DəRƏLƏYƏz mahalinin kameral təSVİRİ (1831-ci və 1842-ci illər) «Elm və təhsil» Bakı – 2017

236
Dərələyəz mahalının kameral təsviri 
DƏRƏLƏYƏZ  NAHİYƏSİNİN
BAXIMSIZ QALMIŞ BOŞ KƏNDLƏRİ
1.KƏLLƏTAĞ.­18­verstə­yaxın­torpağı­olan­bu­kənd­
Yaycı­və­Xaçik­kəndlərinin­yaxınlığında­yerləşir,­bulaqların­
suyundan­istifadə­edirlər.Sakinlərin­dediyinə­görə,­bu­tor-
paqlar­İbrahim­Sultana,­Hüseynalı­Sultana­və­Bayramqulu­
Sultana­ məxsusdur,­ lakin­ kameral­ siyahıları­ yoxlayarkən,­
məlum­oldu­ki,­bu­torpaqlar­İran­hökumətinin­vaxtında­hə-
min­şəxslər­tərə­findən­qanunsuz­olaraq­mənimsənilib.
2.TAMAŞALIQ KƏNDİ.­Oğbin­kəndinin­yaxınlığında­
yerləşir,­20­verstə­yaxın­torpağı­var­və­dövlətə­məxsusdur.
3. BƏYDƏRƏ.­Xaçik­kəndinin­yaxınlığında­yerləşir,­
4­verstə­yaxın­torpağı­var,­bulaq­suyundan­istifadə­edirlər,­
kənd­dövlətə­məxsusdur.­Sakinlərin­dediyinə­görə,­bu­ərazi­
əvvəl­İbrahim­Sultana,­Hüseynalı­Sultana­və­Bayramqulu­
Sultana­məxsus­olub.
4. MƏRƏTÜZ QIŞLAĞI.Yaycı­və­Axura­kəndlərinin­
yaxınlığında­ yerləşir.­ 7­ verstə­ yaxın­ torpağı­ var,­ bulaqla-
rın­su­yundan­istifadə­olunur.­Sakinlərin­dediyinə­görə,­bu­
torpaqlar­Həsənalı­Sultana­məxsusdur,­amma­onlar­həm­də­
deyirlər­ki,­Sultan­bu­torpaqları­qanunsuz­mənimsəyib.
5.  PƏNAH  QALASI.­ Axura­ kəndinin­ yaxınlığında­
yer­ləşir,­torpaqları­8­verstə­yaxındır,­bulaqların­suyundan­
istifadə­edirlər.­Sakinlərin­dediyinə­görə­bu­torpaqlar­Hü-
seyn­xana­məxsusdur.­Amma­o­da­buraları­qanunsuz­zəbt­
edib,­hətta­heç­bir­sənədi­də­yoxdur.
6.VARTAPUL.Qurdqulaq),­Oğbin,Azadək­kəndlərinin­
yaxınlığında­yerləşir,­18­verstə­yaxın­ərazisi­var,­bulaq­su­
yundan­istifadə­edirlər.
7.MOZROV,  8.GƏNZƏK.­ Qurdqulaq­ və­ Qnişik­
kənd­lərinin­yaxınlığında­yerləşirlər,­20­verstə­yaxın­torpaq-

