147
gəlmədi və şans bizlə deyil və biz müsəlmanlarla döyüşmədən
qorxuruq.
17
* Va`zeh Yə`qu`bi oğlu: Bu ildə (823.m) Sədəqə Əzodi oğlu Əli ki Zəriq
adlanırdı, Mə`mun tərəfindən valilik alıb və döyüşə yollandı
.........və onunda əlindən bir iş gəlmədi.
* Səid Nəfisi: Bununla belə ki Mərənd və Təbriz valisi Bə`is oğlu
Məhəmməd, xəlifəni sevənlərdənidi və Zəriq qoşununa kömək edirdi,
ancaq; yenədə döyüşlərdə aciz qaldı və Bağdada istənildi.
18
* Məhəmməd Mir Xund Bəlxi: 824.m ilində, Cüne`yd İskafi oğlu Əhməd
Babəkin döyüşünə getdi və Babək onu bulun “tutğun, əsir” etdi.
* Əsi`r oğlu Ezzəddin ( ibnələsir): Mə`mun xəlifə, Tuslu Həmid oğlu
Məhəmmədi Babəkin döyüşünə yolladı.
* Şəmsəddin Əbu Əbdülləh Zəhəbi: 827.m ilində neçə qoşun, Həmid
oğlu Əhmədlə Babəkin cənginə getdi və Babək onu tutub, “əsir” etdi.
* Bəlxli İmad oğlu Əbülfəllah Əbdülhəyy: Bu ildə (827.m) İsfahandan bir
çox iddə ba`tini-lərdən ayağa qalxıb və Xürrəmdinlərə qatışdılar və
Mə`mun Həmid Əlta`iy (Əlkaiy) oğlu Məhəmmədi onların döyüşünə
yolladı.
* Bəlxli Məhəmməd Mirxund: Həmid Əltaiy oğlu Məhəmməd ki o
əsrin ən böyük müfti-lərindən sanılırdı, cihad hökmü verib və öz
gəliriylə bir ağır qoşun (üç yüz min savar və.........) sahmanlayıb, ağır
bir nizamı təchizatla Babəkin döyüşünə yollandı.......o müddətdə (827-
829.m) altı ağır döyüş yola saldı.
148
* Cəmaləddin Əbülqasim Xərda`zbə: Bu ildə (827.m) Həmid Əlta`iy oğlu
Məhəmməd, Xürrəmi Babəkə döyüşmədən ötrü Ərdəbilə yollandı, o
Mu`sel yoluyla Azərbaycana gəlib və çox döyüşdən sonra, Babək-çin
heç bir iş görə bilmədi...........və 829.m ilində Xürrəmi Babək,
Məhəmmədi öldürdü.
* Şəmsəddin Əbu Əbdulləh Zəhəbi: 829.m ilində Məhəmməd Ta`ilə
Babəkin oğlu “Azər” ara, ağır bir döyüş üz verdi.....və Babək onu
öldürdü.
* Əbu İshaq İbrahim İstəfri: elə ki Məhəmmədin ölüm xəbərini
Mə`mun xəlifəyə yetirdilər ........Mə`mun, əcəm və qəhistandan
Mərəndədək əyalətin hökm-ranlığını Hoşam oğlu Əliyə verdi.
* Tahir Müqəddəsi oğlu Mütəhhər :Bir halda ki Həmid Tayi oğlu
Mühəmməd, Yusif oğlu Məhəmmədi ki Əbu Səid adlanırdı qoşununun
göbəyində, və Əsram oğlu Səid ordunun sağında və Əbdülcəbbar
Yəqtinin oğlu Əbbası o ordugahın solunda qoymuşdu və özü bir çox
qoşunla Babəkin dalısınca düşüb gəzirdi, ancaq; Babək dağ başından
onları göz altına almışdı......və hər böyük bir daşın daldasında bir coma
Xürrəmilərdən qoymuşdu, elə ki Həmid oğlu Məhəmmədin qoşunu
qabağa getdi və Bəzin üç ağacına dək yeridi, Xürrəmdinlər daşların
dalından çıxıb və onlara doğru axdılar...bir halda ki Əbu Səid və Tayi
qoşunlarını dözümlə və müdafiəyə çağırırdı, ancaq: əllərindən bir iş
gələnmədən, özlərini itirib və qaçmağa əl vurdular.....və Həmid oğlu
Məhəmmədin mərkəbinə bir toppuz endirdilər və o yerə yıxılıb,
öldürdülər.
20
149
* Əbu Hənifə Diynəvəri: Həmid oğlu Məhəmmədin, ölüm xəbəri
xəlifəyə çatan kimi, Mə`mun; Tahir Zolyəmiyneyn oğlu Abdullah-çin
döyüş hökmü verdi və o Abdullah Əsram oğlu Məhdi - Yusif oğlu
Məhəmməd - Həbib oğlu Əbdürrəhman dan istədi o gəlincə öz
yerlərində otursunlar.....Abdullah, o caygaha ki bu gün Diynəvr, də
Əbdülləh Qəsri deyilir yetişdi və oradan Bəz şəhərinin yaxınlığınadək
qoşunu çəkib və Babək çətinliklərə düşdü.....və Xürrəmdinlərlə
döyüşdü, ancaq: bir Coma qoşun başçılarından öləndən sonra yenə
Babəkə əl tapanmadı.
* Xəldun oğlu Vəliə`ddin: Tahir oğlu Əbdülləh Xorasan vilayətini özü-
üçün götürüb ......və bu ildə xəlifə, əcəm Əraqını və Qəhistanı
Mərəndədək, Hoşam oğlu Əliyə tapışırdı.
21
* Səid Nəfisi: Gələn ildə ( 830.m) Babək, Leys oğlu İbrahimin qoşununu
sındırıb və özünüdə öldürdü.
22
* Əsir oğlu Ezzəddin ( İbnələsir): Mə`mun, Xürrəmdinlər qudrətini
sındırmağı, İbrahim oğlu Ta`hirə tapşırdı və o
, 828.m ilində, şə`ban
ayından beş gün qalmış, qoşunuyla Bağdaddan çıxdı.
* Va`zeh Yə`qu`bi oğlu: Babəkin qudrəti çoxaldı və Təbrizin hakimi
Bə`is oğlu Məhəmməd və Mərəndin ha`kimi Kürd İsmət (Əlkordi) ona
beyə`t etdilər, və xəlifə İbrahim oğlu Tahiri ki İshaqın qardaşı olmuş
ola Babəkin savaşına yolladı və elə ki o Azərbaycana yetişdi
Məhəmməd Bə`is, Mötəsəmə yazdı ki xəlifədən himayət edəcəkdir,
sonra İsməti və başına yığışan kimsələri kefli halında bir qalaya ki ona
0
Şa`hi deyirdilər (Şa`hi qalası; xarabalıqlarıyla, bu gün urmiyə adasında
durur) aparıb və sonra onları Mötəsəm xəlifənin yanına yolladı.
* Əsir oğlu Ezzəddin ( ibnələsir): Bir çox dağlıqda yaşayan kütlə .......
və Həmədan- İsfahan- Ma`səbzan və Cəzran, Xürrəmi dininə inanıb və
Həmədanda ləşgərgah düzətdilər, Mötəsəm bir ağır qoşun sahmanlayıb
833.m ilinin onuncu ayında İbrahim oğlu İshaq başçılığı ilə yola saldı və
İshaq, Həmədana yetişib və onlarla üz bə üz olub atmış min nəfər,
böyüklü- kiçikli Xürrəmilərdən öldürdü.
* Xoca Nizamülmülk: Yenə də Xürrəmdinlər 827.m ilində İsfahan və
Pars və Azərbaycan və bütün dağlardan xüruc etdilər.... və İsfahanda
qiyam edən camaatın başında Əli Məzdək adlı bir kişi varidi ki dər,
şəhərindən iyirmi minlik qoşun yığıb Əbbasi xəlifələrinin əleyhinə
Xürrəmdinlərə havar durdu..... Mə`mun-un ölümü, həmin ildə üz verdi.
* Əbu Səid Əbdülhəyy Gerdiyəzdi: İbrahim oğlu İshaq, Tahir
Zolyəmiyneynin əmioğlusu ki Bağdadın əmiriydi Həmədanda bir il
döyüşəndən sonra kiçik bir qələbə ilə atmış min Xürrəmi öldürdü... və
Babək sınıqladı.
23
* Səid Nəfisi: Mötəsəm, İbrahim oğlu Tahiri qırx minlik savarla, İshaqa
kömək yolladı.
* Amollu Məhəmməd Cərir Təbəri: Mötəsəm, Əfşinə dedi: cihada get
və fikir etmə ki mən və mənim qoşunum Babəki aradan aparmayınca
ondan dönəcəyik, və o hər nə qədər diridir ondan əl götürməyəcəyik və
sənin-şin, bu işə son qoymaqdır..........çün Mötəsəm Babəkin qarşında
çarəsiz qaldı, döyüşün tam ixtiyarını Əfşinə verdi və onunçün hər
nəzərdən yardım durmaqdan əsirgəmədi....... Mötəsəm bütün qoşunu iki
Dostları ilə paylaş: |