C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
39
Bunlara abortiv və silinmiş gedişlər aiddir. Abortiv forma az-çox qarın yatalağına xas olan əlamətlərlə başlayaraq inkişaf edir. Lakin xəstəliyin 5-7, bəzən 2-3-cü günlərində əlamətlər maksimuma çatmamış çəkilməyə başlayır. Sağalma baş verir. Silinmiş forma («ambulator yatalaq»). intoksikasiya zəif, temperatur subfebril olur. 5-7 gündən artıq çəkmir, bəzən 2-3 gün davam edir. Ekzantcma nadir hallarda qeyd edilir. Daxili üzvlərdə dəyişikliklər olmur və ya çox zəif nəzərə çarpır. Xəstələr iş qabiliyyətlərini saxlayırlar. Bəzi
müəlliflər atipik
forma kimi
özünəməxsus klinikası ilə fərqlənən maskalanmış variantı ayırd edirlər. Belə ki, bu və ya digər üzvün zədələnməsi əlamətləri daha qabarıq büruzə verərək üstünlük təşkil edir. Bu isə xəstəliyin diaqnostikasında çətinlik yaradır. Bu formaya pnevmotifi, meninqotifi, ensefa-lotifi, kolitifi, Lifoz qastroenteriti, xolangiotifi, nefrolifi aid etmək olar.
temperaturun 2-3-cü həftəsi, bəzən daha gec, 1-2 ay sonra müşahidə edilir. Apireksiya dövründən ən azı 2 gün sonra klinik əlamətlərin büruzə verməsi, hərarətin febril rəqəmlərədək yüksəlməsi və 48 saatdan az olmayaraq qalması xəstəliyin residivi hesab olunur. Residivlər bir və ya bir neçə dəfə qeyd edilə bilər. Antibiotiklərlə müalicənin düzgün aparılmaması, tez dayandırılması residiv təsadüflərinin artmasına - 20-30%-ə çatmasına səbəb olur. Antibiotiklərin tətbiqi residivlərin daha gec baş verməsi ilə də nəticələnir. Əgər əvvəllər residivlər bir qayda olaraq normal temperaturun 10-14-cü günü qeyd edilirdisə, hazırda residivlərin 1 aydan artıq müddət keçdikdən sonra baş verməsi təsadüfləri daha tez-tez qeyd edilir. Temperatur düşdükdən sonra uzun müddət davam edən subfebril hərarət, qaraciyər, dalağın ölçülərinin normallaşmaması, davamlı aneozinofıliya, adinamiya tam olmayan sağalmanın göstəriciləri olub, residivlərin baş vermə ehtimalının göstəriciləridir. Bununla belə tam sağalmaya heç bir şübhə yeri qalmadıqda belə residivlər baş verə bilər. Xəstəliyin yüngül gedişi də residivlərin qarşısını almır. Kliniki olaraq residivlər əsas xəstəliyə nisbətən xeyli yüngül keçir. Residivlərin baş verməsinin əsasında hüceyrə və hu-moral immunitetin tam dəyərli olmaması durur. Bu isə müxtəlif faktorların - antibiotiklərin, qlükokortikosteroidlərin, yanaşı gedən xəstəliklərin, yaxşı qi-dalanmamanın təsirindən və s ola bilər. Müxtəlif immunostimulyatorların tətbiqi nəticəsində residivlərin rast gəlmə tezliyinin kəskin düşməsi bunu təsdiqləyir. Müasir dövrdə qarın yatalağının kliniki gedişi əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmişdir. Bu müəyyən mənada antibiotiklərin tətbiqi və tif-paratif xəstəliklərinə qarşı aparılan profilaktik peyvəndlərlə izah edilir. Xəstəliyin yüngül formaları daha çox rast gəlinir. İntoksikasiya əlamətləri zəif olur, xəstəliyə xas olan bir sıra əlamətlər qeyd edilmir, qızdırma antibiotiklər istifadə edilmədikdə belə 5-7, bəzən 2-3 günə düşür. Xəstələrin əksəriyyətində kəskin başlanma (60-80%) qeyd edilir. Yüngül və atipik gedişlər diaqnoz qoyulmasında çətinliklər yaradır. Məsələn, klinikanın qastroenterit, enterit əlamətləri ilə başlanması, qızdırmanın qısa müddətli olması. Göstərmək lazımdır ki, bəzən sağalma dövründə belə normal temperatur fonunda bağırsağın perforasiyası kimi ağırlaşmalar qeyd edilə bilər. Eyni zamanda laborator göstəricilərin nəticəsində də dəyişikliklərə rast gəlinir. Belə ki, xəstələrin demək olar ki, yarısında downloaded from KitabYurdu.org
40
normositoz müşahidə edilir. Qanda eozinofillər saxlanır. Bütün xəstəlik müddətində sero-loji reaksiyalar belə mənfi ola bilər. Ağırlaşmalar. Qaıın yatalağı zamanı ağırlaşmalar şərti olaraq iki yerə ayrılır: spesifik və qeyri-spesifik. Spesifik ağırlaşmalar törədici və onun toksinlərinin təsirindən meydana çıxır. Bura bağırsaq deşilməsi, bağırsaq qanaxması, İTŞ aiddir. Qeyri-spesifık ağırlaşmalar yanaşı gedən mikroflora tərəfindən törədilir. Pnevmoniya, tromboflebitlər, meningit, pielit, parotit, stoma-tit və s baş verir.
