C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
365
5%-li kalium-permanqanat və s. məhlullarla işləmək lazımdır. Əmələ gəlmiş qartmaqlann tez qopması üçün onlara yağlı məlhəm və ya vazelin sürtülür. Aftoz stomatitlərdə və vulvovaginitlərdo 3%-li hidrogen-per-oksid və 0,05-0,1%-li rivanol növbələşdirərək işlədilir. İrinli ağırlaşmalar olarsa, antibiotiklər verilir. Kəskin intoksikasiyada isə 1:1 nisbətində olmaqla kolloid və kristalloid məhlulları ilə dezintoksikasiya aparılmalıdır. Qaşınmaları azaltmaq məqsədi ilə dəri qliserin, su qarışdırılmış sirkə, spritlə silinməlidir. Antihistamin preparatların verilməsi də göstərişdir. Profilaktikası. Xəstələr axırıncı səpgi elementləri meydana çıxdıqdan sonra 5 gün keçənədək ətrafdakılardan təcrid edilməlidir. Əvvəllər su çiçəyi ilə xəstələnməmiş 7 yaşa qədər uşaqlar xəstələrlə təmasda olarsa, onlar təmasda olduqları gündən başlayaraq 21 gün müddətində ətrafdakılardan ayrılmalıdırlar. Əgər hamilə qadınlar doğuşdan əvvəl ki, 5 gün müddətində və ya doğuşdan sonrakı 2 gün ərzində yoluxarlarsa onlara spesifik immunoqlobulin yeridilir. Fəal spesifik profilaktika aparılmır. Su çiçəyi əleyhinə vaksina işlənilib hazırlanır. KƏMƏRLƏYİCİ DƏMROV (HERPES ZOSTER) Kəmərləyici dəmrov latent su çiçəyi törədicilərinin - Varisella zosler virus - fəallaşması nəticəsində baş verən xəstəlikdir. Kliniki müxtəlifliyə malikdir. Onurğa beyninin arxa köklərinin, fəqərələr arası qanqliaların zədələnməsi əlamətləri, qızdırma, ümumi intoksikasiya və prosesə cəlb olunmuş hissi sinir lifləri boyunca verikulyar səpgilərin meydana çıxması ilə xarakterizə olunur. E tiologiyası. Törədicisi eyni zamanda su çiçəyinin törədicisi olan üçüncü tip herpes viruslardır. Viruslar dermoneyrotrop xüsusiyyətə malik olmaqla, mərkəzi və periferik sinir sistemi hüceyrələrini zədələyirlər. İlkin yoluxmuş və ya keçirilmiş su çiçəyindən sonra viruslar dəri və selikli qişalardan limfa və qan-damar sistemi vasitəsilə fəqərələr arası sinir düyünlərinə, onurğa beyninin arxa köklərinə keçərək orada uzun müddət - illərlə saxlanılırlar. Orqanizmin immunreaktivliyinin zəifləməsi isə infeksiyanın fəallaşmasına səbəb olur. Epide m iologiyası. İnfeksiya mənbəyi xəstə insanlar və ya virusu gəzdirənlərdir. Xəstəliyə bütün yaş qruplarında rast gəlinsə də, əsasən yaşlılarda və qocalarda qeyd edilir. Kəmərləyici dəmrova su çiçəyinə nəzərənikincili endogen infeksiya kimi baxılmalıdır. Belə ki, 15 yaşdan yuxan şəxslərin 90-95%-də bu virusa qarşı antitel aşkar edilir. Bu isə uşaqlar arasında yüksək kon-tagiozluğa malik infeksiya olan su çiçəyinin yayılması ilə əlaqədardır. Qeyd etmək lazımdır ki, müşahidə edilən kəmərləyici dəmrovun yarısı 50 yaşdan yuxarı şəxslərin payına düşür. Uşaqlarda xəstəlik bir sıra hallarda mənşəyi müəyyənləşdirilməmiş, diaqnozu bəlli olmadan, dəridə baş verən müxtəlif reaksiya və ya patologiyalar kimi müalicə olunur. Kəmərləyici dəmrovla təkrar xəstələnmə halları da mümkündür. Bu im-mun çatışmazlığı olan şəxslərdə baş verən kəmərləyici dəmrov təsadüflərinin 10 %-də ola bilər. Kəmərləyici dəmrovla xəstə şəxslər xəstəliyin özünə nəzərən bir infeksiya mənbəyi kimi elə bir rol oynamırlar. Bununla belə kəmərləyici dəmrov su çiçəyi üçün infeksiya mənbəyi hesab olunur və xəstələrin kontagiozluğu zəif olduğundan yoluxdurma ehtimalı 10-20%- downloaded from KitabYurdu.org 366
