29
Az
ərbaycanda Xalq Cümhuriyyətinin qurulması ölkəmizdə
ictimai h
əyatda olduğu kimi, mədəni, ədəbi həyatda canlanmaya
t
əkan verdi. Cümhuriyyət dövrü ədəbiyyatı mövzu, problem
baxımından fərqlənir, yeni çalarlar qazanırdı. Xalq Cümhuriyyəti
ədəbiyyatda mövzu və məzmunca yeni əsərlərin meydana
g
əlməsinə, yeni problemlərin orijinal bədii həllinə rəvac verdi.
Az
ərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə poeziya ilə yanaşı,
n
əsrdə də milli problemlər, o cümlədən, azərbaycançılıq ideyası
t
əbliğ olunurdu. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklope-
diyasında göstərilmişdir ki, dünyanın ən zəngin ədəbiyyatlarından
birini yaratmış Azərbaycan xalqı tarix boyu haqq-ədalət,
b
ərabərlik, azadlıq idealları ilə yaşamış, bu ideallar uğrunda daim
mübariz
ə aparmışdır. Həmin ideallar və onlar uğrundakı mübari-
z
ə xalqın əsrlərcə yaratdığı ədəbiyyatda istər folklorda, istərsə də
yazılı bədii əsərlərdə əksini tapmışdır.
Az
ərbaycançılıq ideologiyası, Azərbaycanda milli dövlətçilik
t
əfəkkürü dövrün Cəlil Məmmədquluzadə, Mirzə Ələkbər Sabir,
N
əriman Nərimanov, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Əli bəy
Hüseynzad
ə, Hüseyn Cavid, Məhəmməd Hadi, Abbas Səhhət,
Abdulla Şaiq, Süleyman Sani Axundov, Yusif Vəzir Çəmən-
z
əminli, Firidun bəy Köçərli və onlarca digər yazıçı-publisist və
maarif xadiml
ərinin əsərlərində, konkret fəaliyyətlərində əksini
tap
mışdı. Həmin dövrdə Azərbaycanda geniş vüsət alan istiqlaliy-
y
ət uğrunda siyasi mübarizə ilə bağlı azərbaycançılıq ideologiyası
m
əzmunca və keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoydu və
Az
ərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurulması ilə yüksək zirvəyə
çatdı.
M.Hadi, H.Cavid, A.Şaiq, C.Cabbarlı, Ə.Cavad və digər
s
ənətkarların çap etdirdikləri şeirlərdə zamanın hadisələrinə
h
əqiqi vətəndaş-şair münasibəti əksini tapırdı. Müxtəlif ədəbi
n
əsli təmsil edən yazıçıların C.Məmmədquluzadə, Ə. Haqver-
diyev, Y.V.Ç
əmənzəminli, A.Şaiq, C.Cabbarlı və başqalarının bu
dövrd
ə fərqli mövzularda yaratdıqları nəsr əsərləri ədəbiyyatı-
mızın dəyərli nümunələri kimi qəbul edilir. Bilavasitə həmin
30
dövrd
ə baş verən hadisələri əks etdirən nümunə kimi S.Hüseynin
“İsmailiyyə” əsəri böyük maraqla qarşılanmışdır. Bu dövrdə
H.Ca
vidin “Şeyx Sənan”, M.Hadinin “Eşq ilahəsi” əsərləri çap
olunmuş, C.Cabbarlı Bakının türk qoşunları tərəfindən azad
edilm
əsinə həsr etdiyi “Bakı müharibəsi” pyesini, “Azərbaycan
bayrağı” şeirini yazmışdı. C.Məmmədquluzadənin “Anamın
kitabı”, “Kamança” pyesləri də o dövrün məhsullarıdır. Cümhu-
riyy
ət dövründə yazılmış əsərləri əhalinin diqətinə çatdırmaq
üçün
aşağıdakı tədbirlərdən istifadə edə bilərsiniz:
Maraqlı kitab saatı – Bu tədbirin təşkilində əsas fərq kitabın
seçimind
ədir. Digər tədbirlərdə yeni kitablar seçilirdisə, burada
əvvəlki illərdə çap olunmuş, oxucular tərəfindən unudulmuş,
əhəmiyyətli və maraqlı kitablar oxuculara təqdim edilir. Kitabxa-
naçı “maraqlı kitab saatı” vasitəsilə cümhuriyyət dövründən bəhs
ed
ən unudulmuş bir sıra kitabları təbliğ edə bilər.
