25
BP Azərbaycanda Davamlı inkişaf haqqında hesabat 2014
Ətraf mühit
Biz əməliyyatlarımızda tullantıların meydana gəlməsini aradan
qaldırmaq, onları azaltmaq və təkrar istifadə etmək məqsədilə
tullantıların idarə edilməsində bütün layihə dövrünü əhatə edən
yanaşma qəbul etmişik.
Tullantıların idarə olunması
2014-cü il ərzində Azərbaycandakı
əməliyyatlarımızda ümumilikdə 368 839 ton bərk
və maye tullantı formalaşıb. Təhlükəli tullantıların
nəzərəçarpan artımına səbəb sahədən kənarda
təmizlənməyə və utilizasiya edilməyə göndərilən
lay sularının əhəmiyyətli həcmdə olmasıdır.
Təhlükəsiz tullantıların təxminən 42%-i (5 690 ton),
təhlükəli tullantıların isə 20%-i (63 314 ton) təkrar
emal edilib və ya podratçılarımız tərəfindən təkrar
istifadə olunub. Kağız, taxta, plastik materiallar,
əlvan və qeyri-əlvan metallar kimi əsas təhlükəsiz
tullantılar yerli şirkətlər tərəfindən təkrar emal edilir.
Qazma şlamlarının təxminən 49 722 tonu
Sərəncədəki təhlükəli tullantıların idarə edilməsi
obyektində dolayı termal desorbsiya qurğularında
və 2014-cü ildə quraşdırılmış yeni, daha səmərəli
termomexaniki şlamtəmizləyici ilə emal edilib.
Nəticədə qazma məhlulunun əsasını təşkil edən
6 065 ton həcmində maye karbohidrogen
regenerasiya edilib ki, bunun da 857 tonu yanacaq
kimi təkrar istifadə olunub, 4 476 tonu isə neft
ixrac boru kəmərlərinə vurulub.
2014-cü ildə 69 193 ton tullantını Sumqayıtdakı
təhlükəli tullantılar poliqonuna göndərməklə,
əvvəlki illərdən Sərəncə obyektində saxlanılan
emal edilmiş təhlükəli qazma şlamlarının tullantı
poliqonunda basdırılmasını davam etdirdik.
Sərəncədən Sumqayıtdakı təhlükəsiz tullantılar
poliqonuna təhlükəsiz qazma şlamları
göndərilməyib.
Qazma şlamları
2014-cü ildə intensivləşdirilmiş qazma proqramımız
dənizə atılan qazma şlamlarının həcminin üç
dəfəyə yaxın artımına (39 714 ton) gətirib çıxartdı.
Xüsusi tələblərə cavab verən dənizə atqı Çıraq
platformasından sintetik əsaslı qazma məhlulu
(SiQM), bütün digər platformalardan və səyyar
qazma qurğularından isə su əsaslı qazma məhlulu
(SuQM) ilə qarışmış qazma şlamları üçün nəzərdə
tutulub.
İl ərzində Azəri-Çıraq-Dərinsulu Günəşli yatağında
yenidən laya vurma quyularına 9745 ton şlam
vurulub. Qalan 31 252 ton qazma şlamı (2013-cü
illə müqayisədə 8% çox) Sərəncədəki təhlükəli
tullantıların idarə edilməsi obyektinə gətirilib.
Çirkab suları
2014-cü ildə çirkab sularının təmizlənməsi
qurğusunun təmizlənməmiş çirkab sularının
dənizə atqısı ilə nəticələnən dayandırılması hallarını
daha da azaltdıq (21-dən 12-dək). Buna
baxmayaraq axıdılan həcm 5% artaraq
195 m
3
-dən 204 m
3
-ə çatıb.
