
mədyarovun Nyu-Yorkda İKT ölkələrinin xarici işlər nazirləri
nin illik görüşündə qeyd etdiyi kimi, İKT-nin belə bir sammiti
nin Azərbaycanda keçirilməsi xüsusilə vacibdir, çünki postsovet
məkanda bu birinci belə bir növ tədbir olacaqdır. Həmdə E.
Məmmədyarov onu da vurğuladı ki, Bakıda sammitin keçirilmə
si Xəzər və Qara dəniz regionunda və MDB məkanında İslam
Konfransı Təşkilatının rolunu artırar. O, bu təşkilat çərçivəsində
yüksək səviyyədə görüşlərin təşkili və keçirilməsində ölkəmizin
təcrübəsini nəzərə alaraq, Azərbaycanın bu təşəbbüsünü
dəstəkləmək xahişi ilə İKT ölkələrinin hökumətlərinə müraciət
etdi. [102]
Azərbaycan İKT-na 8 dekabr 1991-ci ildə tamhüquqlu üzv
kimi qəbul olunub. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, keçmiş So
vet İttifaqının dağılmasından sonra postsovet məkanda yaranmış
müstəqil dövlətlər arasında Azərbaycan Respublikası İKT-na
qəbul olunan ilk dövlətdir. Müqayisə üçün göstərmək olar ki,
44
Qırğızıstan Respublikası, Tacikistan Respublikası və Türkmə
nistan Respublikası 1992-ci ildə, Qazaxıstan Respublikası ilə
Özbəkistan Respublikası isə 1995-ci ildə İKT-na qəbul olun
muşdur.
İKT Nizamnaməsinə əsasən təşkilatın məqsədləri,
inter alia,
aşağıdakılardır.
• Üzv-dövlətlər arasında qardaşlıq və həmrəylik əlaqələ
rini genişləndirmək
və möhkəmləndirmək;
• ümumilikdə beynəlxalq birlik və, xüsusən, İslam dünyası
qarşısında duran məsələləri nəzərə almaqla üzv-dövlətlərin ümu
mi maraqlarını qorumaq və müdafiə etmək və qanuni işlərini
dəstəkləmək və səylərini birləşdirmək və koordinasiya etmək;
• hər bir üzv-dövlətin öz müqəddəratını təyin etmək hüqu
quna və daxili işlərinə müdaxilə etməmək və suverenliyinə,
müstəqilliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət etmək;
• onlann ümumi maraqlarının qorunması üçün qlobal siya
si, iqtisadi və sosial sahədə qərarların qəbul edilməsi proseslə
rində üzv-dövlətlərin fəal iştirakını təmin etmək;
• BMT-nin Nizamnaməsində və beynəlxalq hüquqda nə
zərdə tutulduğu kimi xalqların hüquqlarına öz dəstəyini təsdiq
etmək;
• İslam ümumi bazarın yaradılmasına aparan iqtisadi in
teqrasiyanın əldə edilməsi məqsədilə İslam daxili iqtisadi-ticarət
əməkdaşliğım möhkəmləndirmək;
• üzv-dövlətlərdə insan potensialın sabit və hərtərəfli inki
şafının və iqtisadi rifahın əldə edilməsi üzrə səylər
göstərmək;
• İslamın əsl simasını qorumaq və müdafiə etmək, İslamın
təhrif edilməsi ilə mübarizə aparmaq və sivilizasiyalar və dinlər
arasında dialoqu təşviq etmək;
• Bu sahələrdə üzv-dövlətlər arasında elmi tədqiqatların
45