Dərs vəsaiti Azərbaycan respublikası Təhsil nazirinin 27. 02. 2013- cü il
Yüklə 5,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sortları.
80 olur. Toxumun səthi girintili-çıxıntılı, paz şəkilli, yastıbucaqlı kimidir. Müxtəlif rənglidir. 1000 ədədinin kütləsi 150-200 qram arasında dəyişir (şəkil 26). Lərgənin toxumları 2-3 0 C temperaturda cücərir. Kütləvi surətdə cücərməsi üçün 16-20 0 C istilik tələb olunur. Səpindən 6-7 gün sonra çıxışlar alınır, 18-22 gündən sonra isə bitki çiçəkləyir. Vegetasiya müddəti 60-120 günə çatır. Cücərtiləri 6-8 0 C şaxtaya davamlıdır. Lərgəni həm payız, həm də yazda səpmək mümkündür. Məhsuldar və quraqlığa da- vamlıdır. Payızda əkdikdə daha yüksək məhsul verir. Eyni zamanda kövşənlik əkinlərdə də tez yetişir və məhsuldarlığı yük- sək olur. Yazlıq bitkilər üçün yaxşı sələfdir. Səpin üçün torpağın hazırlanması digər paxlalılarda olduğu kimidir. Səpin cərgəvi, enli cərgəli və lent üsulu ilə aparılır. Yaşıl küt- lə üçün adi, toxum üçün gencərgəli əkinlərdən istifadə olunur. Səpin norması 150-170 kq-a qədərdir. Toxum ağır torpaqlar- da 4-5 sm, yüngül torpaqlarda isə 8-10 sm dərinliyə basdırılır. Lərgənin yatmaması üçün onu vələmir, sudanotu və qarğıdalı ilə qarışıq əkmək olar. Arpa və vələmirlə qarışıq səpdikdə toxum nisbəti 3:1 və 2:1 götürülməlidir. Qınlar yetişdikdən sonra yığım başlanır. Noxud və gülülün aşağı yaruslarındakı toxumlar töküldüyü halda lərgədə buna təsa- düf olunmur. Toxumluq sahələr kombayn və otbiçən maşınlarla yığıla bilər. Toxumu molotilkada döymək, sonra ОС-1, ОС-3 markalı toxumtəmizləyicilərdə təmizləmək olar. Göbələk xəstəliklərinə tutulmamaq üçün toxumun nəmliyi 15-16%-ə çatdırılmalıdır. Sortları. Ağ toxumlu sortlarına misal olaraq Stepnaya - 12, Stepnaya -21, Stepnaya -287 və s. sortlarını göstərmək olar. Step- naya -21 sortu Azərbaycanda 1945-ci ildən rayonlaşdırılmışdır. 81 Şəkil 21. Səpin gülülü (Vicia sativa L.): 1, 2 - bitki cücərti, çiçəkləmə və meyvəəmələgəlmə fazasında, 3 - gövdənin bir hissəsi, 4 - çiçək, 5 - meyvə, 6 - toxum 82 Şəkil 22. Pırpızlı gülül (Vicia villosa Roth.): 1, 2 - bitki cücərti, çiçəkləmə və meyvəəmələgəlmə fazasında, 3 - gövdənin bir hissəsi, 4 - çiçək, 5 - meyvə, 6 - toxum 83 Şəkil 23. Çöl noxudu (Pisum arvense L.): 1- çiçəkli budağı, 2- paxlası, 3- toxumu 1 2 3 84 Şəkil 24. Seradella (quşayağı) (Ornithopus sativus Broth.) : 1, 2 - bitki cücərti, çiçəkləmə və meyvəəmələgəlmə fazasında; 3 - üzərində yarpaq, çiçək qrupu və meyvəsi olan budaq; 4 - çiçək; 5 - meyvə; 6 - meyvə buğumları. 85 Şəkil 25. Birillik üçyarpaqlar: I - alqırmızı üçyarpaq (Trifolium incarnatum L.), II - Aleksandr üçyarpağı (T. alexandrinum L.), III - İran üçyarpağı (şabdar) (T. resupinatum L.) 1 - bitkilər çiçəkləmə fazasında , 2 - yarpaq və çiçək qrupu ilə gövdə hissəsi , 3 - çiçək, 4 - toxum. 86 Şəkil 26. Lərgə (Lathyrus sativus L.): 1- bitkinin ümumi görünüşü, 2- paxlası, 3- toxumu 1 2 3 87 Şəkil 27. Səpin yoncası (Medicago sativa L.): 1, 2 - bitki cücərti və çiçəkləmə fazasında; 3 - üzərində yarpaq və çiçək qrupu olan budaq; 4 - çiçək; 5 -meyvə; 6 - toxum. 88 Şəkil 28. Sarı yonca (Medicago falcata L.): 1, 2 - bitki cücərti və çiçəkləmə fazasında; 3 - üzərində yarpaq və çiçək qrupu olan budaq; 4 -çiçək; 5 - meyvə, 6 - toxum. 89 Şəkil 29. Xaşa (Onobrychis) - 1, 2 - bitki cücərti, çiçək- ləmə və meyvəəmələgəlmə fazasında; 3, 4 - Gülülyarpaq xaşanın (O. viciifolia Scop.) çiçək qrupu, yarpağı və çiçəyi; 5, 6 - Zaqafqaziya xaşasının (O. transcaucasica Grossh. antasiatica Khin.) çiçək qrupu, yarpağı və çiçəyi; 7, 8 - Qumluq xaşasının (O. arenaria D. C.) çiçək qrupu, yarpağı və çiçəyi; 9, 10 - meyvəsi və toxumu. 90 Şəkil 30. Çəmən (qırmızı) üçyarpağı (Trifolium pratense L.): 1- 2 bitki inkişaf etmiş cücərti və çiçəkləmə fazasında; 3- yarpaq və hamaşçiçəklə budağın bir hissəsi; 4- çiçək; 5- 6 - meyvəsi və toxumu (solda böyüdülmüş). 91 Şəkil 31. Sürünən üçyarpaq (Ağ üçyarpaq) (Trifolium repens L.) : 1 - bitki çiçəkləmə fazasında; 2 - inkişaf etmiş cücərti; 3 - budaq hissəsi; 4 - çiçək; 5 - meyvə; 6 - toxum. Yüklə 5,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|