BiZİM ÜÇÜn biZSİz heç NƏ



Yüklə 0,95 Mb.
səhifə18/49
tarix25.06.2018
ölçüsü0,95 Mb.
#51347
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   49

© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin 

əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi

İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu

47

Əlilliyi  olan  qadınlar  üçün  əsas  narahatlıq  doğuran  sahələrdən  bəziləri  aşağıda  göstərilib 



(“Qadın və gender üzrə inkişafı inklüziv edin” vasitələr toplusundan götürülüb). 

Bu  səbəbdən,  əlilliyi  olan  qadınlar  Birləşmiş  Millətlər  Təşkilatının  Əlilliyi  olan  Şəxslərin 

Hüquqları haqqında Konvensiyasında onların hüquqları və vəziyyətləri üzrə ayrıca maddənin 

yer alması uğrunda mübarizə apardılar. Onlar uğur qazandılar: Konvensiyanın 6-cı maddəsi 

“Qadınlar” adlanır. 

Əlilliyi olan qadınlar üçün narahatlıq doğuran sahələrin bəziləri bunlardır:

 

•  Təhsil: əlilliyi olan qızların əlilliyi olan oğlanlara nisbətən məktəbə getmək ehtimalı daha 



azdır. 

•  Məşğulluq: əlilliyi olan qadınlara kredit vəsaitlərinin verilməsi və ya onların işə 

götürülməsi  daha az ehtimal olunur. 

•  Zorakılıq: əlilliyi olan qadın və qızlar xüsusilə də ev şəraitində zorakılığa çox 

həssasdırlar. Ən çox da əqli və/və ya eşitmə əlilliyi olan qadınlar arasında cinsi zorakılıq 

geniş yayılıb. 

•  Səhiyyə xidmətləri: səhiyyə işçiləri çox vaxt əlilliyi olan qadın və qızlara müvafiq ailə 

planlaşdırılması xidmətləri və üsulları haqqında məsləhət verməkdən imtina edirlər. 

“Əlillik və gender üzrə inkişafı inklüziv edin” vasitələr toplusundan götürülüb:

 http://www.make-development-inclusive.org/toolsen/03_mainstreaming.pdf 




İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu

© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin 

əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi

48

Əlilliyi olan uşaqlar

BMT Konvensiyasının 7-ci maddəsində deyilir:

•  Əlilliyi olan uşaqların insan hüquqlarından əlilliyi olmayan uşaqlarla eyni əsasda 

istifadəsini təmin etmək üçün hökumətlər lazım olan hər şeyi etməlidir.

•  Əlilliyi olan uşaqlar barədə qərarlar onların maraqlarına tam uyğun olmalıdır.

•  Hökumətlər bunları təmin etməlidir:

     əlilliyi olan uşaqları öz fikirlərini ifadə etmək üçün dəstəkləməyi; 

     əlilliyi olan uşaqların fikirlərinin dinlənməsi və ciddi qəbul edilməsini.

Özlüyündə aydındır ki, əlilliyi olan uşaqlar da tam insan hüquqlarına malikdir və onların öz 

haqlarından istifadə etməsi, təhsildə, icmada tam potensiala nail olması üçün hökumətlər 

fəal addımlar atmalıdır.

Konvensiya  bunu  da  vurğulayır  ki,  hökumət  uşağın  fikrini  ifadə  etməsi  hüququnda  onun 

yaşını nəzərə almalıdır.

Uşaqlar üçün başqa mühüm beynəlxalq konvensiya – Əlilliyi olan Uşaqların Hüquqlarına dair 

BMT Konvensiyasıdır.

YUNİSEF “Dünya uşaqlarının vəziyyəti 2013: əlilliyi olan uşaqlar” adlı beynəlxalq araşdırma 

layihəsi  həyata  keçirdi.  Hesabat  əlilliyi  olan  uşaqları  cəmiyyətdə  fəal  rol  oynamağa  qabil 

etmək üçün inklüziv yanaşmaların nə qədər vacib olduğunu əks etdirir. Bunlar YUNİSEF-in 

filmində təsvir olunub 

https://www.youtube.com/watch?v=4I9Sq8qHXE0

 

Aşkar olunanların qısa icmalı daha yığcam YUNİSEF filmində əks olunub 



https://www.youtube.com/watch?v=oDepkMqy5PQ 

Əlilliyi olan şəxslərin digər qrupları haqqında necə?

Konvensiya xüsusən əlilliyi olan qadın və uşaqları müdafiə edir. Bununla belə, sənəddə qeyd 

edilir ki, hökumət əlilliyi olan şəxslər arasında müxtəlifliyi tanımalıdır ki, insanlar öz kimliyinin 

yalnız bir parçası ilə müəyyən olunmasın.



ƏOŞHDBMTK və Britaniya İnsan Hüquqları Aktı

 

İnsan  Hüquqları  Aktı  BK-da  1998-ci  ildə  qəbul  edilmiş  qanundur  ki,  dövlət  qurumlarının 

Britaniya və Şimali İrlandiyada hər kəsin insan hüquqlarına hörmət etməli olduğunu bildirir. 

