1989-cu ilin payızında ən böyük yenidənqurma tə-
rəfdarı olan «Oqonyok» jurnalmın şərhçisi Georgi Roj-
nov çox sərt informasiya blokadası ilə qarşılaşdı. Dəmir
yolu ilə Meğri, Culfa və Naxçıvandan keçərək Bakıdan
Noraşenə gəlib çıxan «Oqonyok» jurnalisti həmsöhbətlə-
rinin açıq-aşkar ona inanmadıqlarını hiss etdi:
«Əgər praktiki olaraq bütün mərkəzi qəzet və jurnallar, radio və
televiziyaya bizi narahat edən problemlər barədə susur, ya da utan-
madan yalan deyirsə sizin bu gəlişlərinizin nə xeyri var?»
Georgi Rojnov özü də bunun şahidi oldu:
«Heç bir gün
keçmədi ki, mən əmin oldum: adamlar haqlı idilər. davam edən mil-
lətlərarası konfliktdə nə baş verirsə versin dinləyiciyə bu faciəli ha-
disə barədə yalmz bir versiya təqdim edilirdi: Azərbaycan az qala
qan içən təcavüzkardır, onun qonşulan isə təcavüzün günahsız qur-
banları».
1989-cu ilin yaymda və payızında Zaqafqaziyadan
olan məlumatlarm leksikasma hamı vərdiş etmişdi: avtobu-
sa atəş açılıb, girovlar tutulub, silah müsadirə edilib, adam-
lar həlak olub. Bu, Daşnaksütyun partiyasmm uzun illərdən
bəri istifadə etdiyi irimiqyaslı terrorun başlanğıcı idi. La-
kin, 1989-cu il sentyabrm sonunda yeni bir söz - müharibə
dövründən sonra yaddan çıxarılmış «blokada» sözü eşidil-
m əyə başlandı. llk dəfə Moskvada Ermənistanm daimi nü-
mayəndəliyində deyilmiş bu söz qəzet səhifələrində gö-
ründü, efirdə səsləndi.
SSRÜ EA Kosmik Tədqiqatlar İİnstitutunun Baş elmi iş-
çisi K.Qrinqauz özünün Bakıdakı həmkarı, SSRİİ xalq de-
putatı və Azərbaycan EA Təbii Ehtiyatlarm Kosmik Təd-
qiqi Ünstitutunun direktoru T.İsmayılova açıq məktubla
müraciət etdi:
« N ecə ola bildi ki, Sovet İittifaqının m övcud olmasının 8-ci
onilliyində Sovet Sosialist Respublikalarından biri blokada təşkil
edir v ə bu respublikanın öz daxilində yerləşən vilayətin əhalisi-
ni aclıq həddinə çatdınr, yenicə ağır fəlakətə düçar olm uş qon-
şu sovet respublikasını blokadaya alır».
Məlum olduğu kimi, dəmiryolçuları tətil etməyə çağı-
ran xalq cəbhəsi idı. Ona görə də Bakıya uçub gələn Ge-
orgi Rojnov ilk növbədə AXC idarə heyətinin üzvü Hik-
mət Hacızadəni dinlədi:
«Azərbaycan dəmir yolunda hərəkətin dayandırılması sentyab-
nn 4-dən 17-dək respublikada davam edən ümumi tətilin nəticəsi-
dir, - deyə o izah etdi. Tətil özü isə bizim xalqa qarşı erməni ekstre-
mistlerinin qanuna zidd hərəkətlərinin güclənməsinin yeni mərhələ-
sinin nəticəsi idi. Hesablaym: fyunun 13-də DQMV-dəki azərbay-
canlı kəndlərinin tam blokadası başlayıb, sərhəd kəndlərimizə, həm
yük, həm də səmişin qatarlanmıza onlarla basqm olub. Hərgah nə
ittifaq, nə də respublika hökuməti respublikanm suverenliyini qoru-
ya bilmirsə v ə ya qorumaq istəmirsə, onu təcavüzdən mühafizə et-
mirsə, biz nə etməliyik?»
1989-cu ilin 5 oktyabrında Azərbaycan Ali Soveti
respublikanm suverenliyi haqqında qanun qəbul etdi,
Nazirler Soveti ise hemin gün Xalq Cəbhəsini qeydiyyat-
dan keçirdi. Üstünde teze ay şekli olan qırmızı-göy-yaşıl
rengli bayraq dövlet atributikasına daxil edildi, aeroportda,
meydanlarda və küçelerdə məğrur-meğrur yeni Azerbayc-
an Bayrağı dalğalanmağa başladı.