Açıq qapı günü – bu günlərdə müxtəlif tədbirlər kompleksi-
kitabxanaya ekskursiyalar, kitablar haqqında söhbətlər, kitab sər-
gisi, AXC dövrünün t
ədqiqatçıları ilə görüşlər və s. keçirmək
olar. T
ədbir bir gün ərzində keçirilir. Əhali və geniş ictimaiyyəti
kitabxana
nın fondunda olan AXC-nin fəaliyyəti ilə bağlı kitabla-
rın təbliği və kitabxanaya potensial oxucu cəlb etmək məqsədilə
t
əşkil edilir.
Kitab h
əftələri (və ya ongünlük) – kitab sərgisi, ekskursiya
v
ə söhbətlər, biblioqrafik icmal, informasiya günü, müəlliflərlə
(t
ədqiqatçılarla) görüş, ədəbiyyat gecələri və s. kütləvi tədbirlər
göst
ərildiyi vaxtda (həftə və ya ongünlük) keçirilir. Məqsəd-cüm-
huriyy
ət dövrü ədəbiyyatının təbliğinə oxucunu cəlb etməkdir.
Oxu günü –
Müəyyən mövzu üzrə ədəbiyyatın kompleks
forma və metodlarla təbliğidir. Oxu günlərində elmi praktik
konfrans və seminarlar, kitab axşamları, kitab sərgiləri, mühazirə,
ədəbiyyat axşamları, şifahi jurnallar və biblioqrafik icmallar
təşkil etmək olar. Tədbir çox vaxt bir neçə gün ərzində keçirilir.
Tədbirin keçirilməsində müxtəlif müəssisələrin və ictimai təşki-
31
lat
ların köməyindən istifadə etmək olar. Məqsəd cümhuriyyətə
aid ədəbiyyatın və məlumatların təbliğidir.
İnformasiya günü – kitabxana xidməti sistemində kompleks
kitabxana-informasiya t
ədbirlərindən biri kimi kitabxanaya yeni
daxil olan çap m
əhsulları haqqında oxucuları məlumatlandırmaq
m
əqsədi daşıyır.
İnformasiya gününə hazırlıq bir neçə mərhələdə olur. Birinci
m
ərhələ tədbirin mövzusunun müəyyən edilməsidir. Bu mərhələ-
nin
ən başlıca addımlarından biri sərgi-baxış üçün mövzuya
uyğun yeni daxil olan mühüm ədəbiyyatlara baxışın keçirilməsi
v
ə onların seçilməsidir. Sərgi kitabxana işçilərinin (biblioqrafik
icmal) v
ə müvafiq peşə mütəxəssislərinin analitik, faktoqrafik
inf
ormasiya xarakterli çıxışları ilə müşayiət olunur. İnformasiya
günün
ə əhalinin Cümhuriyyət haqqında maariflənməsinə təsir
göst
ərən digər tədbirlər də daxil etmək olar. Bu tədbirlər sayəsin-
d
ə təbliğat işi genişlənir, oxucuların informasiya tələbatı öyrəni-
lir. Oxuculara informasiya gününd
ə nəşrlər təqdim edilir, nəşrlə-
rin sur
ətlərinin çıxarılması üçün sifarişlər qəbul olunur və nəticə-
d
ə bu, tədbirin effektivliyini artırır. İkinci mərhələ informasiya
günü v
ə ya ongünlük (dekada) üçün proqramın müəyyən edilmə-
sidir. Üçüncü m
ərhələ tədbirin bilavasitə təşkilidir: pres-relizin,
reklam m
əlumatlarının (elan, saytda anons) hazırlanması, fərdi
d
əvətlər, sərginin xüsusi ayrılmış yerdə yerləşdirilməsi, çap
m
əhsullarının (bukletlər, yeni kitablar haqqında tövsiyə siyahıları,
kitab arası əlfəcinlər) hazırlanması və s.
AXC dövrünü əks etdirən Məsələn, “Əli və Nino” filmini
nümayiş etdirmək olar. Əsərdəki hadisələr Rusiya inqilabı, müs-
təqil və demokratik Azərbaycanın qurulması və Qızıl Ordunun
Bakını işğal etdiyi dövrləri əhatə edir. “Əli və Nino” romanı
1918-1920-
ci illərdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC)
dövründə Bakının dinlərarası, multikultural və tolerant ruhunu
ehtiva edir. Bu
romanın hadisələri əsasən İçərişəhərdə baş versə
də, hadisələr həmçinin Dağıstan, Gəncə, Tbilisi, Tehran və
hazırda Ermənistanın işğalı altında olan Şuşada davam edir.
Dostları ilə paylaş: |