Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilmişdir. B a k I 1
Yüklə 84,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
. İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------177------------------------------------ Hal-hazırda proqramın displeydə qrafik təqdimatına imkan verən kollektiv proqramlaşdırma texnologiyası işlənib hazırlanmışdır. Paylanmış ekspert sistemləri həm çoxterminallı bir hesablayıcı kompleksdə, həm də kompüter şəbəkələrində gerçəkləşdirilə biləndir. Hibrid ekspert sistemləri. Hibrid ekspert sistemləri məntiq-linqvistik modellərə əsaslanan ənənəvi ekspert sistemlərindən fərqli olaraq həm də riyazi modellərə əsaslanır. Ənənəvi avtomatlaşdırma sistemləri (Layihələşdirmə işlərinin avtomatlaşdırılması sistemləri, Avtomatlaşdırılmış planlaşdırma sistemləri və Elmi- tədqiqatların avtomatlaşdırılmış sistemləri) riyazi modellər üzərində qurulmuşdur. Buna görə də bu sistemlərdə layihələşdiricilərin, planlaşdırıcıların, tədqiqatçıların və s. qeyri-formal (düsturla ifadə edilməmiş) xüsusi biliklərini nəzərə almaq mümkün deyildir. Odur ki, riyazi modellərlə məntiq-linqvistik modelləri birləşdirmək çox vacibdir. PRİZ və MAVR sistemlərindən istifadə edilərkən, məsələn, avtomatlaşdırılmış layihələşdirmə sisteminin girişində layihələşdiricinin tərtib etdiyi texniki model variantı meydana çıxa bilir. PRİZ və ya MAVR sistemlərindən kənarda həyata keçirilən texniki modelin formalaşdırılması zamanı layihələşdiricilərin xüsusi biliklərindən və təcrübəsindən istifadə edilir. Texniki modelin formalaşdırılması üçün ekspert alt sisteminin yaradılması və onun avtomatlaşdırılmış layihələşdirmə sistemi ilə birləşdirilməsi nəticəsində hibrid ekspert sistem alınır. . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------178------------------------------------ Ümumiləşdirilmiş tətbiqi intellektual sistemlər. Bunlar ekspert alt sistemləri ilə tamamlanmış hesablama-məntiq sistemləri və ya güclü hesablayıcı komponenti olan paylanmış ekspert sistemləridir. İntellektual sistemlərin bütün növləri mövcud EHM və kompüterlər üzərində gerçəkləşdirilir. Bu, intellektual sistemlərin tətbiqi sahəsində ilkin nəticələr almaq və təcrübə toplamaq üçün lazımdır. Lakin daha böyük səmərə EHM-in daxili intellektuallaşdırılmasından istifadə edildikdə alınır. . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------179------------------------------------ ELEKTRON HESABLAMA M AŞINLARININ DAXİLİ İNTELLEKTUALLAŞDIRILMASI EHM-in daxili intellektuallaşdırılmasının məqsədi, bir tərəfdən, elə arxitekturalı EHM yaratmadan ibarətdir ki, informasiya emalının paralelləşdirilməsi hesabına daha böyük məhsuldarlığa nail olmaq mümkün olsun, digər tərəfdən də, süni intellektin spesifik məsələlərinin həllinə, o cümlədən, yüksək səmərəli ekspert sistemləri yara- dılmasına istiqamətlənmə həyata keçirilsin. YÜKSƏK MƏHSULDAR EHM-LƏR Paylanmış yaddaşı və yüksək paralel inormasiya emalı imkanı olan bütün hesablayıcı sistemlər praktiki olaraq MKMD (Множество потоков Команд - Əmrlər axını çoxluğu-Verilənlər axını çoxluğu) sinfinə aid arxitekturaya malikdir. Bu sinif sistem yaradılarkən aşağıdakı qarşılıqlı əlaqəli 3 problem meydana çıxır: • Hesablamalar modeli; • Hesablamalar modelində idarəetmə sxemi; • Konkret MKMD arxitekturası. Hesablamalar modeli proqramı əmələ gətirən və verilmiş məqamda icrası tələb olunan operatorların . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------180------------------------------------ seçilməsi prinsipini təyin edir və aşağıdakı modelləri fərqləndirməyə imkan verir: - ardıcıl hesablamalar modeli (Con fon Neyman prinsipi) – operatorlar proqramçının verdiyi ardıcıllıqla icra edilir; - verilənlər axınları ilə hesablamalar modeli (hər bir operator bütün arqumentlərin hazır olduğu məqamda icra edilir); - reduksion (Azaldılmış, ixtisar edilmiş) (rekursiv (Özü-özünü çağıran funksiya) hesablamalar modeli – icrasını hər hansı başqa operator tələb etdikdə hərəkətə gələn operator; - obyekt-istinad hesablamalar modeli (operator – müraciət (sorğu) yönəldildikdə fəallaşan obyektdir. Bu halda proqram müəyyən obyektlər şəbəkəsi kimi təsəvvür edilir). Hesablamalar modelləri üçün aşağıdakı idarəetmə sxemlərindən istifadə edilir: - operatorların icrasının idarə edilməsi sxemi (məcburi ardıcıl və ya paralel icra); - verilənlərdən çıxış etməklə idarəetmə sxemi (hesablamalar modelinin bu və ya digər fraqmentinin fəaliyyətini verilənlər təyin edir); - sorğuların idarə edilməsi sxemi (daxil olan sorğu bu və ya digər operatorun aktivliyini təyin edir). MKMD kompüterlərinin arxitekturaları. Universal arxitekturalı və xüsusi əlaqələri olan arxitekturalı MKMD kompüterləri mövcuddur. Yüklə 84,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|