Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfındən təsdiq edilmişdir. Əmr jsfe 510. 07. 06. 2004-cü IL
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
85 a) — vahid; 1 — giriş borusu; 2 — atqı borusu; 3 — silindr formalı kamera; 4 — konusşəkilli kamera; 5 — tozçökdürən kamera; b) — qrup şəkilli; 1 — giriş borusu; 2 — təmiz qaz kamerası; 3 — həlqəvi diffızor; 4 — siklon elementi; 5 — bünker; 6 — toz qıfılı «Mərkəzdənqaçma» prinsipi ilə işləyən toztutuculara «burulğan» toztutanları da aid etmək olar (şəkil 7.4) Bu toztutanları siklonlardan fərqləndirən əsas cəhət onlarda qaz axınını fırlanmağa məcbur edən əlavə vasitənin prinsipi əsasında qazı hissəciklərdən təmizlənməsidir. Şəkil 7.4. Dinamiki toztutucu: 1 -hələzun; 2 — siklon; 3 — tozyığılan tutum Filtirdə qazın təmizlənməsi qaz axını məsaməli arakəsmədən keçdiyi zaman daxilindəki hissəciklərin bu məsamələrdə saxlanması prinsipinə əsaslanır. Filtirləyici arakəsmələr lifli və danəli elementlərdən ibarət olurlar. Lifli filtirlər parçalardan və mineral liflərdən ibarət olur. Bu filtrlərin ölçüsü 50- 10 mkm olan toz hissəciklərini tutmaq qabiliyyətinə malikdir. Bunlar əsasən dispers fazanın konsentrasiyası 0,5 -5 mq/m 3 olduqda tətbiq edilir. Danəli filtirlər, əsasən yüksək temperatur və təzyiq şəraitində aqressiv mühitlərdə işlədilir. Bu tip fıltrlərdə danələr müəyyən müddətdən sonra təmizlənərək əvvəlki halını bərpa etmək qabiliyyətinə malikdir. 86 Elektrik filtirləri : Böyük həcmdə olan qazları toz və yağ dumanlarından təmizləmək üçün istifadə edilir (şəkil 7.5). Şəkil 7.5. Elektrik fıltrləri a) Vertikal boru şəkilli birqütblü, birbölməli b) Horizontal lövhə şəkilli birqütblü, bir bölməli c) Horizontal birqütblü, iki bölməli. 1- elektrik qidalayıcısı. 2- izoləedici; 3- baş elektrod; 4- çökdürücü elektrodlar; 5-ionizatorun mənfı elektrodları; 6-ionizatorun müsbət elektrodları. Elektrik filtrlərinin iş prinsipi toz hissəciklərinin elektrik sahəsində çökməsinə əsaslanır. Çirkli qaz gərginliyi 60000 V-a qədər olan elektrod ətrafından keçdikdə onun daxilində olan tozlar ionlaşaraq elektriklə yüklənirlər. Yüklənmiş hissəçiklər çökdürücü elektroda yaınlaşaraq onun üzərinə yığılır. Çökdürücü 87 elektrod quru olduqda onun üzərinə yığılan tozlar silkələnmə, yaş olduqda yuma yolu ilə ondan ayrılır. «Yaş toztutucularda» isladıcı maye rolunu su yerinə yetirir. Suyun axına təsiri üsulundan aslıı olaraq, bu qurğular 8 növə bölünür: 1. İçərisi boş qazyuyucu. 2. Taxma maneəli. 3. Nimçəli. 4. Hərəkət edən taxmalı. 5. Zərbə-ətalət təsirli. 6. Mərkəzdənqaçma təsirli. 7. Mexaniki qazyuyucu. 