---

237
(1831-ci və 1842-ci illər)
ları­ var,­ dövlətə­ məxsusdur,­ bulaqların­ suyundan­ istifadə­
edirlər.
9.AŞAĞI CANI, 10.YUXARI CANI 11. QARAQA-
LA,  12.VƏNK.­ Bu­ kəndlər­ Canı­ və­ Ələyəz­ çaylarının­
yaxın­lığında­yerləşirlər,­dövlətə­məxsusdurlar­və­40­verstə­
yaxın­ əra­zini­ tutur.
13.AYISƏSİ. 14. QALASER.­Xorvadıx­kəndinin­ya­
xın­lığında­yerləşirlər,­28­verstə­yaxın­ərazini­tuturlar,­xə-
zinəyə­məxsusdur­və­bulaq­suyundan­istifadə­edirlər.
15.QOŞAVƏNK.Xorvadıx­kəndinin­yaxınlığında­yer­
ləşir,­7­verstə­yaxın­ərazisi­var,­dövlətə­məxsusdur,­bulaq­
suyundan­istifadə­edirlər.
16.ÇOMALI.­Yuxarıda­adı­çəkilən­kəndin­yaxınlığın-
da­yerləşir,­14­verstə­yaxın­ərazisi­var,­dövlətə­məxsusdur,­
bulaq­suyundan­istifadə­edirlər.
17.VARTANES.Çanaxçı­kəndinin­yaxınlığında­yerlə­
şir,­18­verstə­yaxın­ərazisi­var,­dövlətə­məxsusdur­və­bulaq­
su­yun­dan­istifadə­edirlər.
18.BAĞÇACIQ.­Çivə­və­Qozluca­kəndlərinin­yaxın­
lığında­ yerləşir.­ 18­ verstə­ yaxın­ torpağı­ var,­ bulaqların­
suyun­dan­ istifadə­ edirlər.­ Sakinlərin­ dediyinə­ görə,­ bura-
nın­mülkə­darı­Hüseynalı­Sultan­bu­yaxınlarda­guya­buranı­
şuşalı­tacir­Sarkis­Tarumova­satıb.­Halbuki­İran­dövlətinin­
vaxtında­bu­kənd­dövlətə­məxsus­olub­və­bu­yaxınlarda­qa-
nunsuz­olaraq­mülkədar­torpağına­çevrilib.
19.RUQİRT.­ Əvvəlki­ kəndin­ yaxınlığında­ yerləşir,­
ərazisi­ 7­ verstə­ yaxındır,­ dövlətə­ məxsusdur,­ bulaqların­
suyun­dan­ istifadə­ edirlər.
20.KORQABAQ. 21.QULUBAĞ. Tərətün­və­Ağkən-
din­ yaxınlığında­ yerləşirlər.­ Əraziləri­ 10­ verstə­ yaxındır,­
dövlətə­məxsusdur,­bulaqların­suyundan­istifadə­edilir.

---

238
Dərələyəz mahalının kameral təsviri 
22.QORTUN.­ Çanaxçı­ və­ Yelpin­ kəndlərinin­ yaxın­
lığında­yerləşir.­Ərazisi­14­verstə­yaxındır,­bulaq­suyundan­
istifadə­edilir.­Sakinlərin­dediyinə­görə­bu­torpaqlar­lap­qə-
dimdən­ xəzinəyə­ məxsus­ olub,­ sonradan­ İbrahim­ Sultan,­
Hüseyn­alı­Sultan­və­Bayramqulu­Sultan­ona­yiyələniblər.
23.MUĞANCIQ.­ Ərdəpin­ və­ Kələkülü­ kəndlərinin­
yaxınlığında­yerləşir,­14­verstə­yaxın­torpağı­var,­bulaq­su-
yundan­istifadə­edilir.­Sakinlərin­dediyinə­görə­bu­tor­paqlar­
Dostəli­bəyə­məxsusdur.­Əvvəllər­dövlətə­məxsus­olub.
24.ÇIRAQOĞLU KƏNDİ.Köçbək­kəndinin­yaxınlı­
ğın­da­ yerləşir.­ 20­ verstə­ yaxın­ torpaqları­ var,dövlətə­
məxsus­dur,­Köçbək­çayının­suyundan­və­bulaqlardan­­is-
tifadə­ edilir.
25.REYTƏ.­Zeytə­və­Qabaqlı­kəndlərinin­yaxınlığın-
da­yerləşir.­7­verstə­yaxın­torpağı­var,­dövlətə­məxsusdur,­
bulaq­ların­suyundan­istifadə­olunur.
26.QNDEVAZ,  27.QUŞÇU,  28.  BİLƏK.­ Bu­ kənd-
lər­Qarabağ­sərhəddinin­yaxınlığında­yerləşir.­Əraziləri­50­
verstə­yaxındır,­Arpaçayın­və­bulaqların­suyundan­istifadə­
olunur.­Burada­mineral­turş­sular­var­və­mahalın­haqqında-
kı­ümumi­izahat­yazısında­təsvir­olunub.­Bütün­bu­torpaq-
lar­dövlətə­məxsusdur.
29.PAŞADÜZ.­Söylan­və­Məlikşah­kəndlərinin­yaxın­
lığında­yerləşir.­28­verstə­yaxın­torpağı­var,­dövlətə­məxsus­
dur.­Taxılçılıq­üçün­əlverişli­dəmyə­torpaqlardır.
30.HORADİZ.­ Digin­ kəndinin­ yaxınlığında­ yerləir.­
100­Naxçıvan­xalvarına­yaxın­torpağı­var,­onun­30­xalvarı­
suvarılan­torpaqdır,­qalanı­isə­taxılçılığa­əlverili­dəmyə­tor-
paqlardır,­dövlətə­məxsusdur.
31.AĞDƏRƏ.­Sallı­çayın­yaxınlığında­yerləir,­4­verstə­
yaxın­torpağı­var,­onun­8­xalvarı­çay­və­bulaq­suyu­ilə­su-
varılan­əkinəyararlı­torpaqdır.­Kənd­dövlətə­məxsusdur.

