AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ
REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ
İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA,
Gülnar İsmayılova, MSc,
Fərhad Bayramov
Səhifə 38 / 91
İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət
İpoteka krediti əldə etmək üçün tələb edilən sənədlərin çoxluğu
bir çox hallarda vətəndaşlar üçün keçilməz baryer funksiyasını yerinə
yetirir ki, bu hal əhalinin aztəminatlı hissəsi üçün daha ciddi problemlər
yaradır. Belə ki, sənədlərin çoxluğu administrativ əngəlləri daha da
artırır və bəzi hallarda isə süni imtina variantı yaradır. Belə fikirləşirik
ki, bu tip neqativ halların qarşısını almaq məqsədi ilə tələb edilən
sənədlərin sayını azaltmaq mümkündür. Nəzərə alsaq ki, hazırda
elektron hökumətin yaradılması istiqamətində ciddi işlər görülüb və
vətəndaşlar haqqında məlumat bazası formalaşdırılıb, bu sənədlərin
bəziləri ipoteka verən qurumlar tərəfindən elektron qaydada müraciət
etməklə qısa zaman kəsiyində əldə edilə bilər.
İpoteka prosesi yuxarıda qeyd edilən sənədlərin də tələb olunma
ardıcıllığından göründüyü kimi, mərhələli şəkildə həyata keçirilir. Belə
ki, kredit almaq haqqında qərar verən hər bir şəxs əvvəlcə təsdiq
edilmiş şərtlər daxilində şəxsi imkanlarını qiymətləndirməlidir. Çünki,
tələb olunan şərtlərdən hər hansı biri olmadıqda kreditin alınması
mümkün deyil və bu məqsədlə müvafiq qurumlara müraciət etmək
səmərəsiz vaxt itkisinə və sonradan ümidsizliyə yol aça bilər. Yeri
gəlmişkən qeyd etmək istəyirik ki, ipoteka kreditini ailə üzvləri və
yaxın qohumlarla birgə qaydada da əldə edə bilərlər. Bu zaman onlar
“birgə borcalan” adlandırılır. Əgər şəxsin əmək haqqı kreditin geri
AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ
REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ
İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA,
Gülnar İsmayılova, MSc,
Fərhad Bayramov
Səhifə 39 / 91
İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət
qaytarılmasına kifayət etmirsə bu zaman ailənin digər üzvü və ya
üzvləri kreditin geri qaytarılması haqqında bank qarşısında öhdəlik
götürə bilər ki, bu da onların birgə problemi sayılan mənzil məsələsinin
həllinə kömək edər. Əgə vətəndaşr ipoteka krediti almaq qərarı qəbul
edirsə ipoteka krediti vermə səlahiyyəti olan müvəkkil kredit təşkilatına
(banka) müraciət edərək ilkin qiymətləndirmədən keçməlidir. Bundan
sonrakı mərhələ həlledici məqam hesab edilir. Çünki, müraciət etdiyiniz
kredit təşkilatı sizin təqdim etdiyiniz sənədlər əsasında kredit qaytarma
imkanlarınızı, ipotek edilən əmlakın iqtisadi parametrlərini yəni, dəyəri
və vəziyyətinin qiymətləndirilməsini həyata keçirir. Kredit təşkilatı
məhz bu qiymətləndirmədən sonra sizə kredit verilib, verilməməsi
haqqında qərar qəbul edir. Əgər sizə kreditin verilməsi qərarı qəbul
edilirsə, artıq ipoteka kreditinin rəsmiləşdirilməsinə başlanılır, mərhələ
üçün zəruri olan sənədlər toplanılır, kredit, ipoteka və sığorta
müqavilələri imzalanır və təsdiq edilir. Bu zaman yaranan hüquqlar
dövlət qeydiyyatına alınır. Məhz bundan sonra kreditin verilməsi
mümkündür. Əlbəttə ki, müəyyən edilmiş ilkin ödəniş məbləği
ödənməli, ödəniş mütləq bank yolu ilə həyata keçirilməlidir. İpotek
edilən əmlakın dəyərinin digər qalığı isə ipoteka krediti məqsədi ilə
ayrılan vəsait hesabına əmlakın sahibinə ödənmiş olur. Beləliklə, əmlak
ipotek etdirənin adına sənədləşdirilmiş olur lakin, kredit təşkilatı
qarşısında şəxsin götürmüş olduğu öhdəliyin icrası başa çatdıqdan sonra
AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ
REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ
İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA,
Gülnar İsmayılova, MSc,
Fərhad Bayramov
Səhifə 40 / 91
İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət
əmlak üzərində tam səlahiyyət şəxsə verilir. Yəni, öhdəlik yerinə
yetirilməyənə qədər əmlakın satılması, başqasının adına keçirilməsi və
s. kimi hüquqlar yalnız kredit təşkilatının razılığı və iştirakı ilə
mümkündür.
İpoteka kreditinin əldə edilməsi üçün həyata keçirilən sənədləşmə
əməliyyatlarının
müddəti
Azərbaycan
Respublikasının
digər
qanunvericilik aktları ilə tənzimlənir və aşağıdakı cədvəldə müəyyən
edilmiş minimum və maksimum müddəti göstərilmişdir.
AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ
REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ
İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA,
Gülnar İsmayılova, MSc,
Fərhad Bayramov
Səhifə 41 / 91
İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət
Cədvəl 2: İpoteka kreditinin rəsmiləşdirilməsi zamanı ayrı-ayrı
sənədlərin əldə edilməsi üçün tələb edilən sənədlər
Hərəkətin adı
Müddəti
Qanunvericilik
Daşınmaz əmlak üzərində hüquqların
məhdudlaşdırılmasına
(yüklülüyünə)
dair
dövlət
reyestrindən
arayışın
verilməsinə görə (Forma 1)
5 iş günü “Daşınmaz
əmlakın
dövlət
reyestri haqqında” AR Qanun,
Maddə 5.3.
Daşınmaz əmlak üzərində mülkiyyət
hüquqlarının
dövlət
qeydiyyatına
alınması barədə çıxarışın verilməsi
20 gün
“Daşınmaz
əmlakın
dövlət
reyestri haqqında” AR Qanun,
Maddə 9.2
İpotekanın
dövlət
qeydiyyatına
alınması
5 gün
“Daşınmaz
əmlakın
dövlət
reyestri haqqında” AR Qanun,
Maddə 20.3
İpoteka kağızının dövlət qeydiyyatına
alınması
3 gün
“İpoteka
kağızının
dövlət
qeydiyyatı Qaydaları” nın 2.2-
ci bəndi
İpoteka kağızının əlavə qeydiyyatı
2 gün
“İpoteka
kağızının
dövlət qeydiyyatı Qaydaları”
nın 3.3-cü bəndi
İpoteka
predmetinin
qiymətlən-
dirilməsi
1-3 gün
Mənbə:Azərbaycan
Respublikası
Dövlət
İpoteka
Fondu
http://www.amf.cbar.az/?/az/content/92/
İpoteka kreditlərinin alınması zamanı ödənilməli olan xərclərə həyata
keçirilən hərəkətlər üçün dövlət rüsumları, sığorta xərcləri və ipoteka
predmetinin qiymətləndirilməsi aiddir. Dövlət rüsumları dəyişməyən
xərclərdir və “Dövlət rüsumu haqqında” Azərbaycan Respublikasının