Biz müntəzəm olaraq çirkab sularının
təmizlənməsi qurğusunun fəaliyyətini və
təmizlənmiş suyun keyfiyyətinin monitorinqini və
analizini aparırıq. Əksər dəniz platformalarında
bağırsaq çöpü bakteriyaları üzrə nəticələr
müəyyən edilmiş normanı keçib. Şahdəniz
platformasında asılı bərk hissəciklərin ümumi
miqdarı və oksigenə bioloji tələbat normadan artıq
olub. Monitorinqlərin keçirilməsi tezliyini artırmışıq
və səbəblərin təhlilini davam etdiririk.
Səngəçal terminalında təmizlənmiş çirkab sularının
monitorinqinin nəticələri il boyu tələb olunan bütün
parametrlərə uyğunluğu göstərib. İxrac boru
kəmərləri boyunca biotəmizləmə nohurlarında
bağırsaq çöpü parametrlərinin yüksəlməsi ilə bağlı
problem 2014-cü ildə davam edib. Nohurların
ərazisi boyunca suyun keyfiyyətinin
qiymətləndirilməsi üçün xüsusi monitorinqə
başlanılıb.
Hasil edilmiş lay suyu
Azəri-Çıraq-Dərinsulu Günəşli (AÇG) yatağında lay
suyu artmaqda davam etdi. 2014-cü ildə Səngəçal
terminalında ümumilikdə 5 263 662 ton AÇG lay
suyu separasiya edildi. Bu, illik 18,5% artımın
göstəricisidir. Təmizləndikdən sonra bunun 5 077
256 tonu yenidən laya vurulmaq üçün dənizə
qaytarıldı. Qalan 186 406 ton isə üçüncü tərəfə aid
təmizləyici qurğuya göndərildi.
Şahdəniz yatağından hasil edilmiş lay suyu
həcmləri AÇG-də olduğundan xeyli az oldu.
2014-cü ildə təxminən 30 906 ton separasiya
edilərək Səngəçal terminalındakı xüsusi saxlama
nohurlarına vurulub.
Oktyabr ayında Şərqi Azəri platforması AÇG
əməliyyatları ərzində ilk dəfə hasil edilmiş lay
suyunun separasiyasına başladı. Bu əməliyyat
sahilə göndərilən neftin tərkibindəki suyun
kəmiyyətini azaltmaq üçün edilir. Ümumilikdə
Şərqi Azəri platformasında 64375 ton lay suyu
separasiya edilib. Bu həcmlər yenidən kollektora
vurulmaq məqsədilə Mərkəzi Azəri kompressiya
və suvurma platformasına nəql edilir.
Hasil edilmiş lay suyunun ümumilikdə 5 059 108
tonu və ya 94,4%-i yenidən laya vurulub. Bu həcm
2013-cü ildəkindən 16% çoxdur.
Dənizə lay suyu atqılarının 70,6% artaraq 82 523
tona çatdığını müşahidə etdik. Bu həcmin, demək
olar ki, hamısı (98,9%-i) 2014-cü ilin yanvarında
Qərbi Azəri platformasında bir dəfəyə atıldı.
Əməliyyatlar zamanı suya atılmış qazma şlamları
(ton)
Yataq / qurğu
SuQM-li
qazma şlamları
SiQM-li
qazma şlamları
Qazma
şlamlarının cəmi
Çıraq
0
881,1
881,1
Mərkəzi Azəri
3 121,3
0
3 121,3
Qərbi Azəri
807,4
0
807,4
Şərqi Azəri
808,7
0
808,7
Dərinsulu Günəşli və Qərbi Çıraq
0
0
0
Şahdəniz
9 145,7
0
9 145,7
“Dədə Qorqud”
qazma qurğusu
3 995,5
0
3 995,5
“İstiqlal” qazma qurğusu
12 897,0
0
12 897,0
“Heydər Əliyev” qazma qurğusu
8 057,7
0
8 057,7
Cəmi
38 833,4
881,1
39 714,4
Əməkdaşımız Səngəçal terminalında lay suyu
nümunələrinin laboratoriya analizini aparır.
16%
2014-cü ildə yenidən laya
vurulan lay suyunun həcmində
2013-cü ilə nəzərən artımdır.