8. Sürətli qazyuyucu. Qaz axını mayeə ilə görüşdükdə fazalararası toxunma səthləri yaranır. Bu səthlər qaz qabarcıqlarından, qaz və maye şırnağından, damcı və maye pərdəsindən ibarət olur. Aşağıdakı sxemlərdən toztutucuların iş prinsipini aydın görmək olar (Şökil 7.6, 7, 8). Şəkd 7.6. Nəm toztutucu: 88 a) -içiboş forsunkaiı: 1-gövdə; 2- forsunka. b)-en kəsik boyunca suvarma: 1- gövdə; 2-forsunka; 3-suvarıcı qurğu; 4 -şəbəkə; 5 -oymaq; 6- şlamyığan. Şəkil 7.6-dan göründüyü kimi oymaqlardan (5) çıxan qaz gələn su ilə görüşür, toz islanaraq ağırlaşıb şlam şəklində şlamyığana çökür. Şəkil 7.7-də çirkli qaz kürəşəkilli məhdudlaşdırıcılar zonasında su şırnağı ilə görüşür və toz hissəciyi kürə qatından yuxarı qalxa bilmir. Şəkil 7.7. Qazyuyucular: a) -silindr qatlı; 1 -şəbəkə; 2- kürə oymaqlar; 3- məhdudlaşdırıcı şəbəkə; 4 - suvarıcı; 5- tutucu; b,c)- konus qatlı: 1 -gövdə; 2 -şəbəkə; 3 - kürə qatı; 4-- tutucu; 5 - məhdudlaşdırıcı şəbəkə; 6 - forsunka; 7- tutum. Şəkil 7.8-də verilmiş kopüktutucu qurğu boşalma (a) və daşma (b) prinsipi ilə işləyir. 89 a)- boşalma prinsipi ilə işləyən; b)-daşma prinsipi ilə işləyən; 1- gövdə; 2 -nimçə; 3 - qəbul tıxacı; 4 -astana; 5 -boşaltma hissəsi; 6 -suvarıcı. Absorbsiya metodu ilə qazların təmizlənməsi qaz və məhlulun qarşı lıqlı təsiri prinsipinə əsaslanır. Uducu və qazdan ayrılan komponentin qarşılıqlı təsirlərinin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, absorbsiya fıziki və kimyəvi metodlara bölünür. Maye fazasında kimyəvi reaksiya gedən zaman absorbsiya olan komponent uducu ilə reaksiyaya girir. Fiziki absorbsiyaya nisbətən, sərhəd səthlərində konsentrasiya artdığına görə, udulma sürəti artir. Bu zaman kimyəvi reaksiyanm sürəti artdıqca absorbsiya sürəti artır. Bu artıma, həm- çinin mayenin tarbulizasiyası dərəcəsi də təsir edir. Eyni zamanda iki qaz absorbsiya olarsa, bu zaman absorbsiya sürəti azalır. Ayrılan qazları kükürd iki oksidindən (SO 2 ) təmizləmək üçün sudan, sulu məhlullardan, qələvi duzlarının suspenziyalarından və qələvi metallardan istifadə edilir. Su SO 2 absorbsiyası belə bir reaksiya ilə gedir: 90 SO 2 suda zəif həll olduğu üçün təmizləməyə çox miqdarda absorber lazım gəlir ki, bu da çox enerji sərfınə səbəb olur. Kükürd 2-oksid əhəng və əhəngdaşı ilə daha effektli və az xərclə qazdan ayrılır. Təcrübədə əhəngdaşı, lil, dolomit və melgeldən istifadə edilir. Suspenziya kimi təmizləmədə üyüdülmüş əhəng daşından hazırlanmış məhluldan istifadə edilir (şəkil 7.9). Bu metodda avadanlığın korroziyası və eroziyası yaranır. Suspenziyaya karbonat turşusu və manqan-sulfat əlavə etməklə (MnSO 4 ) gips çökməsinin qarşısı alınır və proses əlverişli şəraitdə gedir. Qazların SO 2 təmizlənməsi üçün istehsalatın qələvili tullantı sularından da istifadə edilir. Kül suspenziyalarının tətbiqi ilə qazların təmizlənməsi işlənib hazırlanmışdır. Şəkil 7.9. Kükürd iki oksidin absorbsiyası: a)- dəniz suyu ilə; 1- elektrofiltr; 2,3 -absorberlər; 4 -qızdırıcılar; 5 - reaktor; b) -əhəngdaşı ilə: 1-absorber; 2-yığıcı; 3 -vakuum -filtr Göstərilən təmizlənmə metodlarından başqa, absorbentlərin regenerasiyası ilə gedən metodlar da tətbiq edilir. Burada əsasən, uducular regenerasiya edilərək təkrar istifadə edilir, ayrılan komponentdən isə bu və ya digər kükürd tərkibli maddə alınmasında istifadə edilir. Təbii qazlar, neft, kokskimya qazları tərkibində H 2 S çox rast gəlinir. Bu qaz yüksək korroziya Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|