Azərbayçan xalq cumhuriYYƏTİNİN 80 İLLİYİNİN
Yüklə 6,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
396
Məmməd Əmin Rəsulzadə - Burada Mustafa bəyin bir mülahizəsi vardır. Bu mülahizəyə əhəmiyyət verməmək olmaz. Demokratik parlamanlarda əsgəri məsələ müzakirə edilərkən məclislər qapalı olur. Bunun mühüm bir mənası vardır. Fəqət təəssüf ki, bizdə bu kimi şeylərə riayət edilmir. Hər kəs kürsüdən keyfi istədiyi sözü deyir. O sözlərə də ətraflı cavab vermək olmur. Bununla bərabər əsgərlik bir ilmi olsun, beş ilmi olsun çox çətin bir məsələdir. Əsas etibarilə madam ki, mükəlləfiyyəti-əsgəriyyə qəbul edilmişdir. Təbiidir müddətin 2 il, 5 il olması məsələsi fənni bir məsələdir. Bu xüsusda bizdən əvvəl əsgər saxlamaq haqda mədəni dövlətlər və əsgəri mütəxəssislərin rəyi vardır. Hərbiyə nəzarətində burada söz söyləyənlərdən daha ziyada mütəxəssislər vardır. Onların rəylərinə də [905 - 906] əhəmiyyət verməliyik. Son əsgəri mütəxəssislər iki sənə üzərində durmuşlar. Və iki sənani kafi görmüşlərdir. Daha qüvvətli əsgəri təşkilata malik olan və bugün millət müsəlləh olaraq tanınmış olan Germaniyanın məşhur generallarından Fordurğuma yazmış olduğu əsgəri əsərində xidməti- əsgəriyyənin iki sənə olmasını kafi görmüşdür. O halda biz öz hissiyyatımıza qapılıb da müddət haqqında sırf kəndi fikrimizi məyub görməyəlim. Məndə əsgərinin və mütəxəssisi-əskəriyyənin fikrini nəzərdə tutmaq və münasib görmək lazımdır. Bizə təcrübələr göstərdi ki, başı pozuq, təlim və tərbiyə görməmiş cəmaətə iş görə bilmərik. Hər bir iman, hər bir etiqad bir səbəbə mərbut olmalıdır. 2 sənə müddəti-əskəriyyə fikri çox təcrübələr-dən sonra vücuda gəlmişdir. Hər bir şeyi mütəxəssislərin rəyi və sonra təcrübələrdən nəticə olaraq hasil olur. Lakin bunların heç biri olmazsa və nəzərə alınmazsa və bu kürsüdən çıxıb bir ildə kafidir deyilsə, o vaxt düşünəlim ki, bu bir havayı həvəs nəticəsi olur. Bu bir iman, bir inanmaq deyildir. Bir inad, xaricə qarşı icrayi-təsir üçün yapılan birhavayi həvəsin nəticəsidir. Bu qədəm də çox qorxulu və təhlükəli bir şeydir, çünki böylə nəzəriyyə heç vaxt mütəxəssis nöqteyi-nəzərindən almaq olmaz. Bunu saçı-saqqalı ağarmış bir şəxs bu kürsüdən söylərsə zənn edirəm məmləkət üçün eyi olmaz. Burada İngilislərin könüllü sifətilə bütün dünyanı almaqlarını söylədilər. İngilislərin məcburi xidməti- əsgəriyyələri yoxdur. Əsgərləri tamam könüllü idi. Lakin bunu söylərkən ingilislərin tütmüş olduqları mövqeni- coğrafiyanı nəzərə almırlar. Onların məmləkəti bir cəzirədədir. Quruda heç bir şeyləri yoxdur. Onun üçün məcburi əsgər saxlamağada ehtiyac görünməmişdir. Lakin bunun əvəzində İngilislər qüvvətli bir flota malikdirlər. Böylə millətin siyasətini bir tərəfli, bir zinət olaraq qəbul etmək mümkün deyildir. Məəmafih bu müharibədə ingilislər öz cəzirələrindən xaricə çıxmaq istədilər. İngilis xəlvəti ki, Almanlara qarşı çox eyi çıxmadı, o vaxt biz ingilisi qəbul etməmiş olduğu və ətəzat cərgəsinə girmiş olduğu mükəlləfiyyəti əsgəriyyə qəbul məcbur oldu. [906 - 907] Müddəti-əskəriyyədə bizim dediklərimizi qəbul etdilər. Və sonra Napoleondan və onun ordusundan bəhs etdilər. Əcəba, onlar da altı aymı əsgərlik var idi? Güman edirəm ki, bunu düşünməmiş olsunlar. Bu, Qarayevin düşüncəsidir ki, Lənkəranda camaat arasında öylə qeyrətli polkovodstlər çıxır ki, yalnız Mehdi bəy deyil bəlkə Kərim Saniyevidə yan-yana qoysanız vurar. Lakin öylə güman edirəm ki, böylə qəhrəmanlar bu məmləkəti, ya bir milləti qışla həyatı görmədən müdafiəyə qadir olsunlar. Qarayev (yerindən) - Denikindən kim müdafiə etdi? Məmməd Əmin (davam edir) - Biz sizin təcrübənizi Şamxor müharibəsində gördük. Rus əsgərlərindən tüfəng alandan sonra özünüz də qorxuda qaldınız. Nizami əsgərlərə qalib gələnlər tüfəng paylarını alandan sonra, zor ilə patronlarımızı da veriniz dedilər. Sizə böylə adamlar lazımdır ki, Mehdi bəy kimi adamları vura bilsin. Fəqət bizə böylə adamlar lazım deyildir. Böylə əsgərlər ilə də denikinin qarşısına çıxmayacaqsınız. Bunun hərbiyyə nəzarətində ki, mütəxəssislər böylə təklif edirlər. Ona görə bu layihəni olduğu kimi qəbul etməyi təklif edərdik. Öylə əsgər düzəltmək lazımdır ki qışla görmüş, silah tutmuş, hüdud bəkləmiş əsgər olsun. Vətən və məmləkət müdafiəsi üçün hüdudlarda dura biləcək böylə əsgərlər lazımdır. Şamxor qəhrəmanları kimi yaramaz və bu vəzifəyi ifa edə bilməzlər. O vaxt hökumət də hüdudda gözəl bir ordu görür. Yoxsa altı ayda əsgər yaratmaq olmaz. Və Şamxor qəhrəmanları ilə də Denikin qarşısına çıxmaq mümkün deyildir. Vətən müdafiəsi üçün həqiqi əsgər olmalıdır. Əgər həqiqi əsgərə və möhkəm bir orduya malik olmaq istəyiriksə iki sənaye qəbul etməliyik.
müzakirə bitsin. Təklif xüsusunda kim danışmaq istərdi. Səmədağa Ağaməliyev. Səmədağa - Mən deyirəm ki, iclası qapamamalı, çünki qabaqkı, natiq tarixdən bir neçə söz dedi. Mən istərdim ki, ona cavab verilsin. Bir də bir neçə böhtanlar deyildi ki, ona cavab vermək lazım gəlir. Sədr - Cənabi natiq, burada böhtan deyilmədi. Səmədağa - Xeyir, böhtan deyil... Faktlardan danışıldı... [907 - 908]
Qarabəyovundır. Qara bəy - Bu qanun layihəsinin belə etiraza məruz qalacağına ümidim yox idi. Bu etirazların da qanun layihəsinə heç dəxli [yoxdur] bu qədər zənn edirəm buna cavab verməyə lüzum da görmürəm. Deyirlər ki, Yüklə 6,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|