Orada əks olunan hüquqlar İnsan Hüquqları üzrə Avropa Konvensiyası adlanan razılaşmaya 

əsaslanır. 

Razılaşmaya  ƏOŞHDBMTK-da  olduğu  kimi  eyni  hüquqlar  daxildir  -  məsələn,  yaşamaq  və 

ədalətli  mühakimə  hüququ.  Ancaq  ƏOŞHDBMTK  daha  geniş  əhatəli  qanunları,  xüsusən 

yaşayış  yeri  ilə  təmin  olunma  hüququ  və  işləmək  hüququ  kimi  sosial,  mədəni  və  iqtisadi 

məsələləri də əhatə edir.



© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin 

əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi

İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu

49

BMT  Konvensiyası  əlilliyi  olan  şəxslərin  insan  hüquqlarını  müdafiə  və  təşviq  etmək  üçün 



hökumətin görməli olduğu tədbirləri daha ətraflı göstərir. Məsələn, İnsan Hüquqları Aktının 

8-ci maddəsi insanların öz həyatları barədə qərar vermək və icmada iştirak etmək haqları 

daxil olmaqla özəl və ailə həyatına dair hüququnu müdafiə edir. BMT Konvensiyasının 19-

cu  maddəsi  əlilliyi  olan  şəxslərin  bu  hüquqdan  istifadəsini  təmin  etmək  üçün  hökumətin 

atmalı olduğu addımların bəzilərini göstərir (məsələn, əlilliyi olan şəxslərin harada və kiminlə 

yaşamağa qərar vermək üçün bərabər seçimini və icmada müstəqil yaşamaları üçün onlara 

lazım olan dəstəyi təmin etmək)

Dövlət insan hüquqlarını necə dəstəkləmək barədə düşünərkən Konvensiyanı da nəzərdən 

keçirməlidir. 

ƏOŞHDBMTK  üzrə  məsələni  BK  məhkəmələrinə  birbaşa  gətirə  bilmədiyiniz  halda,  İnsan 

Hüquqları Aktı ilə münasibətdə BMT Konvensiyası şərhedici vasitə kimi istifadə oluna bilər. 

İnsan  Hüquqları  Aktını  şərh  edərkən  məhkəmələr  həmçinin  beynəlxalq  hüququ  və  İnsan 

Haqları üzrə Avropa Məhkəməsinin qərarlarını nəzərə almalıdır. 2009-cu ildə İnsan Haqları 

üzrə  Avropa  Məhkəməsi  əlilliyi  olan  şəxslərlə  ədalətsiz  rəftar  olunub-olunmaması  barədə 

qərarında Konvensiyaya istinad etdi. Bu məhkəmə işinin tam adı Qlor İsveçrəyə qarşı (Ərizə 

№ 13444/04, məhkəmə qərarı 30 aprel 2009).



ƏOŞHDBMTK və əlilliyin diskriminasiyası haqqında Britaniya 

qanunu 

BK-da əlilliyin diskriminasiyasını qadağan edən və əlilliyi olan şəxslərin bərabərliyini təşviq 

edən  qanunda  deyilir  ki,  əlilliyi  olan  şəxslər  diskriminasiya  və  sıxışdırmadan  azad  olmalı, 

Britaniyadakı  işəgötürənlər,  təhsil  qurumları  və  xidmət  təminatçıları  əlilliyi  olan  şəxslərin 

onların xidmətlərindən istifadə imkanı və tam iştirakını təmin etmək üçün münasib düzəlişlər 

(uyğunlaşdırmalar) etməlidir. Əvvəllər Əlilliyin Diskriminasiyasına dair iki Akt olduğu halda bu 

müddəalar Bərabərlik Aktında hərtərəfli əhatə olunub.

ƏOŞHDBMTK-dan əlilliyin diskriminasiyası qanunundakı bəzi anlayışları (məsələn, tam iştirak 

yolunda maneələrin aradan qaldırılması kimi məqsədin gücləndirilməsi işlərində «münasib 

düzəlişlər»in nə olduğunu) şərh etmək üçün istifadə oluna bilər. 

Bərabərlik haqqında qanunvericilik hər bir işdə əlilliyin bərabərliyi daxil olmaqla bərabərliyi 

təşviq etmək vəzifəsini dövlət qurumları qarşısında qoyur.  

Əgər dövlət qurumu bərabərliklə bağlı öz vəzifələrini yerinə yetirmirsə, o zaman Bərabərlik 

və  İnsan  Hüquqları  Komissiyası  onun  bunu  etməsi  üçün  hüquqi  tədbirlər  görə,  yaxud  da 

əlilliyi  olan  şəxslər  məhkəməyə  onlardan  şikayət  verə  bilər  («məhkəmə  baxışı»  adlanan 

anlayış vasitəsilə). Dövlət orqanı Konvensiyadakı standartlardan istifadə edirsə, bərabərlik 

vəzifələrinin yerinə yetirilməsində ona kömək göstəriləcək. 

Britaniya Bərabərlik Aktı

2010-cu il Bərabərlik Aktı  insanları iş yerində və geniş cəmiyyətdə diskriminasiyadan hüquqi 

baxımdan müdafiə edir. 



Yüklə 0,95 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   49




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə