C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
377
Qeyd etdiyimiz kimi SMV əsasən ağız suyu vəzilərinin epitel hüceyrələrinə toplanır və həmin hüceyrələrin sitoplazmasma keçərək onların sitomeqalik hüceyrələrə çevrilməsinə səbəb olurlar. Bu cür hüceyrələrin ölçüləri 28-30 mkm çatır və işıq mikroskopunda "bayquş gözlərini” xatırladır. Nüvə və sitoplazmanın ölçüləri proporsional olaraq böyümüş olur. Sitoplazmada sitoplazmatik törəmələr, nüvədə isə işıqlı haşiyə ilə əhatə olunmuş cisimciklər formalaşır. Onları müxtəlif toxumalarda, sidikdə (çöküntüsündə), ana südündə aşkar etmək olur. Sitomorfo-loji dəyişikliklər o qədər xarakterik olur ki, bu cür hüceyrələrin aşkar olunması diaqnoz qoymağa belə imkan verir. Sitomeqalik hüceyrələrdən başqa interstisial limfositar infiltrasiya, düyünlü infıltratlar meydana çıxır. Vəzili üzvülərdə fıb-roz, bir sıra daxili orqanlarda kirəcləşmələr qeyd edilir. Xəstəliyin yayılmış formasında əsasən ağ ciyərlər, sonra böyrəklər, bağırsaqlar, qida borusu, 12 b.bağırsaq, qaraciyər, böyrəküstü vəzilər, mədəaltı vəzi zədələnir. Ağ ciyərlərdə alvcositlər; xırda bronxlarm, bronxiolaların, bronxial vəzilərin epiteli; plevra mezoteli; böyrək kanalcıqların proksimal hissəsinin epiteli; qaraciyərdə xolangiositlər, lıepatositlər; mədəaltı vəzin çıxarıcı axacaqlarının epiteli; qal-ça və kor bağırsaq selikli qişa epiteli; baş beyində mədəciklərin ependium qişası hüceyrələri, subependimal zona neyronları, astrositlər, mikroqliya; hipofiz vəzinin adenohipofiz hüceyrələri zədələnir. Timus vəzi və limfoid sistem üzvlərinin zədə-lənməsi nadir hallarda, yalnız kəskin immun çatışmamazlıq olarsa, qeyd edilir. SMV infeksiyası döldə, yeni doğulmuşlarda hemolitik və irsi xəstəliklərin - xüsusən fermentopatiyanın oyanmasına da səbəb olur. Qeyd etmək lazımdır ki, hamilə qadınlarda latent SMV infeksiyası heç də həmişə dölün yoluxmasına səbəb olmur. Latent infeksiyanın kəskinləşməsi, viruse-miyanın inkişafı dölün yoluxma ehtimalını artırır. Dölün yoluxma ehtimalı hamiləlik dövrü yoluxma zamanı daha yüksək olur. Belə ki, ananın qanında virus əleyhinə antitellərin olmaması və bununla bağlı dölə də verilə bilməməsi, təzə yoluxma nəticəsində inkişaf edən virusemiya infeksiyanın dölə ötürülməsini asanlaşdırır.
polimorfizmin olması xəstəliyin vahid klinik təsnifatının verilməsinə çətinlik törədir. Bununla bərabər aşağıdakı kliniki formalarını ayırmaq mümkündür:
mümkün olmur. Belə ki, SMV infeksiyasınm kliniki olaraq büruzə verən formalarının orqanizmin zəifləməsinə səbəb olan bir sıra faktorlarla əlaqədar olması, infeksiyanın əsasən latent formada inkişafı da buna imkan vermir. Bununla bərabər inkubasion dövrün 15 gündən 90 günədək çəkməsi güman edilir. İntranatal və erkən postnatal yoluxma zamanı isə kliniki əlamətlər doğuşdan 1-2 ay sonra meydana çıxır. SMV-la yoluxma əksər hallarda həm uşaqlarda, həm də böyüklərdə xəstəliyin inkişafına səbəb olmur. Subklinik və ya latent SMV infeksiyası formalaşır. Sağlam adamların downloaded from KitabYurdu.org
378
əksəriyyətində virusa qarşı antitellərin aşkar edilməsi bunu sübut edir. Məsələn, müayinə edilən donorların 63-68%-də belə antitellər aşkar edilmişdir. Latent SMV infeksiyası ömrü boyu qalıb, bu və digər səbəbdən kliniki büruzə verən formalara keçə bilər. Qeyd etmək lazımdır ki, xəstəliyin kəskin formaları sağaldıqdan sonra II-li latent formaya keçir. SMV infeksiyası ayrıca ağız suyu vəzilərinin zədələnməsi və ya daxili üzvlərin zədələnməsi ilə birlikdə gedə bilər. Xəstəliyin gedişində bu və ya digər kliniki sindromların üstünlük təşkil etməsini nəzərə alaraq respirator, serebral, mədə-bağırsaq, hepatolienal, böyrək, hemolitik formalarını ayırırlar. Böyrəküstü, qalxana-bənzər, timus vəzilərinin, yumurtalıqların, xayaların, gözün, dərinin zədələnməsi də mümkündür. Xəstəlik adətən residivləşən xarakter daşıyaraq uzun müddət davam edir.
nukleozu xatırladır. Bu forma daha çox seksual fəal cavanlarda və qan köçürmədən sonra inkişaf edir. Hərarətin yüksəlməsi, intoksikasiya ilə özünü göstərir və kataral əlamətlərin qoşulması ilə qripi xatırladır. Temperatur düzgün olmayan xarakter daşıyır. Bəzən üşütmə-titrəmə olur. Ümumi zəiflik, baş ağrısı, əzələ ağrıları qeyd edilir. Dalaq, qaraciyər böyüyə bilər. Periferik qanda nisbi limfositoz, atipik mono-nukleaıiar aşkar edilir. Leykositlərin miqdarı normal və ya bir qədər azalmış olur, EÇS tək-tək hallarda bir qədər yüksəlir. İnfeksion mononukleozdan fərqli olaraq tonzillit və yayılmış limfoadenopatiya olmur. Kəskin forma interstisial və ya seqmentar pnevmoniya, plevrit, miokardit, artrit, ensefalit və s. ağırlaşmalar verə bilər. Kəskin SMV infeksiyasından sonra uzunmüddətli astenik əlamətlər, bəzən vegetativ damar pozğunluqları qalır.
kəskin zəifləməsinə səbəb olan bu və ya digər xəstəlik fonunda inkişaf edir. Ağır gedişlərdə bir çox daxili üzvlərin zədələnməsi ilə gedir, sepsisi xatırladır. Uzun müddətli qızdırma, intoksikasiya əlamətləri, limfa düyünlərinin, qaraciyərin, dalağın böyüməsi ilə müşayiət olunur. SMV-infeksiyasına II-li bakterial infeksiyanın qoşulması tez-tez müşahidə edildiyində xəstəliyə xas olan kliniki əlamətlərin müəyyən edilməsi çətinlik törədir. Bununla belə SMV pnevmoniyası ləng gedişli ilə seçilir və bu zaman bəlğəmdə xarakterik sitomeqalik hüceyrələr aşkar edilir. Anadangəlmə SMV-infeksiyası. Dölün zədələnməsi yoluxmanın hamiləliyin hansı dövrdə baş verməsindən asılı olaraq biiruzə verir. İlk 3 ay müddətində yoluxma SMV-un teratogen təsirinə səbəb olur. Erkən yoluxma dölün bətndaxili tələf olasına, düşüklərə, ölü və ya inkişaf qüsurları olan uşaqların doğulmasına səbəb olur. Hamiləliyin sonrakı dövrlərində yoluxma inkişaf qüsurları verməsə də, anadangəlmə infeksiyaya səbəb ola bilər. Hamiləlik zamanı fizioloji olaraq immun-depressiya baş verdiyindən latent SMV infeksiyasınm kəskinləşməsinə və ya ona təzə yoluxmaya şərait yaradır. 1-4% hallarda müşahidə edilən təzə yoluxmada dölün yoluxma ehtimalı latent infeksiyanın kəskinləşməsi ilə əlaqədar yoluxmadan dəfələrlə yüksək olur. Hamilələrdə infeksiyanın müxtəlif kliniki-patogenetik variantları inkişaf edə bilər. Toksikozlar, qripəbənzər, limfoadenopatiyalarla, səpgilərlə, xolestatik hepa-toz, SMV hepatiti və s. variantlarla keçməsi mümkündür. Əksər hallarda isə sim-ptomsuz keçir. downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|