deşilməsi nəticəsində baş verir. Adətən xəstəliyin III həftəsində, bəzən isə daha tez 11-13-cü günlərdə müşahidə edilir. Xəstələrin 0,5-1,5%-də, bəzi müəlliflərin məlumatına görə isə 8%-də olur. Təkcə ağır xəstələrdə deyil, xəstəliyin yüngül formalarında, antibiotiklərlə müalicə aparılan normal hərarət və kafi vəziyyətdə olan xəstələrdə də müşahidə edilə bilər. Perforasiyaya residivlor zamanı da rast gəlinir. Kəskin hərəkət, qarının kobud palpasiyası, güclü öskürək, meteorizm, bağırsaq peristaltikasınm artması, pəhrizin gözlənilməməsi, yataq rejiminə əməl edilməməsi də perforasiyaya səbəb olur. Daha çox qalça bağırsaqda, onun kor bağırsağa keçdiyi yerdən 20-40 sm məsafədə müşahidə edilir. Adətən bir, tək-tək hallarda isə iki və daha artıq deşilmə olur. Nadir hallarda perforasiya yoğun bağırsaqda, öd kisəsində, kor bağırsaq çıxıntısında baş verir. Bağırsaq deşilməsi adətən bir dəfə olur, bəzi hallarda isə təkrar deşilmələrə rast gəlinir. Daha çox kişilərdə müşahidə edilir. Qarm yatalağında bağırsaq deşilməsi və inkişaf edən peritonitlərin bir sıra xüsusiyyətləri vardır. Belə ki, tifoz vəziyyətin olması perforasiya əlamətlərinin müəyyənləşdirilməsini çox çətinləşdirir. Əsas əlamət olan qarında kəskin kəsici ağrı qeyd edilmir. Ona görə qarında cüzi ağrıların olması nəzərdən qaçmamalıdır. Peritonitin əsas əlamətlərindən olan qarın əzələlərində, xüsusən sağ qalça nahiyyəsində lokal əzələ gərginliyi, huşun dumanlaşması fonunda diqqəti cəlb etməlidir. Əlamətlər normal temperatur fonunda, yüngül formalarda aydın nəzərə çarpır. Göstərilən əlamətlərlə yanaşı xəstədə peritonun qıcıqlanması simptomlan, o cümlədən Şötkin-Blümberq simptomu müsbət olur. Tənəffüs tezləşir, bununla bərabər qarının tənəffüsdə iştirakı məhdudlaşır və ya olmur, auskultasiyada bağırsağın peristaltika küyləri eşidilmir. Defekasiya və qaz xaric olması ləngiyir. Rentgen müayinəsində qarın
kütlüyünün azalması, qaraciyər kütlüyü üzərində timpanik zolağın aşkarlanması sərbəst qazın olmasını və beləliklə perforasiyanm olmasını göstərir. Perforasiya bəzən ağır kollapsla müşayiət olunur. Perforasiyadan bir neçə saat sonra peritonitə xas olan əlamətlər öz kəskinliyi ilə biruzə verir. Mədə bulanması, inadlı qusma, hıçqırma, qarına yayılmış ağrılar olur. Meteorizm güclənir, bradikardiya taxikardiya ilə əvəz olunur, «facies Hippocratica» meydana çıxır. Qanda neytrofıl leykositoz və EÇS-nin artması qeyd edilir. Xəstələri yalnız perforasiyanm ilk 6 saatında
cərrahi müdaxilənin proqnozu demək olar ki, ümidsizdir. Bağırsaq qanaxması - gizli, mülayim və külli ola bilər. Daha çox xəstəliyin III həftəsində, xəstələrin 1-2%-do, bəzi məlumatlara görə isə hətta 8-9%-də rast gəlinir. Hərarət düşdükdən sonra və residivlər zamanı da ola bilər. Qanaxmanın əsas səbəbi xora dibində olan vena və arteriyaların eroziyasıdır. Perforasiyaya səbəb olan faktorlar burada da rol oynayır. Onun downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|