---

239
(1831-ci və 1842-ci illər)
32.OBANA.­ Qoytul­ və­Aynazur­ kəndlərinin­ yaxınlı­
ğında­ yerləışir,­ 16­ verstə­ yaxın­ torpağı­ var.­ Qızılqışlaq­
kəndin­dən­buraya­yaşamaq­üçün­21­ailə­gəlib­və­bu­barədə­
rəhbərliyə­ məlumat­ verilib.­ Kənd­ dövlətə­ məxsusdur.
33.ƏLİ QIŞLAĞI.­Qoytul­çayının­sahilində­yerləşir,­
2­verstə­yaxın­torpağı­var,­onun­3­xalvarı­əkinəyararlıdır.­
Dövlətə­ məxsusdur.
34.KÖÇBƏK.­ Eyni­ adlı­ çayın­ sahilində,­ yerləşir,­ 14­
verstə­yaxın­torpağı­var.­Onun­10­xalvarı­suvarılan,­30­xal-
varı­isə­əkinəyararlı­dəmyə­torpaqlardır.­Arpaçayın­və­bu-
laqların­suyundan­istifadə­olunur,­kənd­dövlətə­məxsusdur.
35.AŞAĞI İTQIRAN.­Buzqov­kəndinin­yaxınlığında­
yerləşir.­Dövlətə­məxsusdur,­15­Naxçıvan­xalvarı­torpağı­
var,­ onun­ 3­ xalvarı­ suvarılan,­ qalanı­ əkinə­ yararlı­ dəmyə­
torpaq­lardır.
36.GƏRMƏÇATAQ.­ Sultanbəy­ kəndinin­ yaxınlığın-
da­yerləşir,­ərazisi­7­xalvara­yaxındır,­onun­3­xalvarı­suva-
rılan,­qalanı­dəmyədir.­Dövlət­torpaqlarıdır.
37.CANIKƏND.  Aşağı­ Canı­ kəndinin­ yaxınlığında­
yer­ləşir,­10­xalvara­yaxın­dəmyə­torpaqları­var,­kənd­döv-
lətə­ məxsusdur.
38.NAMAZƏLİ QIŞLAĞI.­Qoytul­kəndinin­yaxınlı­
ğın­da­yerləşir,­4­verstə­yaxın­dövlətə­məxsus­dəmyə­torpağı­
var.
QEYD: Bir çox boş kənlərin sakinlərin bu torpaqların 
mülkədarlara məxsus olduğunu desələr də, mən kameral 
siyahıları yoxlayarkən, məlum oldu ki, İran hökumətinin 
vaxtında  Dərələyəz  nahiyəsində  mülkə dar  torpaqları  ol­
mayıb. (Zaporojski).

---