Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniKİ kolleci «Neft kimyası»

Benzinin qrup tərkibi 
Benzinin qrup tərkibini anilin nöqtəsi, adsorbsion xromotoqrafiya (FİA) və 
refraktometrik (dispersimetrik) üsullardan istifadə etməklə təyin etmək olar. 
Bunlardan anilin nöqtəsi sulu daha geniş yayılmışdır. 
Bu üsulla tədqiq olunan benzindən aromatik karbohidrogenlər çıxarılana qədər 
və sonra, onun və anilinin bərabər həcminin bir-birində həllolma temperaturları 
(anilin nöqtəsi) fərqinə əsasən aromatik karbohidrogenlərin %-lə kütləsi (A) 
hesablanır: 
A = K(t
2
 – t
1
) 
Burada, K – aromatik karbohidrogenlərin anilin əmsalı olub, qarışığın 
anilin nöqtəsini 1
℃
aşağı alan aromatik karbohidrogenlərin faizlə miqdarı, t
1
və 

---

t
2
uyğun olaraq, ilkin və dearomatikləşmiş benzinin maksimal anilin 
nöqtələridir. 
Aromatik karbohidrogenlərin quruluşundan və miqdarından asılı olaraq 
K-nın qiyməti dəyişir. Buna görə də benzin əvvəlcə defleqmatorlu kolbada 
tərkibcə bir-birinə yaxın da standart aromatik karbohidrogenlər fraksiyalarına 
ayrılır: 60-95
℃
(benzol), 95-122
℃
(toloul), 122-155
℃ 
(ksilol) və qalıq. Hər bir 
fraksiyanın tərkibində olan aromatikanın miqdarı ayrılıqda təyin olunur. 
Götürülən ilkin benzində aromatik karbohidrogenlərin miqdarı 
aşağıdakı düstura əsasən hesablanır: 
A = (A
1
B
1
 + A
2
B
2
 + .............+ A
n
B
n 
)/100 
A
1
, A
2
, .......A
n 
- ayrı-ayrı fraksiyalarda aromatiklərin miqdarı (%-lə) 
B
1, 
B
2, 
..............B
n 
– 
benzindən ayrılan fraksiyaların miqdarı (kütlə), % 
Anilin nöqtəsi üsulu ilə benzinin qrup tərkibini təyin etdikdə ilkin 
məhsuldan aromatiklər ayrılmalıdır. Bunun üçün ya kimyəvi 98-99% - li sulfat 
turşusu ilə sulfolaşdırma, ya da fiziki-kimyəvi (adsorbsion) üsuldan – silikogel 
üzərində xromotoqrafiyadan istifadə olunur. 
Sulfolaşma üsulu ilə aromatiklərin həcmi miqdarı (A) aşağıdakı düstur ilə 
hesablanır: