(195-50 = 145) vəsait çatışmır.
Lakin dövriyyədə olan
140,7
min
manat
sərbəst
pul
vəsaitləri
bu
çatışmamazlıqlan demək olar ki, bağlayır və digər
məqsədlər
üçün istifadə edilə bilməz.
MƏSƏLƏ 3.2.5.
İlkin verilənlər:
Məsələnin
həllində
məqsəd
maliyyə-istismar
tələbatının azaldılması imkanlanm axtanb tapmaq, daha
doğrusu, ehtiyatlar qalığının və debitor borclanmn
azaldılması,
habelə
kreditor
borclanmn
artıniması
imkanlarını aşkara çıxarmaqdan ibarətdir.
Məsələnin həlli:
Bu zaman cari aktivlər və cari öhdəliklərin aşağıda
göstərilən elementlərinin tərkibini araşdınb qiymətləndirmək
lazım gəlir:
L Ehtiyatlann tərkibi: 278 min manatdan 47 min
manatı lazım olandan artıq, o cümlədən 38 min manatı çətin
satılan və likvidli olmayan ehtiyatlar.
2.
Debitor borclanmn tərkibi: 187,5 min manatdan 60
min manatı vaxtı keçmiş borclar.
3.
Kreditor borclanmn tərkibi: 270,5 min manatdan 51
min manatı vaxtı keçmiş borclar.
Fərz edək ki, müəssisə üzrə likvidli olmayan ehtiyatlan
satmaq və vaxtı keçmiş debitor bordan ödənilməklə kreditor
borclarını ödəmək mümkündr. Bu zaman maliyyə-istismar
tələbatı aşağıdakı kimi hesablanacaqdır:
55
Mi = E - E ı + Di,-D,,-Ki,-^K,^b= 278-38+ 187,5-
-60-270,5 + 51 = 148 min manat
Deməli, müəssisə üçün ən yaxşı halda onun
maliyyə-istismar tələbatı 148 min manatdan aşağı ola
bilməz. Bu zaman dövriyyədə olan sərbəst pul vəsaitləri
cəmisi 42,7 min manat [140,7-(148-50)-42,7] təşkil
edəcəkdir.
MƏSƏLƏ 3.2.6.
tikin verilənlər:
Məsələnin həllində məqsəd maliyyə-istismar tələbatı
göstəricisini formalaşdıran amilləri qiymətləndirməkdən
ibarətdir.
Məsələni həll etmək üçün ilkin məlumatlar aşağıdakı
cədvəldə verilmişdir.
Cədvəl 3.1
Maliyyə-istismar tələbatı
göstəriciləri
Göstəricilər
Müəssisələr
A B C D E
I.
Balans məlumatlan
1.1.
Ehtiyatlar
300
300
300
300
300
1.2.
Debitor bordan
250
250
250
250
250
1.3.
Kreditor bordan
400
400
400
400
400
II.
Əlavə informasiyalar
2.1.
Zəruri ehtiyatlar
200
100
300
400
150
2.2.
Vaxtı keçmiş debitor bordan
200
-
100
—
150
2.3.
Vaxtı keçmiş kreditor bordan
100
-
200
—
300
m.
Maliyyə-istismar tələbatı
3.1.
Balans məlumatlanha görə (sət. 1.1+sət.
1.2- sət. 1.3)
150
150
150
150
150
3.2.
Balans qalığı vəziyyətinə görə (sət.2.1+set.
l .2-sət.2.2-sət. 1.3+sət.2.3)
-50
-50
250
250
150
56
Cədvəl məlumatlannın təhlili göstərir ki, balans
məlumatlanna görə hesablanmış maliyyə-istismar tələbatı
göstəricisi bütün müəssisələr üzrə eynidir. Bu şəraitdə belə
bir suala cavab vermək tələb olunur. Doğrudanmı bütün
müəssisələrdə xüsusi dövriyyə vəsaitlərinə olan real tələbat
150 min manata bərabərdir?
Cavab :
1.
Əgər
A müəssisəsi vaxtı keçmiş debitor borclannı
geri ala bilirsə, bunun hesabına iki dəfə az məbləğə malik
olan kreditor borclannı ödəyə bilirsə, bu zaman müəssisəyə
ehtiyat fondu yaratmaq üçün əlavə xüsusi dövriyyə vəsaitləri
lazım gəlmir. Çünki müqavilə və ödəmə şərtlərinə uyğun
olaraq kreditor bordan müəssisəyə lazım olan cari aktivlərin
dəyərinə nisbətən 50 min manat çoxdur.
2.
Maliyyə-istismar tələbatı göstəricisinin səviyyəsi
A\
Q
B müəssisəsi üzrə eynidir. Lakin
B müəssisəsində vaxtı
keçmiş debitor və kreditor borclannm olmadığı bir şəraitdə
maliyyə-istismar tələbatı göstəricisinin dəqiqləşdirilmiş
səviyyəsi mənfi olmuşdur. Ona görə də bu göstəricinin real
səviyyəsi balans ehtiyatlan hesabına dəqiqləşdirilməlidir.
3.
C müəssisəsində maliyyə-istismar tələbatının
qiymətləndirilmiş məbləği balans məlumatlanna görə
hesablanmış göstəricidən çoxdur. Bunun yeganə səbəbi
yalnız ondan ibarətdir ki, vaxtı keçmiş debitor borclarının
tam ödənilməsi şəraitində bu məbləğ vaxtı
keçmiş
57