Azərbaycan respublikasi naxçivan muxtar respublikasi – 90
Yüklə 49,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 ittifaqın müxtəlif şəhərlərində yaradıcılıq ezamiyyətində olmuşlar. Muxtariyyətin ilk illərində yaradılan “Qızıl qələmlər” cəmiyyətində birləşən gənc yazıçı və şairlər Əyyub Abbasov, Məmmədhüseyn Təhmasib, Müzəffər Nəsirli, Hüseyn Əzim, Məmmədəli Tarverdiyev, Əvəz Sadıq, Nağı Nağıyev, Məmməd Əkbər və başqalarının ilk qələm təcrübələri bu dövrdə “Şərq qapısı” qəzetində müntəzəm çap edilirdi. Xalq yazıçıları Mirzə İbrahimov, Əli Vəliyev, Süleyman Rəhimov və başqalarının bu illərdə Naxçıvanda yaşayıb-yaratması ədəbiyyat və incəsənətin inkişafına öz töhfəsini vermişdir. 1958-ci ildə bu cəmiyyət Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının Naxçıvan Şöbəsinə çevrilmişdir. Naxçıvanda ilk muzey 1924-cü ildə tarix-etnoqrafiya muzeyi kimi təşkil olunmuşdur. Naxçıvan şəhər sakinləri Balabəy Əlibəyov, Mirbağır Mirheydərzadə və başqa ziyalılar qədim diyarımızda muzey yaradılması işinin ilk təşkilatçıları olmuşlar. 1932-ci ildə Naxçıvan tarix və ölkəşünaslıq muzeyinə çevrilən bu mədəniyyət müəssisəsi yenidən qurulmuşdur. Muzey müəyyən illərdə Bəhruz Kəngərlinin adını daşımışdır. Keçən əsrin 60-cı illərin sonundan isə Dövlət Tarix Muzeyi kimi fəaliyyət göstərir. 1966-cı ilə qədər bu muzey Naxçıvan Muxtar Respublikasında yeganə muzey kimi fəaliyyət göstərmiş, 1967-ci il iyunun 12-də Naxçıvan şəhərində ədəbiyyat muzeyi yaradılmışdır. Muxtariyyətin yaranması kitabxana işinə, kitabxana şəbəkələrinin formalaşmasına da öz təsirini göstərmişdir. Geniş kitabxana şəbəkələrinin yaradılmasına məhz bu illərdə başlanılmışdır. Hələ 1922-ci ildə Xalq Maarif Komissarlığı Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 tərəfindən təsis edilən Naxçıvan şəhər kitabxanasının bazasında 1930-cu ildə Naxçıvan Respublika Kitabxanası yaradılmışdır. 1933-cü ildə muxtar respublika kitabxanasının yanında qiraət salonu təşkil edilmişdi. Kitabxanaya Naxçıvan şəhəri ilə bərabər ətraf kəndlərdən də oxucular gəlirdilər. 1953-cü ildə Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasına görkəmli yazıçı Məmməd Səid Ordubadinin adı verilmişdir. 1960-cı ildə kitabxana hazırda fəaliyyət göstərdiyi binaya köçürülmüşdür. 1935-1965-ci illərdə muxtar respublika kitabxanası nəzdində uşaq kitabxanası şöbəsi də fəaliyyət göstərmişdir. Bu şöbənin bazasında 1965-ci il yanvarın 1-də muxtar respublika uşaq kitabxanası yaradılmış, 1978-ci ildə isə kitabxanaya görkəmli şair Adil Babayevin adı verilmişdir. 1924-1940-cı illər arasında kitabxana, klub və mədəniyyət evlərinin geniş şəbəkələrini yaratmaq sahəsində aparılan işlər nəticəsini vermiş, 1940-cı ildə kitabxanaların sayı 73, klub müəssisələrinin sayı 105 olmuşdur. Ötən dövrdə muxtar respublikada xalça sənətini, xalq rəqslərini, folklorumuzu yaşatmaq üçün bir sıra işlər həyata keçirmişdir. Şərur yallı kollektivinin bu illərdəki fəaliyyəti diq- qəti xüsusilə cəlb edir. 1929-cu ildə yaradılan kollektiv 1936-cı ildə böyük səhnəyə qədəm qoymuşdur. 1938-ci ildə yallı kollektivi Moskvada keçirilən Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüyündə iştirak etmişdir. Bu, kollektivin Vətəndən uzaqlarda ilk uğurlu çıxışı kimi diqqəti cəlb edir. Sonrakı illərdə, yəni 1970-ci ildən sonra isə kollektivin xarici ölkələrə səfərləri daha intensiv olmuş, Moskva şəhərində, xarici Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 ölkələrdə təşkil olunmuş festival və şənliklərdə uğurla çıxış etmişdir. Müharibə illərində muxtar respublikanın mədəniyyət və incəsənət işçiləri xalqın milli və mənəvi dünyasını zənginləşdirmək üçün öz fəaliyyətlərini daha fəal davam etdirmişlər. Teatr, musiqi kollektivləri xalqımızda ruh yüksəkliyi yaratmaq üçün daim maraqlı tamaşalar, konsert proqramları hazırlamışlar. 1949-cu ilə qədər fəaliyyətini davam etdirən Ordubad Dövlət Dram Teatrı da bu tədbirlərdə fəal iştirak etmiş, vətənpərvərlik ruhunda tamaşalar hazırlamışdır. Bu illərdə ölkədə teatrların təsərrüfat hesablı olaraq fəaliyyət göstərməsi bu teatrın bağlanmasına səbəb olmuş, 1964-cü ildə isə rayonda Kazım Ziya adına xalq teatrı fəaliyyətə başlamışdır. 1940-1950-ci illər arasında Naxçıvanda musiqi mədəniy- yətində bir canlanma hiss olunmuşdur. Naxçıvanda fəaliyyət göstərən tibb məktəbində, müəllimlər evində yeni musiqi kollektivləri, orkestrlər yaradılmışdır. 1949-cu ildə məşhur tarzən Hacı Məmmədovun Naxçıvanda yaşayıb-yaratması, tanınmış bəstəkar Ağasi Məşədibəyovun Naxçıvana dəvət edilməsi musiqi sahəsində səviyyəli kadrların yetişməsinə öz bəhrəsini vermişdi. Hacı Məmmədovun rəhbərlik etdiyi xalq çalğı alətləri ansamblı ilk peşəkar ansambl kimi diqqəti cəlb edirdi. 1955-ci ildə Naxçıvan Dövlət Radio Komitəsinin nəzdində xalq çalğı alətləri ansamblı yaradılmış və 1959-cu ildə isə 30 nəfərdən ibarət dövlət konsert briqadası təşkil olunmuşdur. 1963-cü ildə bu musiqi kollektivinə Naxçıvan Dövlət “Araz” Mahnı və Rəqs Ansamblı adı verilmişdir. Yüklə 49,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|