Ictimaı həyatm bütün bu faktları qonşular terəfindən de
qiymətləndirildi.
Müsibət içində olan Ermənistanın blokadası barədə qə-
zəbli məlumatları oxuyarkən və ya dinləyərkən bir çox
adamlar çətin başa düşərdilər ki, Azərbaycan dəmir yolu
ilə hərəkət edən qatarlar uzunluğu cəmisi 46 km olan ki-
çik bir hissəni Ermənistan SSR ərazisindən keçməli olur-
dular. Məhz Mincivan stansiyasmdan Meğri stansiyasma-
dək olan bu hissədə terrorçularm basqmlan baş verirdi. Bu
barədə Georgi Rojnova baş ədliyyə müşaviri, nəqiiyyat
prokuroru Əhməd Ələkbərov danışdı:
«İlk fitnəkarlıqlar hələ 1988-ci ilin noyabrmda başladı. Burada
hər şey var idi: dəmir yolunun partladılması, çmqılla örtülməsi, ma-
şinistlərə və səm işinlərə qarşı kütləvi xuliqanlıq hərəkətləri. Onla-
rı daşa basır, döyüş silahlanndan atəş açırdılar. Hər belə epizod üz-
rə cinayət işi qaldınldı, lakin onlann heç biri öz həllini tapmadı. Er-
mənistamn Meğri rayonunun hüquq-mühafizə orqanlan istintaq işlə-
rini aparmağa mane olurdular. Bir də ki, əgər rayonun bir sıra pro-
kurorluq v ə milis işçilərinin özləri cinayətkar hadisələrin iştirakçısı
idilərsə, onlardan hansı köm əyi gözləm ək olardı!»
Rojnovun Bakıya gəlm əsinədek dəmir yolunda hərəkət
bərpa edildi və aşkar oldu ki, blokadanm dayandınlmasını
dağlarda gizlənmiş terrorçular hansı qəzəblə qarşıladılar.
Jumalist öz oçerkində Meğri hissəsində yalnız 1989-cu il
oktyabrm 7-i axşam baş vermiş hadisələrin xronikasmı
verdi:
«Saat 22.50-də 347-ci kilometrdə 2731 N-li qatar Kərçivan stan-
siyasma yaxmlaşarkən gülləyə tutuldu. Bu dəfə lokomotivin maşinis-
ti İbrahimovu daxili qoşunlann hərbçiləri Buqayev v ə Qiqauri müşa-
yiət edirdi. 23.30-da 2703 N-li qatara atəş açıldı, onu maşinist Mem-
mədov idarə edirdi. 00.45-də 2704 N-li qatarı daşa basdılar (İİmayı-
lov), 1.45-də daşlar maşinist Bäyramovun idarə etdiyi 2766 N-li qa-
taıın teplovozuna dəyirdi. V ə nəhayət, oktyabnn 8-də günorta daxi-
li
qoşunlar polkovniki Uqolkov Kərçivan stansiyasındakı yollan. yox-
layarkən güclü partladıcı qurğu aşkar etdi və zərərsizləşdirdi».
Bəs aşkar etməsəydi, necə? Bir ay sonra həmin sahə-
də terrorçu Artuş Parsaqyan dəmir yolu relslərinin altına
mina qoyarkən partladı; halbuki, bu vaxt yolu artıq SSRİİ
DİİN qoşunları mühafızə edirdi.
Ona görə də oçerkist özünün Leninakan xəstəxana-
sınm həkimi Alvina Markosyanla yadda qalan dioloqo-
nu verir.
A.Markosyan: Qonşu respublikanın xalqına nə dərəcə-
də nifrət edilməlidir ki, bizim tərəfimizdən heç bir səbəb
olmadan iqtisadi terrora keçəsən? Mənim üçün Azərbaycan
dəmiryolçularımn gözlerinin içinə baxmaq maraqlı olardı -
görəsən, mən onlarda nə görərdim?
G.Rojnov: Qorxu və qəzəb... Qorxu - demək olar ki,
hər gün atılan güllələre, onlarm idare edib sizə gətirdiklə-
ri qatarlahn üzərinə yağan daşlara görə. Qezeb - həmin iş-
ləri görən qoçularm ünvanına; və inanın ki, onlar həmin
qoçuları erməni xalqı ilə heç cür elaqələndirmirler.
Kabinete doluşmuş hekimler ve tibb bacılarımn Rojno-
vun dediyinə göre, heç xeberleri yox idi ki, artıq çoxdan -
bir ilə yaxın müddetde demiryolunun onlarm respublikala-
rından keçen kilometrliklerinde neler baş verir.
Dostları ilə paylaş: |