,
Ənvər M ete Həmidov, Zərnurə Həmidova
məz!» (əş-Şura surəsi, ayə 40)
Bu dünya qalmamış ulu şahlara,
Zülm də, zalım da var ola bilməz.
Səməd Vurğun.
Zalımlıq, zülm toxum u səpən ağalar və cənablar! Tarixi,
müqəddəs kitabları oxuyun, hikmətli kəlamlardan, zülmkarla
rın son aqibətindən nəticə çıxarın.
Sonda dahi N izam i Gəncəvinin müdrik bir kəlamını nəzə
rinizə çatdırm aq istərdik:
Qorx ki, boyun vuran qılmcm bir gün
V ursun öz boynunu nahaq qan üçün.
N a d a n lıq n ifa q ın b a şla n ğ ıc ıd ır
Cahillər arasında olan alim, ölülər arasında
olan dirilər kimidir.
Məhəmməd peyğəmbər (s.)
Qurani-Kərimin əl-Ə raf surəsinin 179-cu ayəsində buyuru
lur: « .. .Onların qəlbləri vardır, lakin onunla anlamazlar. Onla
rın gözləri vardır, lakin onunla görməzlər. Onların qulaqları
vardır, lakin onunla (öyüd-nəsihət) eşitməzlər. Onlar heyvan
kimidirlər, bəlkə də (ondan) daha çox zəlalətdədirlər. Qatil
olanlar da məhz onlardır!»
İnsanı heyvan səviyyəsinə, hətta ondan da aşağı səviyyəyə
endirən səbəb nədir? Əqlə əsasən deyə bilərik ki, insan yalnız
öz insanlığım unutduğu zaman belə alçala bilər.
Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə gözəl deyib: «İnsanlar öz
təbiətlərinə görə böyük və kiçik olurlar.» Hazırkı dövrdə elə ki
çik təbiətli, cılız, mənəviyyatsız, yalnız danışmaq xüsusiyyəti ilə
442
İntellektual ekologiya
heyvandan fərqlənən insan növü yaranıb ki, o, yalnız öz qarnı
nı fikirləşir. Belələrinin heyvanlardan fərqi cəmiyyətdə təhlükə
yaratm aqlarındadır. O nlar cəmiyyət üçün hər cür dərmana
qarşı dözümlü vəba mikroblarıdır.
D ahi qırğız yazıçısı Çingiz Aytm atov belələrini «manqurt»
adlandırır. Bəs kimdir m anqurt? Ç. Aytmatov yazır: «M anqurt
kim olduğunu, hansı nəsildən, qəbilədən olduğunu, adını,
uşaqlığını, atasını, anasını xatırlaya bilmirmiş. O, dilsiz-ağılsız
heyvan kimi bir şey olduğu üçün təmamilə müti və təhlükəsiz
idi... M anqurt sadiq it kimi bircə öz sahibini xatırlayırdı, baş
qa adam lara baş qatıb-qarışmazdı. Bircə fikri-qayğısı vardısa,
o da qarnını doyurm aqdı.. .»
M üasir dövrdə, dünyada kasıb təbəqəni manqurtlaşma
təhlükəsi gözləyir. Müsəlman ölkələrinin əksəriyyətində bu təh
lükə daha çox özünü göstərir. Bax, budur əsrlərlə aparılan
mənfi intellektual təbliğatın nəticəsi.
Qurani-Kərimin Loğman surəsinin 6-cı ayəsində buyuru
lur: « .. .İnsanlar içərisində eləsi də vardır ki, nadanlığı üzündən
(tutduğu işin günahını anlamadan xalqı) Allah yolundan (islam
dinindən) döndərmək və bu minvalla onu məsxərəyə qoymaq
üçün mənasız (oyun-oyuncaq ) sözləri satın alar...»
Hörmətli oxucu, indi də dahi şəxsiyyətlərin hikmətli kə
lamlarına müraciət edək.
Məhəmməd peyğəmbər (s.) buyurmuşdur:
Alimin yuxusu cahil, nadan şəxsin namazından, ibadətin
dən yaxşıdır.
Həzrət Əli (ə.) buyurmuşdur:
N adanlıqdan betər dərd yoxdur.
N adan adam m xoşbəxtliyi zibillikdə olan bağ-bağça kimi
dir.
443