dən yuxarı olmur. Belə ki, kəmərləyici dəmrov da prosesin nadir hallarda yuxarı tənəffüs yollarının selikli qişasında lokallaşması hava-damcı yolu ilə yayılma ehtimalını məhdudlaşdırır. Patogenezi. Göstərildiyi kimi kəmərləyici dəmrovun baş verməsi üçün xəstənin əvvəllər bu və ya digər formada (kəskin, silinmiş, subklinik və s.) su çiçəyi keçirərək törədici viruslar orqanizmdə gizli infeksiya şəklində qalması əsas şərtdir. İlkin yoluxma ilə xəstəliyin ilk əlamətlərinin meydana çıxması arasındakı müddət 10 illərlə çəkə bilər. Lakin bəzən bu, xüsusən uşaqlarda qısalıb 5-6 aya bərabər olur. İnfeksiyanın gizli haia keçməsi və virusların fəallaşması mexanizmi hələ dəqiq aydınlaşdırılmamışdır. Mövcud latent infeksiyanı aşkar edən müayinə üsulları isə işlənilib hazırlanmamışdır. Prosesin fəallaşması müxtəlif təsirlərdən - soyuqlamadan, lokal travmalardan, strcsdən, xroniki yorğunluqdan, üzvlərin və sümük iiiyinin transplantasiyası, QİÇS xəstəliyi və s. ilə əlaqədar ola bilər. Belə ki, kəmərləyici dəmrovun baş vermə ehtimalı limfaqra-nulomatozda 21-28%, hormonal, kimyəvi preparatlar və şüa müalicəsi alanlarda 42-56%-ə bərabərdir. Onlarda xəstəliyin ağır yayılmış formalarının inkişafı mümkündür. Qeyd etmək lazımdır ki, xəstəliyin baş verməsinin yalnız im-mun sistemində olan pozğunluqlarla əlaqədar olması da hələlik tam qəbul edilməyib və mübahisəlidir. Infeksiyanın fəallaşması fəqərələrarası sinir düyünlərində və kəllə sinir qanqliolalarında və arxa köklərdə zədələnmə ilə müşayiət olunur. Ağır gedişlərdə prosesə onurğa beyinin ön və arxa buynuzları, ağ maddəsi, baş-beyin qoşulmuş olur və meminqoensefalitin inkişafını şərtləndirir. Vegetativ qanqlıala-rın zədələnməsi və daxili üzvlərin pozğunluqları da mümkündür. Beləliklə kəmərləyici dəmrov zamanı virusun epiteliotrop deyil, neytvop
Sinir sistemində isə limfositar, plazmatik infiltrasiya, qansızmalar, qaqlioz hüceyrələrdə və sinir liflərində distrofıyanın inkişafı müşahidə edilir.
sonra baş verən latensiyadan virusun fəallaşmasına qədər keçən dövr - illərlə davam edə bilər. Xəstəliyin aşağıdakı İcliniki formalarını ayırırlar:
Xəstəliyin klinikasında əsas əlamət kimi zədələnmiş sinir lifləri boyunca ağrı sindromunun meydana çıxmasıdır. İynə batması hissi, gicişmə olur. Qızdırma, zəiflik, baş ağrısı qeyd edilir. Ayrı-ayrı sinirlər boyunca 3-5 sm diamet-rində çəhrayı ləkə meydana çıxır. Xəstəliyin birinci günün axırlarında, ikinci günündə həmin ləkələrin yerində əvvəlcə papula, sonra isə bir- birinə sıx yerləşmiş 0,1-0,3 mm və daha iri ölçüdə, içərisində şəffaf maye olan sudurcuqlar meydana çıxır. Sudurcuqların meydana çıxması eyni vaxtda baş verdiyindən onların ümumi görünüşü polimor xarakter daşıya bilər. Zədələnmə ocaqları bir və ya bir neçə ola bilər. Bu zaman onlar bir-birinin arxasınca yerləşərək bütöv zolaq əmələ gətirir. Bir neçə gündən sonra sudurcuqların möhtəviyyatı bulanır, eritematoz fon olur. 6-8-ci gündə sudurcuqlar quruyur, downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|