BiZİM ÜÇÜn biZSİz heç NƏ
Yüklə 0,95 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
- İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
- Əlilliyi olan şəxslərin digər qrupları haqqında necə
- ƏOŞHDBMTK və Britaniya İnsan Hüquqları Aktı
- ƏOŞHDBMTK və əlilliyin diskriminasiyası haqqında Britaniya qanunu
- Britaniya Bərabərlik Aktı
© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 47 Əlilliyi olan qadınlar üçün əsas narahatlıq doğuran sahələrdən bəziləri aşağıda göstərilib (“Qadın və gender üzrə inkişafı inklüziv edin” vasitələr toplusundan götürülüb). Bu səbəbdən, əlilliyi olan qadınlar Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əlilliyi olan Şəxslərin Hüquqları haqqında Konvensiyasında onların hüquqları və vəziyyətləri üzrə ayrıca maddənin yer alması uğrunda mübarizə apardılar. Onlar uğur qazandılar: Konvensiyanın 6-cı maddəsi “Qadınlar” adlanır. Əlilliyi olan qadınlar üçün narahatlıq doğuran sahələrin bəziləri bunlardır:
• Təhsil: əlilliyi olan qızların əlilliyi olan oğlanlara nisbətən məktəbə getmək ehtimalı daha azdır. • Məşğulluq: əlilliyi olan qadınlara kredit vəsaitlərinin verilməsi və ya onların işə götürülməsi daha az ehtimal olunur. • Zorakılıq: əlilliyi olan qadın və qızlar xüsusilə də ev şəraitində zorakılığa çox həssasdırlar. Ən çox da əqli və/və ya eşitmə əlilliyi olan qadınlar arasında cinsi zorakılıq geniş yayılıb. • Səhiyyə xidmətləri: səhiyyə işçiləri çox vaxt əlilliyi olan qadın və qızlara müvafiq ailə planlaşdırılması xidmətləri və üsulları haqqında məsləhət verməkdən imtina edirlər. “Əlillik və gender üzrə inkişafı inklüziv edin” vasitələr toplusundan götürülüb: http://www.make-development-inclusive.org/toolsen/03_mainstreaming.pdf İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu © “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi 48
BMT Konvensiyasının 7-ci maddəsində deyilir: • Əlilliyi olan uşaqların insan hüquqlarından əlilliyi olmayan uşaqlarla eyni əsasda istifadəsini təmin etmək üçün hökumətlər lazım olan hər şeyi etməlidir. • Əlilliyi olan uşaqlar barədə qərarlar onların maraqlarına tam uyğun olmalıdır. • Hökumətlər bunları təmin etməlidir: əlilliyi olan uşaqları öz fikirlərini ifadə etmək üçün dəstəkləməyi; əlilliyi olan uşaqların fikirlərinin dinlənməsi və ciddi qəbul edilməsini. Özlüyündə aydındır ki, əlilliyi olan uşaqlar da tam insan hüquqlarına malikdir və onların öz haqlarından istifadə etməsi, təhsildə, icmada tam potensiala nail olması üçün hökumətlər fəal addımlar atmalıdır. Konvensiya bunu da vurğulayır ki, hökumət uşağın fikrini ifadə etməsi hüququnda onun yaşını nəzərə almalıdır. Uşaqlar üçün başqa mühüm beynəlxalq konvensiya – Əlilliyi olan Uşaqların Hüquqlarına dair BMT Konvensiyasıdır. YUNİSEF “Dünya uşaqlarının vəziyyəti 2013: əlilliyi olan uşaqlar” adlı beynəlxalq araşdırma layihəsi həyata keçirdi. Hesabat əlilliyi olan uşaqları cəmiyyətdə fəal rol oynamağa qabil etmək üçün inklüziv yanaşmaların nə qədər vacib olduğunu əks etdirir. Bunlar YUNİSEF-in filmində təsvir olunub https://www.youtube.com/watch?v=4I9Sq8qHXE0
Aşkar olunanların qısa icmalı daha yığcam YUNİSEF filmində əks olunub https://www.youtube.com/watch?v=oDepkMqy5PQ Əlilliyi olan şəxslərin digər qrupları haqqında necə? Konvensiya xüsusən əlilliyi olan qadın və uşaqları müdafiə edir. Bununla belə, sənəddə qeyd edilir ki, hökumət əlilliyi olan şəxslər arasında müxtəlifliyi tanımalıdır ki, insanlar öz kimliyinin yalnız bir parçası ilə müəyyən olunmasın. ƏOŞHDBMTK və Britaniya İnsan Hüquqları Aktı İnsan Hüquqları Aktı BK-da 1998-ci ildə qəbul edilmiş qanundur ki, dövlət qurumlarının Britaniya və Şimali İrlandiyada hər kəsin insan hüquqlarına hörmət etməli olduğunu bildirir. Orada əks olunan hüquqlar İnsan Hüquqları üzrə Avropa Konvensiyası adlanan razılaşmaya əsaslanır. Razılaşmaya ƏOŞHDBMTK-da olduğu kimi eyni hüquqlar daxildir - məsələn, yaşamaq və ədalətli mühakimə hüququ. Ancaq ƏOŞHDBMTK daha geniş əhatəli qanunları, xüsusən yaşayış yeri ilə təmin olunma hüququ və işləmək hüququ kimi sosial, mədəni və iqtisadi məsələləri də əhatə edir.
© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu 49 BMT Konvensiyası əlilliyi olan şəxslərin insan hüquqlarını müdafiə və təşviq etmək üçün hökumətin görməli olduğu tədbirləri daha ətraflı göstərir. Məsələn, İnsan Hüquqları Aktının 8-ci maddəsi insanların öz həyatları barədə qərar vermək və icmada iştirak etmək haqları daxil olmaqla özəl və ailə həyatına dair hüququnu müdafiə edir. BMT Konvensiyasının 19- cu maddəsi əlilliyi olan şəxslərin bu hüquqdan istifadəsini təmin etmək üçün hökumətin atmalı olduğu addımların bəzilərini göstərir (məsələn, əlilliyi olan şəxslərin harada və kiminlə yaşamağa qərar vermək üçün bərabər seçimini və icmada müstəqil yaşamaları üçün onlara lazım olan dəstəyi təmin etmək) Dövlət insan hüquqlarını necə dəstəkləmək barədə düşünərkən Konvensiyanı da nəzərdən keçirməlidir. ƏOŞHDBMTK üzrə məsələni BK məhkəmələrinə birbaşa gətirə bilmədiyiniz halda, İnsan Hüquqları Aktı ilə münasibətdə BMT Konvensiyası şərhedici vasitə kimi istifadə oluna bilər. İnsan Hüquqları Aktını şərh edərkən məhkəmələr həmçinin beynəlxalq hüququ və İnsan Haqları üzrə Avropa Məhkəməsinin qərarlarını nəzərə almalıdır. 2009-cu ildə İnsan Haqları üzrə Avropa Məhkəməsi əlilliyi olan şəxslərlə ədalətsiz rəftar olunub-olunmaması barədə qərarında Konvensiyaya istinad etdi. Bu məhkəmə işinin tam adı Qlor İsveçrəyə qarşı (Ərizə № 13444/04, məhkəmə qərarı 30 aprel 2009). ƏOŞHDBMTK və əlilliyin diskriminasiyası haqqında Britaniya qanunu BK-da əlilliyin diskriminasiyasını qadağan edən və əlilliyi olan şəxslərin bərabərliyini təşviq edən qanunda deyilir ki, əlilliyi olan şəxslər diskriminasiya və sıxışdırmadan azad olmalı, Britaniyadakı işəgötürənlər, təhsil qurumları və xidmət təminatçıları əlilliyi olan şəxslərin onların xidmətlərindən istifadə imkanı və tam iştirakını təmin etmək üçün münasib düzəlişlər (uyğunlaşdırmalar) etməlidir. Əvvəllər Əlilliyin Diskriminasiyasına dair iki Akt olduğu halda bu müddəalar Bərabərlik Aktında hərtərəfli əhatə olunub. ƏOŞHDBMTK-dan əlilliyin diskriminasiyası qanunundakı bəzi anlayışları (məsələn, tam iştirak yolunda maneələrin aradan qaldırılması kimi məqsədin gücləndirilməsi işlərində «münasib düzəlişlər»in nə olduğunu) şərh etmək üçün istifadə oluna bilər. Bərabərlik haqqında qanunvericilik hər bir işdə əlilliyin bərabərliyi daxil olmaqla bərabərliyi təşviq etmək vəzifəsini dövlət qurumları qarşısında qoyur. Əgər dövlət qurumu bərabərliklə bağlı öz vəzifələrini yerinə yetirmirsə, o zaman Bərabərlik və İnsan Hüquqları Komissiyası onun bunu etməsi üçün hüquqi tədbirlər görə, yaxud da əlilliyi olan şəxslər məhkəməyə onlardan şikayət verə bilər («məhkəmə baxışı» adlanan anlayış vasitəsilə). Dövlət orqanı Konvensiyadakı standartlardan istifadə edirsə, bərabərlik vəzifələrinin yerinə yetirilməsində ona kömək göstəriləcək.
2010-cu il Bərabərlik Aktı insanları iş yerində və geniş cəmiyyətdə diskriminasiyadan hüquqi baxımdan müdafiə edir.
Yüklə 0,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|